• amerikaya hiç gitmediği yönünde yazılanlar vardır. sadece yapılan haritaları inceleyerek bölgenin yeni bir kıta olduğunu colombo amcaya mektup göndererek bildirmiştir. bu yuzden kıtayı onun keşfettiği düşünülmüş ve ismini almıştır. (kaynak: stefan zweig, amerigo: tarihsel bir yanlışlığın hikayesi, çeviren ogün duman, can yayınları)
  • amerika'yı yeniden keşfetmiştir.
  • italyan denizci..

    hakkında ilginç bir anım vardır. şöyle ki;
    toscana'da dağ köylerinden birinde soluklanırken, her köyde sorduğum, "bu köyün nesi meşhur hacı?" sorusuna karşılık, " amerigo vespucci'yi tanır mısınız?" şeklinde bir cevap soru gelmişti. meğer eleman o köylüymüş. neyse gittik evini gördük falan (yanlış hatırlamıyorsam 21 numaralı evdi). bu italyanların evlerinin kapısının üstünde işaretler falan var. amerigo aganın da kapı üstünde arı şekli var. nedir, ne değildir derken birden bir aydınlanma yaşamıştım, aydınlanma çağında yaşamız abimiz hakkında. vespucci ve arı (yaban arısı) kelimelerinin kriptosunu çözünce hass.. olmuştum.
    (bkz: vespa) (bkz: vespucci)..
  • kendisi leonardo da vinci ile rönesans dönemi italya'sında yaşamışlardır. da vinci'den iki yaş küçüktür.
  • amerikaya 1499-1504 yılları arasında pek çok kez seyehat eden italyan denizci reis.
    bu seyehatleriyle ilgili iki metin avrupa'da yayınlanmış ve bu metinler kendisine atfedilmiş.
    bu metinlerde kolomb tarafından keşfedilen yeni toprakların doğu asya açıklarındaki adalar değil,kutsal metinlerin,eski coğrafyacıların bilmedikleri yepyeni topraklar olduğundan bahsediliyormuş.
    1507'de saygın bir haritacı olan ``martin waldeseemüller güncelleştirilmiş bir dünya haritası yayımlamış ve bu harita avrupa'dan batıya yapılan seferlerin ayrı bir kıtaya vardığını gösteren ilk harıtaymış.
    waldseemüller abimizin haritaya bir de isim koyması gerekiyormuş.
    yanlışlıkla amerigo vespucci reisin buraları keşfeden kişi olduğunu düşünüp bu yeni kıtaya onun ismini vermiş:(bkz: ) amerika
    oysaki bahtsız kolomb, vespucci reisten tam yedi yıl önce 1492'de zaten bu adaya çıkmıştı ama insanlığın, o zamanın akademisyenlerinin, kutsal kitapların herşeyi zaten bildiğini düşündüğünden yeni bir yer keşfettiği aklının ucundan bile geçmemiş.
    dünyanın bir çeyreğine kolomb'un değil de cehaletini kabul etmekten öte marifeti bulunmayan bu güzel abimizin isminin verilmesi de ilahi adaletin tecellisi olarak görülmüş.
  • (bkz: amplificator mundi)
  • cenovalı işgüzar diyeceğim ama utanarak tabi ki. bizim paşalar lüks mutfaklarda vezirparmağı yerken bu herif büyük dalgaları aşarak, kolomb'a tarihinin en büyük kapağını yedirtmiş kaptandır.

    gerisini aztekler düşünebilir bizden bu kadar.
  • floransalı saygın bir ailede doğmuş, iyi eğitim almış ve asıl mesleği medici ailesine ait bir bankada tüccarlık yapmak olan, amerika kıtasının isim babası. kolomb'un daha önce ayak bastığı toprakların yeni dünya olduğunu anlayamaması üzerine, kendi seyahatinde bunu fark edince, ondan bağımsız ve çok yüksek ihtimalle de habersiz olarak kıtaya ismi verilmiştir.

    vespucci aslında kendi halinde bir adamdır. bazı kaynaklarda kolomb gibi hırslı ve kaşif ruhlu bir adam olarak geçse de, bunun tersi yönünde iddialar da vardır. bu iddialar bazı mektuplardan yola çıkarak, vespucci'nin aslında maddi sıkıntılar yüzünden denizlere açıldığını savunur. 22 şubat 1522'de yaşamını yitirdiğinde eşinin, geçimini sağlamak amacıyla dul maaşı bağlatabilmek için çalmadık kapı bırakmaması da bu fikri destekliyor. stefan zweig, kolomb gibi vespucci'yi de araştırmış ve hakkında şöyle bir çıkarıma varmıştır:

    --- spoiler ---

    ...
    herkes hala yanıldığından ve hindistan'ı batıda keşfetme hayali gözlerini kör etmiş olduğundan, gerçeği ilk fark eden o olmuştur: burası bir mundus novus'tur, yeni bir dünya, başka bir kıtadır. vespucci sadece gerçeklerden söz etmiştir: ne altın ne de değerli taşlar vaat etmiş, mütevazı bir üslupla, yerli halkın bu topraklarda altın bulunduğunu söylediklerini ama bu sözlere inanmak konusunda aziz thomas gibi dikkatli davrandığını belirtmiştir: zaman her şeyi gösterecektir. kaldı ki diğerleri gibi altın ya da para uğruna açılmamıştır denizlere, sadece keşfetmenin keyfi için açılmıştır. bütün diğer cani fatihlerin yaptığı gibi insanlara işkence etmemiş, imparatorlukları yok etmemiştir. bir hümanist ve eğitimli bir adam olarak, yabancı halkların örf ve adetlerini gözlemlemiş, onları ne överek ne de yererek anlatmıştır; ptolemaios ve diğer büyük düşünürlerin bilge bir öğrencisi gibi yeni yıldızların hareketlerini gözlemlemiş, geçtiği denizleri ve ayak bastığı toprakların mucize ve sırlarına tanık olmak için araştırmıştır. onu yönlendiren tesadüfün böylesi değil, bilimsel kurallara tabi matematik ve astronomidir. "evet, o da sizlerden biri." diye övmektedir bilginler onu; bir homo humanus, bir hümanisttir! yazmayı bilmekte, dahası bilginlerin düşünsel meseleler için geçerli saydığı tek dil olan latince yazmayı bilmektedir. para ve kazanca değil, sadece bilime hizmet ederek bilimin onurunu kurtarmıştır. ister pietro martire di anghiera olsun, ister ramusio* ya da oviedo, çağdaşı olan bütün tarih yazıcıları vespucci'nin adını anmadan önce önünde saygıyla eğilmektedir ve o zamanlar dünyayı eğiten bilginlerin sayısı bir düzineyi geçmediğinden, vespucci, zamanının en büyük denizcisi olarak görülmektedir.
    ...

    --- spoiler ---

    kıtaya adının verilmesi ise bambaşka bir olay. o dönemin coğrafya bilgisinin azlığı dolayısıyla, ptolemaios'un cosmografia'sı, 1475 yılında latince'ye çevrilmiş ve bu tarihten itibaren bütün coğrafya ve bilim dünyasının kabul ettiği en önemli kaynak olmuştur. yeni bulunan yerler yine bu kaynak kitabın içeriğine eklenerek genişletilmiş ve basılmıştır. aslında tam da bu mantıkla yapılan bir değişiklik sonucu almıştır amerika kıtası adını.

    gauthier lud adında bir matbaacı -kendisi aynı zamanda dük sekreteri, papaz yardımcısı, eğitimli ve varlıklı bir adam- ptolemaios'un cosmografia'sının yeniden düzenlenip, eksiklerinin giderilip, mutlak doğru kabul edilmesi için eseri tekrar basmaya karar verir. bunu yapmasının temelinde ptolemaios'un her şeyi bilen bir bilge, kitabının da mutlak doğru olarak kabul edilmesi isteği vardır. bir nevi klasik esere karşı duyulan saygı ve onu daha da yüceltme isteği de diyebiliriz. bu amacını gerçekleştirirken, harita çizimlerini matematikçi ve coğrafyacı olan martin waldseemüller isimli bir gence yaptırır. waldseemüller, lud'un istediği haritaları dönemin yeniliklerine uygun olarak çizer ve yeni bulunan kıta için vespucci'nin adından daha uygun bir isim olmayacağını düşünerek, haritalarında dördüncü kıtayı amerigo'nun dişil karşılığı olan america olarak belirtir. hatta bunu kendisi de şu sözlerle açıklar:

    "günümüzde, dünyanın bu bölümleri (avrupa, afrika ve asya) tamamıyla keşfedildi ve amerigo vespucci tarafından dünyanın dördüncü kıtası bulundu. avrupa ile asya dişil adlar aldığına göre, yeni bulunan bu bölgeyi, onu bulan bilge adamın adıyla amerigo, amerigo'nun toprakları ya da america diye adlandırmamak için hiçbir sebep göremiyorum."

    waldseemüller'in yaptığı bu isimlendirme, tahmin edilemez bir hızla bilinen bütün dünyaya yayıldı ve amerika kıtası bugün sahip olduğu ismini böylelikle kazanmış oldu. ancak genç bir haritacının verdiği ismin bu denli tutması ve çok da uzun olmayan bir sürede, kolomb'un adının neredeyse hiç anılmamaya başlanması ne derece doğrudur, işte bu ciddi bir tartışma konusu. ayrıca vespucci'nin bu adlandırmaya neden karşı çıkmadığı da bilinmiyor. bazı görüşler o dönemlerde telif ve intihal gibi kavramların olmamasının sonucu olarak, şikayet edecek bir birimin de olmamasından kaynaklandığını savunuyor. bu açıdan bakınca mantıklı görünüyor. ama tabii bu adlandırmadan hoşnut olduğu görüşünü savunanlar da hayli fazla.

    yeni bir kıtanın keşfinin heyecanıyla isim konusu tartışmalara pek açılmasa da, kolomb ve vespucci'nin ölümünden sonra bu konu ciddi şekilde irdelenmiş, tarafların savunucuları birbirlerini ağır ithamlarla suçlamıştır. amerika'yı ilk keşfeden kişinin kolomb olduğunu savunanlar; vespucci'yi hırsızlıkla suçlamış, çıktığını iddia ettiği hiçbir seyahate aslında çıkmadığını ve kolomb'un keşfinin üzerine konduğunu savunmuşlardır. amerika'nın isminin vespucci'den gelmesine şiddetle karşı çıkılmış ve bunun büyük bir utanç olduğunu belirtmişlerdir. vespucci taraftarları bütün bu ithamları, vespucci'nin medici ailesine yazdığı mektupları referans göstererek savuşturmaya çalışmıştır. uzun yüzyıllar vespucci sahtekar olarak lanse edilmiş, uzun yüzyıllar kolomb.

    günümüzde bu konu hala tartışılsa da, hepimizin bildiği ve en kabul görmüş olan görüş; amerika kıtasına ayak basan ilk kişinin kolomb, buranın yeni bir kıta olduğunu anlayan kişinin de vespucci olduğudur. bu sebeple bu iki insanı birbirinden ayrı düşünmek olası değildir. o zaman buraya da ekürisini bırakalım. (bkz: #69367127)
  • kimine göre başkasının keşfi üzerinden popüler olmuş bir şarlatan, kimilerine göre amerika'nın isim babası olmayı hakeden insandır.

    zweig'in amerigo tarihsel bir yanlışlığın hikayesiadlı kitabı vespucci vs kolomb tartışmasına akılcı bir yorum getirmiştir. vespucci kendi halinde bir insandır, çoğu kişinin birbiriyle düşman zannetikleri kolomb ve vespucci aslında iyi dosttur. öyle ki kolomb, oğluna yazdığı 5 şubat 1505 tarihli mektupta vespucci'yi dostu olarak över:

    "sevgili oğlum, diego mendez bu ayın 3'üne denk gelen pazartesi günü yola çıktı. o gittikten sonra denizcilikle ilgili bazı gereçler hakkında bilgi vermek üzere çağrıldığı kraliyet sarayına gitmekte olan amerigo vespucci'yle konuştum. benimle arasını hoş tutmak istediğini söyledi. dürüst bir adam o. şans ona çoğu kişiye de yaptığı gibi kötü yüzünü göstermiş. çabaları ona, pekala hakkı olan kazançları getirmedi. oraya karşısına çıkacak ilk fırsatta benim için uygun bir şeyler elde etmeye çalışmak hevesiyle gidiyor. bize hangi bakımdan faydalı olabileceği konusunda ona buradan kesin bir bilgi veremiyorum.; çünkü ondan ne istediklerini bilmiyorum. ama o benim iyiliğim için elinden gelen her şeyi yapmaya kararlı. "

    zweig kitabın son satırlarında kendi görüşlerini yazmıştır. ona göre vespucci bir şarlatan değildir. ölümünden sonra gelişen olaylar sonucu adına tartışmalar yapılan bir adamdır sadece.
  • s.zweig amerigo biyografisinde,dünyanın yarısına ismi verilmesine ilişkin, kendi bilgisi dışında içine düştüğü raslantılar komedyası der ve biyografinin sonunda onun aslında sıradan bir adam olduğunu anlatır.
    (bkz: amerigo)

    --- spoiler ---

    ‘’tarih, ölümsüzlüğü genellikle yalın, ortalama bir insana dağıtırken en cesur ve bilge olanları, isimsiz karanlığa savurur.’

    ‘’sahip olduğu en yüksek denizcilik rütbesi, asla denize açılmayan bir keşif gezisinde tayfabaşının yamaklığı olan sevillalı tuzlu su taciri amerigo vespucci, bu yalancı dünyada kolomb'un yerini kapmayı başarmıştır.’’
    --- spoiler ---
hesabın var mı? giriş yap