anavarza

• roma imparatorluğu döneminde caesarea ad anabarsum olarak anılan yer, adana ili kozan ilçesi'nin 28 km. güneyindedir. antik şehir duvarlarının hemen dışına kurulmuş küçük köyün ismi dilekkaya' dır.
  
  kentin roma imparatorluk devri öncesi tarihi hakkında hemen hemen hiçbir bilgimiz yoktur. m.ö. 19 yılında imparator augustus tarafından ziyaret edilen kent "anazarbus yanındaki caesarea" diye anılmaya başlamıştır. anavarza roma imparatorluk devrinin ilk iki yüzyılı boyunca büyük bir varlık göstermemiş, kilikya başkenti tarsus'un gölgesinde kalmıştır. tarsus günümüze kadar yaşayabilmiştir; ama bunun karşılığında tarihi anıtlarının büyük bir bölümünü kaybetmiştir. roma imparatorlarından septimius severus'un, pescennius niger ile yaptığı iktidar savaşı sırasında, severus'un tarafını tutan kent, onun niger'i 194 yılında isos'ta yenerek imparatorluğun tek hakimi olmasından sonra ödüllendirilmiş, tarihinin en parlak dönemini yaşamaya başlamıştır. m.s. 204-205 yıllarında kilikya, isauria ve likaonia eyaletlerinin metropolisi olmuştur. m.s. 260 yılında diğer kilikya kentleri gibi anavarza da sasani kralı şapur tarafından fethedilmiştir. m.s. 4.yy.'da isauria'lı balbinos tarafından tahrip edilmiş olan anavarza, imparator ii. theodosius zamanında m.s. 408 yılında kurulan cilicia secunda'nın (bitek kilikya) ve eyaletin başkenti olmuştur. 525 yılındaki büyük depremden zarar gören kent imparator iustinianus tarafından onartılarak iustiniopolis adını almıştır. ancak 561 yılında ikinci kez deprem felaketine uğramıştır. 6. yy. da ise kent büyük bir veba salgınına uğramıştır.
  
  islâmın yükselmesini takip eden yüzyıllarda anazarbus, araplar ve bizanslılar arasında tampon bölge olarak kalmış ve sık sık bu iki taraf arasında el değiştirmiştir.
  
  anavarza' da; 1500 metre uzunluğunda 20 burçlu sur, dört giriş, sütunlu yol, hamam ve kilise kalıntısı vardır. sur dışındaki tiyatro ve stadyum, su yolları, kaya mezarları; kentin batısındaki nekropolleri yararak açılmış olan antik yol; korunmuş havuzlu mozaikler (m.s. 3. yy.'a ait deniz tanrıçası thetis mozaiği), adana bölgesinde tek örnek olan 3 girişli zafer takı ve ovanın ortasında bir ada gibi yükselen tepe üzerindeki ortaçağ kalesi önemli eserlerdir.
  
  stadyumun elli metre kadar kuzeydoğusundaki kayalık yapay bir yarıkla ayrılmıştır. roma veya ilk bizans döneminde, anazarbus'tan flaviopolis (kadirli) ve hierapolis-kastabala' ya giden yola geçit vermek için açıldığı sanılan geçit 250 metre uzunluğunda, 4-15 metre genişliktedir. yolun her iki tarafında kayalar 50 metre yüksekliğe kadar uzanır.
  
  kuzey-güney sütunlu cadde üç gözlü takla başlar. anavarza'nın geçmişte karşılaştığı birçok deprem yüzünden, zafer takı ancak kısmen günümüze gelebilmiştir. güney yüzünde siyah granitten altı adet korinth stili sütun başı bulunan, üç kemerli bir geçittir. kuzey yüzünde ana kemerin her iki tarafında birer heykel nişi vardır.
  
  vahşi hayvanlı gösteriler için yapılmış olan amfiteatr tamamen taşlarla inşa edilmişti. antik çağda (birçok binada olduğu gibi) diğer binalara malzeme sağlamak amacıyla sürekli olarak yağmalanmış olduğu anlaşılmaktadır.
  
  kale üç bölüme ayrılmaktadır: birinci sur ve küçük kilisenin de içinde bulunduğu kışla; iki sur arasındaki düz kayalık üzerine kurulmuş olan üç katlı kule; ikinci sur ve içinde bulunan bitişik odalar topluluğu, depolar ve su tankları.
  
  bu entrydeki bilgiler kültür bakanlığı web sitesinden alınmadır.
• kocaman dümdüz bir ovada; dev şehvetli kayalıklar üstüne yükselen tarihi bir kent...
  (avrupa birliği'nin gururu atina'daki acropolis tepesi bizim anavarza'nın yanında halt etmiş^*)
• adana, kozan yolu üstünde ayşehoca köyünden de gidilebilen tarihi ve muhteşem kale ve ören yeri. kaleye çıkmak veya ören yerindeki kalıntıları gezmek için köyden bir rehber almakta fayda var. çünkü ören yerinin bulunduğu alan zehirli yılanların yuvası. öööle sersem sersem gezerken ya da bin yıllık kalıntıların üzerinde dinlenirken herhangi birinin karşınıza salına salına çıkması işten değil.
  ayrıca köyden geçerken sıvakçı ismetin nefis balından alınmalıdır.
• sahipsiz bırakılmış muhteşem antik kent. kazı yapılacak o kadar çok alanı var ki kim bilir daha neler açığa çıkar. gittiğimde hayvanlar otluyordu.
• annemin doğup büyüdüğü canım köyümüz. çocukluğumun bir kısmı burada geçti. yüzlerce yıl öncesinden kalma kalenin eteklerinde kralın hazinesini aramak en sevdiğim oyundu :)o kadar mükemmel bir köy ki her yer tarihi eserler ile dolu kocaman bir antik kent. yakın zamanlarda ayrı ayrı tarihlerde iki küp dolusu çok değerli altınlar bulundu. kim bilir daha neler neler var o antik kentte hala keşfedilmeyi, bulunmayı bekleyen binlerce güzellik olduğuna eminim. umarım bir gün unutulmaya yüz tutmuş bu güzel ve paha biçilemez köyüm hak ettiği değeri görür.
• ince memed romanının ilk sözcüğü olarak aklımda kalmış. değilse bile ilk sayfada kesin geçiyor.
• antik roma'ya ait en eski sehir ve kalelerden biri olan bu adana'nin kozan ilcesi yakinlarindaki bu bolge, bakimsizlik olayinda cigir acmis. yuzlerce gorulesi tarihi esere sahip bolgede gonullu koy halkinin yardimi disinda devletten bir tane bile insan yok, ortada dogru duzgun tabela yok, aciklayici bilgi yok, temizlik hic yok. sagolsun anavarza teyze basta olmak uzere bir suru koylu vargucuyle tanitmaya ve bildiklerini anlatmaya calisiyor ziyaretcilere. anavarza kalesine cikmak ise basli basina bir ekstrem spor. merdiveni gectim, patikasi bile yok. kendimi zorlayip ciktim ama cidden tehlikeli. gecen sene bir yabanci turist hayatini kaybetmis cikarken. bu arada devletten bakan ve vali duzeyinde bile anavarza'yi ziyaret edenler oluyormus her secim zamani. onun disinda kendi haline terkedilmis.
• piyasadaki bal markalarının en iyilerinden, hatta bence en iyisi. her kavanozun kapağında da cam bir nazar boncuğu takılıdır.
• en az efes kadar önemli bir antik kenttir. kaya tırmanışçıların ve trekkingcilerin uğrak yerlerinden birisidir. kent yerleşimi yaklaşık 15 metre toprak altında kalmıştır. uzuuuun bir kazı çalışması gerekmektedir. gerçi kültür bakanlığı 25 milyon tl gibi bir bütçe ayırmış ama kanımca bu rakam şehri diriltmek için yeterli olmayabilir.
  
  köylü çocuklar cep harçlığı çıkartma amaçlı eşeledikleri anavarza topraklarından çıkan 2000 yıllık sikkeleri 3-5 tl'lere satmaktadırlar. ^*
• tarihi yapıların ortaya çıkarılması için kazı ve restorasyon çalışmaları başlatılan antik kent. izmir efes örneği gibi bir turizm merkezi haline getirilme çabası var.