• para alacaklarında belirli bir meblağın gayrinakdi olarak ödenmesine yarayan bir havale türüdür. çekte kabul yoktur. düzenleyene keşideci, çek meblağını alacak kişiye lehdar, ödemeyi yapacak olan kişiye de muhatap denir. hukuk sistemimize göre çekte muhatabın banka olma zorunluluğu vardır.

    çekin kambiyo senedi vasfında olması için zorunlu bazı unsurların bulunması gerekir. bunlar;
    - çek kelimesi
    - kayıtsız şartsız bir bedelin ödeneceği ibaresi
    - muhatabın ünvanı
    - düzenleme tarihi
    - düzenleyenin imzası
    - düzenleme yeri

    çekte vade söz konusu değildir, görüldüğünde ödenir. fakat uygulamada bunun önüne düzenleme tarihini ileriki bir tarih yazılarak geçilebilmekte, çeke vadeli niteliği katılabilmektedir.

    çek bedelinin ödenmesi için çekin süresi içinde muhataba ibrazı gerekir. ödeme aynı yerde yapılacaksa 10 gün, başka yerde yapılacaksa 1 ay, başka bir kıtada yapılacaksa 3 ay içerisinde muhataba ibraz edilmesi gerekir. süresinde ibraz edilen çekte muhatap keşidecinin hesabının müsait olduğu ölçüde ödemeyi gerçekleştirir. keşidecinin çek hesabında para bulunmaması halinde çek muhatabın durumu çekin üzerine işlemesi ile karşılıksız vasfı kazanır.

    karşılıksız çekte muhatap bankanın da çekin karşılıksız çıkmasından doğan sorumluluğu vardır. bu bankanın karşılıksız çıkan çek için ödediği teminat bedelidir. tutarı teminat bedelinin altında olan çeklerde muhatap banka çek tutarının tamamını, artan hallerde teminat bedelinin tamamını öder. kısmen karşılıksız çıkan çeklerde ise karşılıksız kalan kısım teminat bedelinden az ise karşılıksız kalan kısmın tamamını, karşılıksız kalan kısım teminat bedelinden fazla ise yine teminat bedelini lehdara öder. teminat bedeli her yıl değişmekte olup 2015 yılı için 1200tl’dir.

    çekin karşılıksız çıkmasının eskiden hapis cezası gibi yaptırımları bulunurken, şu an karşılıksız çek yazmanın en büyük hukuki sorumluluğu on yıl süreyle çek yazamama halidir.
  • bir borçlanma aracı değil, ödeme aracıdır.
  • an itibariyle takasa verilen çekler için garanti bankası yaklaşık 12 tl , iş bankası 35 tl komisyon almıştır.
  • "ahde vefanın bir ahlaki değer olarak önemini koruduğu toplumlar açısından yeterli olabilecek idari yaptırımlar, borcunu üstlenme ahlakı sarsılmış türk ticari hayatına uymadığı için türkiye’de borcunu ödememeyi alışkanlık haline getirenler adeta hintlilerin kutsal ineği gibi dokunulmaz hale gelmiştir."

    şamil demir; "5941 sayılı çek kanunu’nda düzenlenen idari ve cezai yaptırımlar", ankara barosu dergisi, 2013/1. (link)
  • ortada olmayan paranın piyasada bir kağıt parçası aracılığı ile dönüp durmasıdır.
  • muhatap bankanın lehtara belirli bir parayı ödeyeceğini gösterir havale türüdür. nama ve emre yazılı olabileceği gibi hamiline de yazılabilir.

    kural olarak vadesi yoktur fakat düzenleme tarihi ileri bir tarih yazılırsa görünüşte vadesi olur. tipik türk kurnazlığı.
  • aşırı alıngan ve bir o kadar da patavatsız olan adamlardır bence. adamlardaki gundilik mezara kadar mk.
  • (bkz: #64610229) burada bahsedince aklıma geldi, biraz daha detaylandırmak istedim.

    6102 sayılı türk ticaret kanunu'nun 795. maddesine bir bakalım: "(1) çek görüldüğünde ödenir. buna aykırı herhangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir."

    yukarıdaki halen geçerli kanun maddemize paralel şekilde, bildiğim kadarı ile dünya genelinde de çek bir ödeme aracıdır, vadelendirme aracı değildir. çeke açık vade uygulaması olan benim karşılaştığım tek ülke türkiye'dir. bildiğim kadarı ile birkaç ülkede 120 güne kadar post date vade vardır, bazı ülkeler 3 güne kadar blokaj uygular. kalan ülkelerde banka çeki düzenlendiği an ödenmeye hazırdır. hatta bir çok bankanın elektronik bankacılık uygulaması ile barkodu ya da qr kodu okutulan çek otomatik olarak hesabınıza geçer.

    bizde fiili durum ise kanuna ve genel teamüllere aykırı olarak çeke vade uygulamasının piyasaya yerleşmesidir. akp hükümeti bu yerleşmeyi engellemek yerine teşvik etmiştir ki hükumetin 31.01.2012 tarihinde 5941 sayılı çek kanununda yaptığı değişikliklerin bazıları şöyle:

    - ileri keşide tarihli çeklerin erken ibrazı 31/12/2017 tarihine kadar yasaklanmıştır.
    - karşılıksız çek için adli para cezası (ödenmemesi halinde hapis cezası) yerine idari yaptırım düzenlenmiştir.
    - çek hesaplarının açılışında adli sicil kaydı alınması zorunluluğu kaldırılmıştır.

    çeki kanunla bu kadar denetlemeden uzak bir kağıt parçasına çevirdiğinizde şunlar piyasada şunlar yaşanıyor:

    - birincisi ve önemlisi ödeme tarihlerinin vadesi uzadıkça uzuyor. şu an piyasada 2018 yılına yazılmış çekler dolaşıyor.
    - ileri tarihli yüksek tutarlı çeklerle piyasadan vurgun yapmak kolaylaşıyor. vade tarihine göre her şeyinizi toparlayıp kaçmak için aylarca süre kazanıyorsunuz. çeki düzenlendiği anda bankacılık sistemine dahil eden ve sorgulayan bir mekanizma yok.
    - istanbul'un arka mahallelerinde okey masalarında mezarlık çeki denen batık çekler karaborsa satılıyor.
    - bu aralar sıklaştı; çek düzenlenince sisteme bildirilmediği için vadesi yaklaşınca "çekim çalındı" diye asılsız ihbarda bulunan borçlu, mahkeme süresi kadar (aylarca) zaman kazanıyor.
    - yaptırım olmadığını bildiği için insanlar şuursuzca ve umarsızca borçlanıyor, hantal hukuk sistemi işleyene kadar ya alacağınız gecikiyor, ya da hiç alamıyorsunuz.

    ** bu arada, hukukçu ya da bankacı değilim, sürekli çek ile çalışmak ve uğraşmak zorunda olan bir iş yeri sahibiyim. aramızda konuya vakıf hukukçular ve bankacılar varsa ekleme ve düzeltmelerini de bu yazıya dahil edebilirim.
  • aksi yönde bir düzenleme yapılarak süre uzatılmazsa -ki ben bu detayın kimsenin aklına geleceğini düşünmüyorum- 5941 sayılı kanun'un 3 numaralı geçici maddesi dahilinde ifade edilmiş olan "31/12/2017 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir." ifadesinde yer alan sürenin dolmasına piyasa koşullarına göre çok bir zaman kalmamış durumda olan ödeme aracı. zira 6 ay, 9 ay gibi vadeler şu andaki piyasa koşullarında çok ekstrem vadeler değil.

    bu tarihten itibaren ne olacak?

    eski sisteme geri dönülecek; bankalara ibraz edilen çek, ibraz edildiği anda ödenecek. ödenemezse karşılıksız olarak yazılacak. eskiden olduğu gibi tüm alacaklıların bir anda çekleri tahsilata vermesi ya da bir firmanın çeklerini piyasadan toplayarak firmayı zor duruma düşürme durumları yaşanacak.

    muhtemelen ilk başta batacak olan firma sayısının çokluğuna göre bu konu yeniden düzenlenecek ama süre uzatımı olmazsa 2018 ve sonrasında keşideci konumunda olacağınız çekleriniz için senet düzenlemeniz finansman yönetiminiz için daha mantıklı bir hareket olabilir.

    edit: teamül, uygulama ve sair ile gelmeyin. bankalar, kredibilitesi yüksek müşterileri açısından bir şekilde bch ya da benzer yöntemlerle durumu kotaracakken geçmişte olduğu gibi batan firmalar da olacak ve mevcut düzenlemeler kapsamında iflas erteleme durumu söz konusu olmadığı için "ben bu çekleri vadeleri geldiğinde ödeyecektim, ödeme planım da şu, beni iflas ettirmeyin" açıklamaları geçerli olmayacak.
  • six inch*:
    birinç,
    ikinç,
    sikinç.
    at at at,
    al al al,
    çek çek çek.

    (bkz: çekler/@ibisile)
    (bkz: çekya), czechia
    (bkz: çek vizörü)
    (bkz: çekmek/@ibisile), çekme, çekçek, çeker
    (bkz: çekit)
    (bkz: ne çekti kim bilir)
    (bkz: frantisek halas)
    (bkz: bedrich smetana)
    (bkz: franz kafka)
    (bkz: milan kundera)
hesabın var mı? giriş yap