çek

• (bkz: #64610229) burada bahsedince aklıma geldi, biraz daha detaylandırmak istedim.
  
  6102 sayılı türk ticaret kanunu'nun 795. maddesine bir bakalım: "(1) çek görüldüğünde ödenir. buna aykırı herhangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir."
  
  yukarıdaki halen geçerli kanun maddemize paralel şekilde, bildiğim kadarı ile dünya genelinde de çek bir ödeme aracıdır, vadelendirme aracı değildir. çeke açık vade uygulaması olan benim karşılaştığım tek ülke türkiye'dir. bildiğim kadarı ile birkaç ülkede 120 güne kadar post date vade vardır, bazı ülkeler 3 güne kadar blokaj uygular. kalan ülkelerde banka çeki düzenlendiği an ödenmeye hazırdır. hatta bir çok bankanın elektronik bankacılık uygulaması ile barkodu ya da qr kodu okutulan çek otomatik olarak hesabınıza geçer.
  
  bizde fiili durum ise kanuna ve genel teamüllere aykırı olarak çeke vade uygulamasının piyasaya yerleşmesidir. akp hükümeti bu yerleşmeyi engellemek yerine teşvik etmiştir ki hükumetin 31.01.2012 tarihinde 5941 sayılı çek kanununda yaptığı değişikliklerin bazıları şöyle:
  
  - ileri keşide tarihli çeklerin erken ibrazı 31/12/2017 tarihine kadar yasaklanmıştır.
  - karşılıksız çek için adli para cezası (ödenmemesi halinde hapis cezası) yerine idari yaptırım düzenlenmiştir.
  - çek hesaplarının açılışında adli sicil kaydı alınması zorunluluğu kaldırılmıştır.
  
  çeki kanunla bu kadar denetlemeden uzak bir kağıt parçasına çevirdiğinizde şunlar piyasada şunlar yaşanıyor:
  
  - birincisi ve önemlisi ödeme tarihlerinin vadesi uzadıkça uzuyor. şu an piyasada 2018 yılına yazılmış çekler dolaşıyor.
  - ileri tarihli yüksek tutarlı çeklerle piyasadan vurgun yapmak kolaylaşıyor. vade tarihine göre her şeyinizi toparlayıp kaçmak için aylarca süre kazanıyorsunuz. çeki düzenlendiği anda bankacılık sistemine dahil eden ve sorgulayan bir mekanizma yok.
  - istanbul'un arka mahallelerinde okey masalarında mezarlık çeki denen batık çekler karaborsa satılıyor.
  - bu aralar sıklaştı; çek düzenlenince sisteme bildirilmediği için vadesi yaklaşınca "çekim çalındı" diye asılsız ihbarda bulunan borçlu, mahkeme süresi kadar (aylarca) zaman kazanıyor.
  - yaptırım olmadığını bildiği için insanlar şuursuzca ve umarsızca borçlanıyor, hantal hukuk sistemi işleyene kadar ya alacağınız gecikiyor, ya da hiç alamıyorsunuz.
  
  ** bu arada, hukukçu ya da bankacı değilim, sürekli çek ile çalışmak ve uğraşmak zorunda olan bir iş yeri sahibiyim. aramızda konuya vakıf hukukçular ve bankacılar varsa ekleme ve düzeltmelerini de bu yazıya dahil edebilirim.