çelişmezlik ilkesi

• birbiri karşısına konmuş iki çelişik yargı aynı zamanda doğru olamaz, birininyanlış olması gerekir.
  (bkz: düşünme yasaları)
• mottosu sen de haklısın cümlesi olup büyük filozof nasreddin hocanius tarafından ortaya konmuştur.
• "celisirlik ilkesi"nin ziddi.
• (bkz: organon)
• platon ve aristoteles’teki çelişmezlik ilkesi formülasyonları “aynı vecheden” (kata to auto) ibaresini içerir. bu da çelişiklerin **farklı vechelerden** aynı anda varolabilmesini mümkün kılar. bu da örneğin ancak sabit bir merkez sayesinde hareket edebilen kirişleri (kaldıraçları, eklemleri vs.) anlaşılır kılar. sabitliğe rağmen değil, sabitlik sayesinde hareket eden yapıları. bir vechesiyle çok oturaklı olması sayesinde değişkenliği kolay kaldırabilen yapıları. örneğin çok sağlam bir rutini olması sayesinde değişiklikten ve farklılıktan hoşlanabilmeyi...
• (bkz: dialetheism)
• bir niteliğin bir şeye aynı anda hem ait olmasının hem de ait olmamasının olanaksız olmasıdır.
• burda bizim anlamamız gereken ya da türkçe çeviride kaçırdığımız en önemli nokta,çelişmezlik değil de –çelişemezlik ilkesi– olarak görmemiz.
  
  ikinci önemli nokta ve burayı karıştırdığımız için ilkeyi tam olarak kavrayamıyoruz.
  çeliş(e)mezlik ilkesi; bir şeyin zıttı değildir .örneklendirmelerde birşey aynı anda hem ^* hem de ^* olamaz dendiğinde bizim aklımıza ^* nın zıttı izdüşecektir,oysa doğru örneklendirme ;
  "birşey aynı anda hem ^* hem de ^* olamaz'dır"
  olmuş olan aynı anda hem olup, hem de değillenemez.
  tanım: örneklendirmelerde bir tür yanlışa düşüldüğünü düşünüp ,aydınlatmaya çalıştığım mantık ilkesi.
• en basit tanimiyla: a ? ~à (yani a eşit değildir "a olmayan")
  aristoteles mantığı, stoa mantığı, port-royal mantığı, kartezyenler, spinozistler, hegelciler, modern mantık, çok değerli mantık, viyana çevresi vb. bütün ekollerin üzerinde durduğu - her konuda %100 mutabakat olmasa da- hepsinin ortaklaşa olarak "aklın yasası" kabul ettiği ilkedir. yani akıl, hangi sorun hangi akıl yürütme olursa olsun kendi islerligini yürüttüğü yasa, bu yasadır. aristoteles bu ilkenin savunmasını organon isimli "mantık bilimi" kulliyatinda şu şekilde yapar: " bu ilke(çelişmezlik ilkesi) o derece açıktır ki bunun ispatı yapılmaz, ancak savunusu yapılabilir. çünkü bir düşünür çıkıp çelişmezlik ilkesinin aklın yasası olmadığına dair bir tez ortaya atarsa çelişmezlik ilkesi gereği bu demektir ki bu düşünür "bir şey" söylemektedir. ancak çelişmezlik ilkesini reddettiğine göre aynı zamanda "bir şey" soylememektedir. bu durum kendi içinde çelişki barındırır.
• mantık ilkelerinden biridir. bir sey hem a hem a degil olamaz.