david seton

• şimdi size david seton isminde gizemli bir şövalyeden söz edeceğim. eski başlıklarda bu kişiye değinmedik.
  
  xıx. asrın başlarında james maidment isminde tanınmış bir şecere hukukçusu ve antika meraklısı, 1581 ile 1596 seneleri arasında st. john örgütü içinde 'tapınakçı toprakları' hareketleriyle alakalı bir sicil defteri buldu. balantrodoch ve marycuiter' deki bilinen iki külliyeye ilaveten bu doküman, auldlisten, denny ve thankerton' da olmak üzere üç yeni tamamenin listesini veriyordu. 10 ayrı olarak küçük çiftliklerden tarlalara, değirmenlerden büyük çiftliklere, kalelerden dört kasaba ve yörelerine kadar diğer 500 mal varlığını da listeliyordu. bu bulguyla maidment, araşhrmalarını daha da ileri götürdü. marmont, iskoçya milli kütüphanesi'nde yer alan, hazırladığı son cetveli elyazmasına uyarlandı. bu çalşma, en azından 579 tapınakçı mal varlığının isimleri ve listesini içermektedir.
  
  bu topraklara ne oldu? nasıl elden çıkartıldı ve bunlara ait kayıtlar, tarihten nasıl silindi? en azından bu suallere bir takım cevap verir bruce vaktinde iskoçya'nın en ehemmiyetli ve tesirli ailelerinden birinde bulunabilir. bu, seton ailesi' dir. sir christopher seton, bruce'un kız kardeşiyle izdivaç etmişti. bruce'un john comyn'i katlettiğinde olayın içindeydi ve kendisi de, araya girmeye çalışan comyn'in amcasını öldürmüştü.
  
  bu arada, 1306' da scone de bruce'un taç giyme merasiminde de bulunmuştu. sonradan metheven muharebesi'nde gözaltına alınmış ve ı. edward'ın buyruğuyla idam edilmişti. benzer bir mukadderat, kardeşi sir john seton'ın başına geldi. gerçekte her ikisi de bruce'un kardeşi neil'ın yanında can verdiler. 1320'de christopher seton'ın erkek çocuğu alexander, sinclaiı:'ler gibi diğer ünlü iskoç aileleriyle arbroath bildirisi'nu imza atmışlardı. takip eden 400 yıl süresince, iskoçya'nın milliyetçi etkinliklerinde
  
  ehemmiyetli bir yer işgal ettiler. bu bakımdan, başka bir seton olan george seton'ın 1896' da atalarının çevreli bir tarihsel kaydını tutması, sürpriz değildi. bu abidesel kitapta, başka bir deyişle 'a history of the family of seton' da (seton ailesi' nin tarihi) yazar en ehemmiyetsizinden en ünlüsüne kadar unvan taşıyan sayısız atasının listesini vermektedir. ayrı olarak, standart şecerede görünmeyen diğer seton'ların da bir listesi verilmektedir. bunlardan bazıları, mütevazı esnaf ve kasabalılardır. bu karmaşık soy ağaçları ormanının içinde, bilhassa şaşırhcı ve emele uygun bir tane kayıt vardı.
  
  1560. büyük üstatları sir james sandilas'in aracılığıyla baba kalıtlarındaki çıkarlarından yoksun bırakıldıklarında, başlarında iskoçya büyük başrahibi (lord seton'ın kuzeni) david seton ile bir bedene geri çekildiler. bu işlem, o vaktin ciddi
  
  hicivsel bir şiirinde endirekt olarak şöyle anlatılır:
  
  neden, o vakit hainin ötesinde,
  
  kim bizi geçmişi aramaya götürdü,
  
  hilebaz yuda hem de açgözlü!
  
  neden, mukaddes toprakları, yüklü altına;
  
  satan hödüğün ötesinde
  
  tapınakçı'nın kaybı olmadı da,
  
  neden o vakit david seton haçı taşıyor.
  
  david seton, 1581'de ülke dışında can verdi. ratisbon'da (şimdi nurenburg yakınlarında regensburg) iskoç rahibe manastırı'na gömüldüğü söylenir. bu boş ümitler uyandıran bir bölümdü ve açıkça tapınakçılaçılar'ı ima ediyordu. tarihsel doğruluğu itibarıyla da daha boş ümitler uyandırıyordu. şiir, tapınak şövalyeleri tarikah'nın
  
  resmen lağvedildikten 250 sene sonra da iskoçya' da hali hazırda etkin olduğunu ve yeni bir krize katlanacaklarını işaret ediyordu. peki, david seton net olarak kimdi? ya bahsi geçen olaydaki sir james sandilands kimdi?
  
  ikincisini izlemek en azından daha kolaydır. ilk torpichen baronu james sandilands, 1510 senesi civarında doğmuştu ve midlothian' da orta sınıf bir arazi sahibinin ikinci erkek çocuğuydu. sandilands'ın babası 1555'te cenevre' den iskoçya'ya geri dönüşü arasındaki dönemde ailenin calde:r'teki yerinde kalan john ınox'un yakın arkadaşıydı. babasının bir protestan reformcuyla irtibatına karşın, genç james sandilands, 1537'den kısa bir müddet önce st. john örgütü'ne katılmıştı. 1450 seneninde v. james'den,
  
  torpichen külliyesi preseptörü walter lindsay'in ölümünden sonra bu göreve geçme hakkından dolayı, büyük üstat' tan resnii onay alabilmek için gideceği malta'ya kadar güvenli bir yolcu için refakat istedi. sandilands'ın, lindsay'in yerine geçme talebi 1541' de hospitaller'lerin büyük üstadı juan d'omodes tarafından onaylandı. malta'dan haneye geri dönerken, tutkulu genç adam yeni görevinin papa tarafından da onaylanması için roma' da mola verdi.
  
  burada bizde mola verelim. daha sonra yazıya devam edeceğim.
• beş sene sonra, 1546'da walter lindsay can verdi. 1547'de malta büyük üstadı resmen sandilands'i torpichen baş rahip yardımcısı olarak tanıdı. iskoç meclisi'nda lord st. john olarak tanınmaya başladı ve krallık müracaat etme meclisi'nde yerini aldı. bir hasmıyla, katıldığı uzatılmış ve dahası aptalca bir tartışma yüzünden ve tarikatın da bir azası olarak belgelenebilir asillik sualleriyle 1577' de tekrar malta' ya gitti. her iki kişinin gözden düşmelerine rağmen, münakaşa halkın ağzında doruğa çıktı ve hasmı mapusa atıldı. 1558'de sandilands, iskoçya'ya geri döndü. burada, babasıyla birlikte reformasyon'u destekledi ve etkin olarak, 1538'de kral v. james ile izdivaç eden lorraine kardinali charles ve guise dükü françois'nın ablası kraliçe naibi marie de guise' e karşı geldi. başlangıçta, sandilands'ın katı katolik bir yöneticiye karşı, hem de katolik askeri bir örgütün iyi pozisyonda bir azasıyken, bir protestan reforma neden destek olduğu bir muamma gibi görünmektedir.
  
  1560' da iskoç meclisi'nun çıkarttığı bir yasayla, ülkede papa'nın otoritesine bitirildi ve st. john örgütü' nün torphepen külliyesi, 'fratibus hospitalis hierosolimitani, militibus temple solomanis' üzerindeki hakları feshedildi. böylelikle st. john'un baş rahip yardımcısı olarak sandilands, örgüt yerine yönettiği mal varlığını krallığa devretmek zorunda bırakıldı. buna karşı çıkmadığı gibi, 1564'te yeni krallığın iskoç kraliçesi mary'ye kendisini: süleyman mabedi ve kudüs şövalyeleri dışında hiçbir dinsel örgüte ve manastıra hiçbir zaman bağlı olmayan, hali hazırda torphepen külliyeleri ve lordluğu'nu iyeliğinde bulunduran diye sundu.
  
  10 bin crown yıllık bir kira ödeme önerisiyle, sandilands bundan önce hospital adına yönettiği mülklerin kendisine ebediyen kiralanması için müzakerelere başladı. işin bir parçası olarak soydan geçme torpichen baronu unvanını da aldı. rastgele bir muasır yuppy'nin imreneceği, teşebbüsçü ruhuyla sandilands, fiilen kendi çıkarları için illegal yollardan, hospitaller'lerin arazilerine yerleşip, bu alışverişten oldukça karlı çıkarak onları dolandırmış oldu. anlaşıldığı üzere, yukarıda bahsi geçen şiir (bir evvelki entry) bu olay veya bu olayın bir takım istikametlerini aktarıyordu. çünkü sandilands'ın yerleştiği topraklar sadece hospitaliye malvarlığı değil, bu arada tapınakçı kalıtıydı. 1567'de sandilands, sonradan ı. james olan vl james'in taç giyme merasimine katıldı. 1579' da da can verdi. varisi, 1574 doğumlu james sandilands ile aynı ismi taşıyan ve ikinci torpichen baronu olan büyük kuzeniydi. fakat bu genç adam, kısa vakitte parasal istikametten sıkıntıya düştü ve kalıt yoluyla aldığı arazileri satmaya başladı. 1604 senesi itibarıyla bu araziler, robert williamson' isimli birinin eline geçti. o da, sonradan haddington earl'ü olan binning lordu thomas'a sath. daha sonraları pek çok el değiştiren topraklardan arta kalanlar, en nihayetinde xıx. asrın başında james maidment tarafından satın alındı. sir james sandilands'in desturu sürmek ve belgelemek ne kadar kolaysa, david seton'ınki ise o kadar zordur. sadece, kim olduğuna konusunda bir hayli sual olmakla birlikte, harbiden varolup olmadığı dahi sorgulanabilir. yaşamış olduğuna dair tek kanıt, george seton'ı harekete geçiren, ailenin 1896 yılı soy ağacındaki hayrete düşüren dipnotla uyum sağlayan, yukarıda geçen şiirin bir bölümüdür. yeniden de bilimadamları şiiri, hem tarihin hem de insan etmeninin elbirliği ederek gizlemiş oldukları bir şeye şahitliğinin cidden yeterli bir ispatı olarak ele almaktadırlar.
  
  seton ailesi, iskoç tarihinin en ehemmiyetli ve en tesirli aileleri arasındadır ve en azından üç asır daha böyle devam edecektir. burada açık olmayan, gizemli david seton'ın aile soyağacında nereye oturduğudur. 1896 senesi şecerecileri, onun vı. seton lordu unvanını 1513'te alan ve 1549'da can veren george'un torunu olduğunu söylerler ve bu da yeterince akla yatkındır.
• size söylemiş olduğum gibi sandilands, marie de guise ve onun v. james ile olan evliliğine muhalifti. bu arada stuart'ları, lorraine'in kıta avrupa hanedanı ve askeri dalı guise hanedanı ile bağlayan akrabalığına da karşıydı. george seton ise karşı taraftaydı. 1527' de elizabeth hay ile izdivaç etti ve ondan, büyüğü iskoç kraliçesi mary'nin yakın arkadaşı olan ve vıı. seton lordu unvanını alan, iki erkek çocuğu oldu. fakat 1539'da george seton ikinci defa izdivaç etti. yeni gelin, marie de guise ile iskoçya'ya gelen maiyetin azalarından marie du plessis' di. ve bu evlilik seton'ın krallık hanedanıyla özden ilişkiler içine girmesini sağladı.
  
  seton'ın marie du plessis'den de robert, james ve mary isimli üç çocuğu oldu. mary seton, iskoç kraliçesi mary'ye nedime olacak ve baladlarda; kraliçenin, sonradan françois olacak fransa kralı'nın en büyük erkek çocuğuyla evliliği için kendisine fransa' ya gidişinde refakat eden 'üç mary' den biri olarak yer alacaktı. ne yazık ki robert ve james seton ile ilgili, james'in tahminen 1562'de can verdiği, robert'ın ise bu tarihten bir sene sonrasına kadar yaşamış olduğunun dışında çok az şey bilinmektedir. görünürde her ikisinin de çocuk sahibi olmaya vakitleri vardı ve şecereciler david seton'ın birinin veya diğerinin çocuğu olması gerektiğinde birleşmektedirler. bu doğruysa o vakit david seton'ın vı. seton lordu'nun torunu ve vıı. seton lordu'nun kuzeni olması gerekir. şayet david seton konusunda bilgiler bu denli zor bulunur ise, o zaman 1896' da aile vakanüvisi yetersizde olsa verdiği bilgileri nereden almıştı?
  
  bizzat sadece bir basılı kaynak biliyorum, o da valetta' daki hospitaliye arşivlerine giren xıx. asır tarihçisi whitworth portera ait olandır. porter, 1858'de, david seton'ın iskoçya'nın son baş rahip yardımcısı olduğunun ve iskoç kardeşlerinin büyük bir bölümüyle beraber 1572-1573 arasında emekli olduğunun söylendiğini lütfederek yazmaktadır. buna ilaveten david seton'ın 1896 senesi şecerecilerinin belirttiği tarihten 10 sene sonra 1591'de can verdiği ve ratisbone'da iskoç benediktinleri'nin kilisesine gömüldüğü söylenmektedir. porter, bu arada 'mukaddes kilise ve hırsızları' şiirine de yer vererek, şiirin sondan bir evvelki "tapınakçı'nın kaybı olmadı da" satırının fark bir sürümü olarak "örgütün kaybı olmadı da" şeklinde belirtir. buradan da şu anlaşılmaktadır ki, ondokuzuncu yüzyıl sonuna kadar çıkış noktası, hassas bir noktadır. 'templer sözcüğü su götürmez bir şekilde açıktır. fakat 'örgüt' sözcüğü hem hospitallerleri hem de tapınakçıları tasvir edebilir, ki şartlar bunu gösteriyor gibidir. acaba, 1896 şecerecileri metni isteyerek mi kurcaladılar? şayet öyleyse neden? rastgele bir kurcalama olduysa, bu kurcalamanın ilk uyarlamasında olabileceği akla daha yatkındır. örgütü tapınakçı'yı çevirmekten bir kazanç sağlanmayabilir. fakat tapınakçı'yı örgüte çevirmek, st. john şövalyeleri'nin tapınakçılar'ı aralarında barındırdıkları kuşkusundan temize çıkartır. olay yeniden de belirsiz olarak kalmıştır. şiirin whitworth porter'ın aktarmasından 10 sene önce 1843'te basılan, evvelki uyarlaması ortaya çıkartılamamıştır. sadece, iskoç kaynaklarından değil, valetta arşivlerinden de alınmıştır. şu anda, şiirin 1843 metninin, ki en eskisi olarak bilinmektedir, seton şecerecilerinin 1896' da belirttiği satırı olan 'tapınakçıların kaybı olmadığını da belirtmek yeterlidir.
  
  burada bitiriyoruz.