wat tyler

• bizdeki patrona halil ile, hareketinin gidişatı ve sonucu açısından benzerlikler gösteren, ingiltere tarihindeki belki de tek adam gibi halk ayaklanması sayılabilecek hareketin önderi olan ingiliz isyancı. aslen demirci olan bu vatandaş, yavru fok katliamı gibi artık katlanılmaz hale gelen kara vebanın da sonrasında ek darbe olarak gelen vergilere dayanamayan köylülerin sesini dile getirip, birlikte kazan kaldırır. kısa sürede yüz bin kadar kişiyi harekete geçiren wat tyler, londra üzerine yürüyüp devlet ileri gelenlerinin evlerini yağmalar, manastırları basar, iki başpiskoposun kafasını uçurur, vergi tahsildarlarını keser. arada afaroz edilip hapse atılan john ball da kurtarılır (bu bana nedense marquis de sade'ın kurtarılışını hatırlatıyor; gerçi marquis o gürültüde karambole gelip de kurtarılmıştı.) londra ele geçirildikten sonra yerinde zıplayan 15 yaşındaki kral richard, isyancılara istediklerini vereceğini söyler. ama ikinci görüşmede silahsız olarak içeri alınan wat tyler, londra belediye başkanı ve beraberindeki görevliler tarafından öldürülür (benzer ölçüde patrona halil de görüşmek için içeri alındığında silahsızdı.) ama patrona halil'in aksine, wat tyler'ın, eğer nisbeten özgürlükçü görüşlere sahip lollard'lar ile -iddia edildiği gibi- ilişkisi varsa (john ball'u kurtarmasından bu anlaşılıyor), kendisi, gazali'nin isyancılar için ağzına sakız ettiği "ayak takımı cahiller" tanımlamasının dışında ele alınabilir. isyanda hapisten kurtarılan john ball'un eşitlik üzerine şu klasik deyişi de bu isyan sırasında sokaklarda söylenmişti:
  
  "when adam delved and eve span
  who was then the gentleman?"
  
  yani john ball "adem de havva da toprağı işliyordu, bu üstünlük iddia edenlerin hakimiyeti nereden çıktı şimdi?" diyerek hiyerarşiye karşı çıkar. oturdukları yeri çok seven ingiliz aristokrasisinin john ball'a "deli rahip" demelerinin sebebi de gayet kolay anlaşılıyor. nitekim john ball ve diğer lollard'lar, kilise tarafından da düzenli trafik akışını bozan canavar minibüsçüler olarak görülmüşlerdir.