symphonie fantastique

• bu basyapitin sahibi buyuk besteci hector berlioz, genclik donemindeyken, bir gun paris tiyatrosu'nda seyrettigi hamlet temsilinde ophelia rolunde oynayan irlandali oyuncu harriet smithson'a asik olmustur. berlioz, kadini surekli kovalamis, o ise surekli kacmistir ve bu, dort-bes yil kadar surmustur. ancak en sonunda, hector berlioz askinin yanit bulmayacagini anlamis ve yasamina son vermeye karar vermistir. bunun icin fazla dozajda opium kullanmayi denemistir, ancak (ve neyseki!) tam olarak etki etmemis, yalnizca fantastik bir kabus, olağandışı halüsinasyonlar gormesine neden olmustur. bu nedenle müzikte (leonard bernstein'ın dediği gibi) psyhcedelic olduğu ve berlioz'un bir "trip" yaşadığı, su götürmez bir gerçektir.
  
  1. bolum: "ruyalar ve tutkular" harriet smithson, ulasilmaz aski temsil eder ve onu betimleyen temaya berlioz, sabit fikir (idefiks) adini vermistir. bu tema tum senfoni boyunca obsesif bir sekilde yilmadan duyrulacaktir. ruhsal gelgitler, bestecinin kafasinda duygusal soru isaretlerinin sonucudur, ancak yanit asla bulunamaz.
  
  2. bolum: "bir balo" besteci davet edildigi bir baloda tek basinadir, herkes etrafta zarif bir valsin verdigi sarhosca mutlulukla doludur. ancak huzur aniden bozulur: berlioz, asik oldugu kadini bir kosede tek basina gormustur...
  
  3. bolum: "kirda bir sahne" berlioz huzuru dogada bulmak umuduyla kirlara uzanmis, tabiatin sesini dinlemektedir: uzaklarda bir yerlede cobanin caldigi kaval, yankisiyla beraber bir duet halinda duyulur. yalnizlik vardir, ama huzursuzluk yoktur. ta ki, belli belirsiz bir sekilde kadin yeniden oralarda gorununceye dek: bestecinin dinginligi yeniden bozulur, fakat bu endise yerini yine yalnizliga birakir.. hava kararir, cobanin kaval sesi yeniden duyulur, ancak yaniti uzaktan duyulan gokgurultuleri verir. firtinadan onceki sessizlik ortaliga hakim olur.
  
  4. bolum "daragacigina mars" kabus burada baslar: berlioz, harriet smithson'u oldurmus ve bu yuzden simdi mahkemede yargilanmaktadir. juri uyeleri karari verir: giyotin araciligi ile idam edilecektir! orkestrada bakir uflemelilerin tum gucleriyle caldiklari korkutucu bir mars, bize idama dogru askerler esliginde yuruyen berlioz'u resmeder. fakat, aniden sabit fikirin ilk notalari aniden duyulur, sanki bir umut beliriyormus gibi, ancak giyotin bicagi govdeyle basi birbirinden koparir.
  
  5. bolum "sabat gecesi ruyasi" berlioz cehennemdedir, korku ve endise doruktadir. bir de arkasini donup baktiginda farkeder ki, bir grup cadi urkutucu bir mutlulukla oraya gelmektedir ve arkalarinda ise artik eski guzelligini yitirmis ve cirkinlesmis surati ile asik oldugu kadin da onlari takip etmektedir! canlar calar! saat gece 12'yi vurur, cilgin ayin baslamak uzeredir, seytan esek postuna burunmus olarak gozukur ve cilgin gecenin basladigini haber verir. katolik litürjisinde gazap gününü anlatan ilahi, dies irae duyulur. ayin cilgin danslar ve tuyler urpertici kahkalar esliginde ilerledikce ilerler, cadilar ve asik oldugu kadin, berlioz'un cevresinde yuvarlak olusturup dans ederler, zavalli asik gordugu sanrilarin yarattigi cildirma ile daha da sarsilir. orkestra engellenemez bir kendinden gecis ile bu kabusu tasvir eder, eserin son dakikaları tam anlamıyla bir cinnet havasına bürünür ve!...
  
  kabus biter...