kreutzer sonat

• tolstoyun schopenhauer tarafindan en cok etkilenen yazar ve dusunurlerden biri oldugunu kanitlayan eserlerinden biridir. ama schopenhauer abimiz kadar ozgur bir zekasi olamadigi icin dogru gozlemlerden bazi yanlis sonuclar cikartmistir.
  
  (eger birgun sizi de biri "sen koskoca tolstoydan daha mi iyi bilecen" diye azarlarsa, onlara aradan gecen 100-150 yilin dehadan daha onemli olabilecegini soyleyin. bugun en dangalagimiz bile aristo ve platonun toplamindan daha fazla sey biliyoruz.....nerdeyse)
  
  tolstoy schopenhauerin ask hakkindaki goruslerini benimsemis (bkz: askin metafizigi) fakat bunlari bir turlu kopamadigi ideal din inanci cercevesinde uygulamaya calismistir. yani sen kalk, aski biyolojiye ve evrimsel gelisime indirge, neden sonuc iliskisi dahilinde ve neredeyse karsi konulamaz bir bicimde bilimsel olarak tanimla, sonra bundan cikardigin sonuc cinselligin kosteklenmesi olsun. neden? biyolojiden, evrimden cok daha yapay, cok daha az gercek olan din kurumu/inanci ugruna. cok daha yapay olan gunumuz ahlaki normlari ugruna. evlilik muessesi hakkinda insanlarin sahip oldugu basmakalip dusunceler ugrune. hadi ordan be.
  
  bu neye benzer? bu penisilini bulup, sonra da allahin takdirine karismayalim diyerek kullanmamaya benzer. bu bosanmayi ahlaki ve geleneksel olarak cok ayip ve yanlis birsey olarak belleyip, daha sonra diger ulkelere kiyasla dusuk olan bosanma oranlarindan insanlarimizin daha mutlu evlilikleri oldugu sonucunu cikartmaya benzer.
  
  tolstoy zaten cinsellik durtusunu seytani bir durtu olarak gormus, bunun saf tanrisal sevgiye tam ters bir sevgi oldugunu savunmustur. yani adam gercekligi ne oldugunu hic bilemeyecegi, tecrube etmeyi birak tamamiyle tasavvur bile edemeyecegi bir saf tanrisal sevgi olarak bellemis, asil gerceklik olan cinsel sevgiyi ise bu hedeften uzak seytani bir tuzak olarak gormustur.
  
  isin asil aci yani bu dusunce zincirinin basinda schopenhauerin ask tanimini bilimsel bakis acisiyla anlamistir (ne de olsa onun zamaninda evrim hakkinda schopenhauerinkinde oldugundan daha cok teori vardir) ve bu tespitten sonra entellektuel olarak tamamen geriye donup, sartlandirmalara ve gelenege bagli kalarak varmistir sonucuna. entrynin basinda onun yeterince ozgur bir zekaya sahip olmadigi iste bu yuzden soylenmistir. sever miyim, severim. sayar miyim, sayarim ama adi tolstoy diye kreutzer sonattaki dusunceler dogrudur demem, dememeliyim.