rok

• satrancın avrupaya gelmeden önceki kaidelerine göre yapılan bir hamledir. şöyle ki:
  satrançta esasen şah sadece birer kare atlayarak hareket edebilirdi. kale şimdiki gibi dümdüz gidebilir, fil ise diyagonallerde sınırsız değil birer kare atlayarak gidebilirdi. en zavallıları olan vezir ise sadece komşu çapraz 4 kareden birine gidebilirdi. piyonun vezir çıkması (bkz: kral öldü yaşasın yeni kral) diye bir şey de yoktu.
  
  işte bu yüzden satranç maçına a ve h piyonlarını açarak başlamak, en güçlü taş olan kaleleri bir an önce oyuna sokup tempo kazanmak için eskiden en çok başvurulan taktikti. günümüzde bu tür açılışlara "osmanlı savunması" denmesinin ardında bu yatıyor olabilir.^*
  
  savunma için en etkili hamle de fili ve atı aradan çıkardıktan sonra kaleyi şahın yanına getirmek ve şahı kalenin üstünden atlatmak şeklindedir. bu yüzden büyük rok yaparken şah b1 ya da b8'e değil c1 ya da c8'e gelir.