insomnia

• insomnia nedir?
  
  zaman zaman uyku problemleri ya$amak anormal bir$ey degildir. fakat, eger yeteri kadar uyuyamadiginizi ya da yetersiz uyku uyudugunzuu du$unuyorsaniz, insomnia ya da uyku bozuklugunuz olabilir. insomnia olan insanlarda gorulebilen sorunlar:
  
  -uyumada gucluk,
  -gecenin bi yarisi aniden uyanmak ve tekrar uykuya dalmakta zorlanmak,
  -sabahlari cok erken kalkmak,
  -dinlendirmeyen uyku.
  
  insomnia gun icinde bazi problemlere -uykusuzluk, halsizlik, konsantrasyon eksikligi, asabiyet gibi- neden olabilir. insomniali bir insanda apne, narkolepsi gibi diger uyku bozukluklari da ba$ gosterebilir.
  
  insomnia uykunun saatiyle olculmez. bir insanin uyku ihtiyaci ki$iden ki$iye farklilik gosterir. genelde 7-8 saat arasinda degi$en bu sure, bazi insanlarda 4 saate inebilirken bazilari icinse cok daha fazladir.
  
  insomnianin ce$itleri nedir ve neler sebep olur?
  
  bir insanda birincil^* ya da ikincil^* insomnia olabilir. birincil insomniada insanin uyku problemi herhangi bir hastalikta hicbir $ekilde ili$kili degildir. ikincil insomniada ise insandaki uyku problemi bir hastaligin -astim, kanser, depresyon gibi- ya da alinan bazi ilaclarin ya da maddelerin -alkol gibi- neticesinde olu$mu$tur.insomnia kisa sureligine de ba$ gosterebilir -$iddetli insomnia- ya da cok uzun sureli de olabilir -kronik insomnia. ayrica ki$i degi$en periyotlarla da gelir gecer bir $ekilde maruz kalabilir. $iddetli insomnia bir geceden birkac haftaya kadar surebilir ve genelde ruhsal ya da bedensel rahatsizlik^* ya da belli bir olay neticesinde olu$abilir. sebepleri genelde $u $ekildedir:
  
  -$iddetli stres,
  -hastalik,
  -cevresel faktorler -gurultu, sicaklik gibi-,
  -normal uyku duzeninizi bozacak degi$iklikler -ornegin gavurlarin jetlag diye tabir ettikleri zaman dilimi degi$ikliklerinde ba$ gosteren duzensizlik-.
  
  kronik insomnia ise insanin insomnia halinde en azindan 3 gecelik bir periyot gecirmesi halinde soz konusu olabilir. bir cok $ey sebep olabilir ve de en ba$lica sebepleri uyku duzensizligine yol acabilecek hastaliklardir.
  
  tedavisi nedir?
  
  $iddetli -kisa sureli- insomnia genelde tedavi gerektirmez. fakat eger vucuda zarar verdigi -yorgunluk ya da halsizlik gibi- goruluyorsa , tavsiye edilmese de, doktor gozetiminde bazi haplar kullanilabilir. yine de bu haplar etkisini en iyi bicimde -en iyi ihtimalle- birkac gun icinde gosterecegi icin ve de yan etkileri cok fazla oldugu icin kullanilmamasi tavsiye edilir. en iyi tedavi uyumak icin bazi yontemler geli$tirmek, uyumadan once rahatlatici $eyler yapmaktir.
  
  kronik insomnia ise terapi ya da ilac tedavisi gerektirir. fakat bu ilaclarin da cok ciddi yan etkileri oldugu icin, kesinlikle doktor gozetiminde kullanilmasi gerekmektedir. uyku haplarinin kullanilmasi kesinlikle kacinilmasi gereken bir$eydir. uzmanlar e$liginde kazanilacak bazi teknikler -rahatlama, uyku kisitlama terapisi ya da yenilenme gibi- cok daha etkili olacaktir.
  
  iyi bir uyku icin yapilabilecekler:
  
  -her gece ayni saatte yatmak ve her sabah ayni saatte kalkmak faydali bir ali$kanliktir. gun icinde yapilacak herhangi bir kestirme gece uykunuzu kotu yonde etkileyecektir^**.
  -gun icindeki kafein, nikotin ya da alkol giri$ini azaltmak. kafein ve nikotin uyumayi zorla$tiracak, alkol ise uyuduktan sonra tekrar uyanmaya sebep olacaktir.
  -duzenli egzersiz. fakat bu egzersizlerin uykudan onceki 3 saat zarfina kadar yapilmasi gerekmektedir, yoksa bu da uyku duzeninizi bozabilir.
  -agir yemeklerden kacinmak. yatmadan once hafif bir$eyler ati$tirmak ise uyumaya yardimci olacaktir.
  -rahat bir yatak. odanizin sessiz, karanlik ve sicakliginin istediginiz derecede olmasina ozen gosterin.
  -uykudan once muzik dinlemek, kitap okumak ya da du$ almak sizi rahatlatacak ve daha kolay uyumanizi saglayacaktir.
  -yataginizi uyku ya da sex^* di$inda ba$ka bir $ey icin kullanmayin.
  -eger uyumakta hala zorlaniyorsaniz, aklinizi me$gul edecek fakat yorucu olmayan -kitap okumak gibi- hareketler yardimci olacaktir.
  -(bir tane de benden) uykudan once alinan du$ ustune bir adet sigara en faydali yontemdir. du$ bedeninizi, sigara aklinizi rahatlatacak, bir bebek gibi uyuyacaksiniz^*.
  
  --- bu bolumu okumamaniz onerilir ---
  insomnia problemi olan insanlarin cogunun $ikayeti $udur: "cok fazla du$unuyorum o yuzden bir turlu kafami rahatlatip uyuyamiyorum". genelde buna verilecek basit bir cevap "o zaman bir$ey du$unme" dir. fakat bu seferde insanin aklinda bir dongu olu$ur: "bir $ey du$unmuyorum. ama bir$ey du$unmemem gerektigini du$unuyorum. hayir hayir bir$ey du$unmiyecem...". bu gibi bir sonsuz looptan kurtulmanin en mantikli yolu $udur: ertesi gun ya da hafta ya da ay ya da yil herneyse yapmak istediginiz $eyleri bir bir siralayin ve de duzenli bir$ekilde uzerinden gecerken kendinizi uyumu$ olarak bulacaksiniz.
  --- bu bolumu okumamaniz onerilir ---