hatayi

• ... tek mısrası yeter sanki:
  
  "içmişem bir dolu, olmuşam ayık."
• hakikat bir gizli sirdir
  acabilirsen gel beri
  kufr icinde iman vardir
  secebilirsen gel beri
  
  acildi cennet kapusu
  lal-u gevherdir yapusu
  kildan incedir koprusu
  gecebilirsen gel beri
  
  canimiz melek canidir
  tenimiz selman tenidir
  ictigim aslan kanidir
  icebilirsen gel beri
  
  pirimden ogut almisam
  ustadimdan ders almisam
  men kanadim baglamisam
  ucabilirsen gel beri
  
  men bagcelerin guluyem
  ayn-i cem bulbuluyem
  kirk kapunun kilidiyem
  acabilirsen gel beri
  
  sah hatayi'm eydur heman
  daglari burudu duman
  iste incil, iste kuran
  secebilirsen gel beri
  
  hatayi (sah ismail)
• siyasal yanıyla da, dinsel inançlarıyla da, gizemciliğiyle de, ozanlığıyla da önemli bir kişiliği olan şah ismail safavi, şiirlerini "hatayi" takma adıyla yazmış, söylemiştir.
  hatayi, asıl adıyla şah ismail, 1486'da doğmuştur. erdebilli şeyh safiyeddin soyundan gelir. anasının babası olan uzun hasan ölünce, iran ve azerbeycan'da karışıklıklar çıkmış, şah ismail bu karışıklıklardan, ayaklanmalardan yararlanarak, dillerini konuştuğu, kültürlerini benimsediği "şii-alevi türkmen aşiretleri"ni çevresinde toplamış, 1502'de azerbaycan'ı ve irak'ı ele geçirmiş; kendisini şah ilan etmiştir. böylece "şii-alevi"liği temsil eden. şah ismail, sünniliğin temsilcileri olan yavuz sultan selim ile özbek hanı şiybanı karşı karşıya gelmiştir. aynı zamanda şeyh de olan şah ismail, "şeyh"lik ile "şah"lığı da birleştirmiştir. bu "şii-alevi" kesimle, "sünni" kesimin karşı karşıya gelmesi, doğal olarak savaşlara yol açmıştır.
  şah ismail, 1510'da merv'de özbek hanı şiybani'yi yenmeyi başarmış, horasan'ı almış ama 1514'te birinci selim'in önünde çaldıran'da yenilmiştir. böylece başkent tebriz ile musul'a dek bütün irak'ı yitirmiştir. bundan sonra da savaşlar sürmüş ise de, şah ismail, kurduğu devletin sınırlarını daraltmak zorunda kalmıştır.
  şah ismail (hatayi) 1524'te erdebil'de ölmüştür. kendisinin hem aruzla farsça, hem de azeri türkçesiyle, türk halk şiiri gelenekleri doğrultusunda heceyle yazılmış şiirleri vardır.
  hatayi'nin, edebiyat alanında asıl ünü, önemi, türkçe olarak yazdığı, halk şiiri geleneklerini yürüten şiirlerindedir. bu yanıyla anadolu'da büyük etkinliğini sürdürmüştür. elbette, özellikle şii-alevi kesimler üzerinde.
  hatayi, bu şiirleriyle anadolu'da şii-alevi'liği yayma amacında olan demeleri ve nefesleriyle güçlü, etkin bir ozan olarak kendisini kabul ettirmiştir.
  "dehname" adlı bir mesnevisi ve "divan"ı vardır.
• her deyişinde yuregimi daglayandir. onca iftiraya rağmen hala adı anılanlardandir. yüzünü görmeden inandığım yüce zatlardandir.
  
  kısacık ömründe kocaman ışık yakanlardandir.
  
  bazen düşünüyorum, onu ve onun gibileri göreceksem eğer, şu an ölebilirim.
• bir derdim var bin dermana değişmem demiş.
  ^*
• "hıtayi hal çağında
  hak gönül alçağında
  kabe yapmaktan yeğdir
  bir gönül al çağında..."
• sadece onun eserlerinin okunduğu, hüseyin albayrak ve ali rıza albayrak'ın şah hatayi deyişleri albümü kesinlikle tavsiyedir.
• guney azerbaycan'da ne ''hatayi'' mahlasi ile ne de sah unvanina sahip ismail adiyla biliniyor. kendi halki o'nu seyh sefi erdebil-i olarak cagiriyor.
  
  turbesini ziyaret etmek ve adres tarifi almak istedigimizi soyledigimizde o da kim seklinde bizi dumur ettiler. ya o degil de seyhimiz sefi var muhakkak o'nun turbesine gidin deyiverdiklerinde isin aslini cozebildik.
• şah ismail'in mahlasıdır.
• türkçenin gelişmesine büyük katkısı olmuş hükamdarlığı zamanında iranın resmi dili türkçe olmuştur