kocakarı soğukları

• "şubat sonunda eskilerin "kocakarı soğukları" dediği bir üç gün vardır ki kısa bir fırtına yapar.. ama delikanlı adamlarla, yanakları elma renkli fingirdek kızlara koymaz. kocakarı fırtınası dediğimiz bu üç günlük döneme eskiden "berde'l-acüz"^* adını vermişler. "acüz" omurgamızdaki "kuyruk sokumu" dediğimiz son kemiğin adı olduğundan böyle bir benzetme yapmışlar.
  bazıları bunu kocakarı manasına gelen "acüze" sözcüğü ile karıştırdıklarından, deyim halkın ağzına "kocakarı soğukları" olarak yapışmış. bu son fırtınadan sonra mart ayı başlar. bunun da "9 mart" günü belalıdır. illa ki bir deli fırtına getirir. eskiden öfkesini tutamayan, zırt pırt kavga çıkaran tiplere "mart dokuzu" derlermiş.(...)
  bundan sonra gelen soğuklara kulak asmayın. özellikle gençlere bir zararı olmuyor. 22 nisan, yani nevruz'da da yaz başlıyor. eskilerin "ruz-i hızır" dedikleri ikinci yarı yıl yani... " selahattin duman/ sabah/ 7.5.2001
• yedi gündür, her bir günün adı vardır: sın, sinnaber, vabır, âmir, mutemir, muallel, matfiyülcemer
  
  ayrıca eyyamı husum ve berdülacüz diye de bilinir.
• eskilerin anlatmasına göre, gudubet kocakarının biri gülen yüzünü uzaktan gösteren güneşe aldanıp^* "bahar geldi, allaha da minnetim kalmadı"^** der. ve imanlara ibretlik, akıllara soru işareti, meteorolojiye araştırma konusu hikayenin, gelişme kısmına geçilir.
  rivayet odur ki, bu kocakarı akşam ocağında süt kaynatırken mevzu bahis soğuklardan etkilenmeye ve yanan ocağa sokulmaya başlamıştır. üşüdükçe sokulur, sokuldukça ısınamaz ve en sonunda eteğinin ucundan kaptığı ateşin vücudunu tamamen sarmasıyla yanarak oracıkta can verir.
  o kocakarının adını alan soğukların hikmetini anlatan ve çocukluğumda beni değişik psişik hallere sokan bu hikaye de burada sona erdi. televizyonunuzu kapatmayı unutmayın...
• bugünlerde iyiden iyiye hissettiğimiz soğuklar.
  
  daha yeni cemreler düştü bahar sinyallerini verdi. ama malum eskilerin "mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır." sözü var meşhur mart ayı hakkında. ama buradaki mart, milâdî mart değil, rûmî takvime göre olan mart. rûmî mart'a, cuma günü(14 mart) giriyoruz. yani havalar biraz daha serin olabilir. bugünlerde birden soğudu havalar. neden denilirse, kocakarı soğukları(berdü'l-acûz) denen soğuklardan dolayı. her sene 11-17 mart (rûmî 26 şubat-4 mart) arası 1 hafta süren soğuklar bunlar.
  
  18 martta(rûmî: 5 mart) kırlangıç fırtınası, 20 martta(rûmî: 7 mart) hamsîn'in sonu(40 gün süren erbain yani zemheri kadar olmasa da nisbeten çok soğuk süren 50 gün. balık olan hamsinin sonu değil yani. arapçada hamsin 50 demek. bir arkadaşım takvimde bunu okuyunca "aaa! artık balık yiyemiycez hamsiler gidiyormuş kanka"demişti). 21 martta(rûmî 8 mart) nevrûz yani ilkbahar başlangıcı. 22 martta(rûmî 9 mart) meşhur mart dokuzu soğuğu. 23 martta(rûmî 10 mart) kozkavuran fırtınası(sabah günlük güneşliktir. öğlen bir bakarsın ortalık tozduman.) gibi şeyler var.
• mart'ın 11. günü başlayarak, 8 gün süren şiddetli soğuklara, halk arasında berdelâcuz yani kocakarı soğuğu denir.
  
  rivayete göre; bu adın verilmesine, vaktiyle bir kocakarının 7 keçisinin bu soğuklar nedeniyle ölmesi sebep olmuş.
  
  başka bir rivayete göre de, tanrı, isyan eden âdkavmini helak etmek için soğuk bir rüzgâr çıkarmış, 8 gün süren bu soğuklar neticesinde bütün âd kavmi mahvolmuş, yalnız bir kocakarı bir mâbed kulesine saklanarak kendini ölümden kurtarmıştır.
  
  hakikate gelince: hatırı sayılır soğuklarla geçen bu 8 gün, kış mevsiminin sonunu teşkil eder ve artık ihtiyar kışın âciz bir hale geldiğini bildirir.
  
  (bkz: saatli maarif takvimi)
• 2021'de 11 mart itibariyle başlamış ve etkisini göstermekte olan soğuklardır.
• mart başında zirveye ulaşan soğuklar ihtiyar ve zayıf düşmüş teyzeleri ahirete intikal ettirirmiş. bu nedenle martın ilk dönemindeki soğuklara kocakarı soğukları denmiş.
• (bkz: firtina takvimi)
• şubat ayının son dört günü ile mart ayının ilk üç gününü içine alan haftada 26 şubat- 4 mart (h.11-17 mart)’ta görülen soğuklar.
• hemen ardından kırlangıç fırtınası gelir.