mecelle
-
mecelle'nin başlıca 99 hükmü şunlardır: (içeriği kitap olarak da yayınlanmıştır).
- bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir
- ukudda itibar, makasıt ve meaniyedir, elfaz ve mebaniye değildir*
- şekk ile yakin zail olmaz
- bir şeyin bulunduğu hal üzere kalması esastır
- kadim kıdemi üzere terk edilir
- zarar kadim olamaz
- beraat-ı zimmet asıldır
- sıfat-ı arızda asl olan ademdir
- bir zamanda sabit olan şeyin hilafına delil olmadıkça bekasiyle hükmolunur*
- bir emr-i hadisin akrebi ekvatında izafeti asıldır
- kelamda aslolan mana-yı hakikattır
- tasrih mukabilinde dalalete itibar yoktur
- mevrid-i nass’da ictihada mesağ yoktur
- ala hilafıl kıyas sabit olan şey, saire makisun aleyh olmaz*
- içtihat ile diğer içtihat nakzolunamaz
- meşakkat teysiri cel eder
- birişzik oldukta muttesa olur
- zarar ve mukabele bizzarar yoktur
- zarar izale olunur
- zaruretler, memnu olan şeyleri mubah kılar
- zaruretler, kendi miktarlarınca takdir olunurlar
- bir özür için caiz olan şey o özürün zevali ile batıl olur*
- mani zail oldukta memnu avdet eder
- bir zarar kendi misli ile izale olunamaz
- zarar-ı ammı def için zarar-ı hass ihtiyar olunur
- zarar-ı eşed zarar-ı ehaf ile izale olunur
- iki fesad tearuz ettikte ehaffı irtikap olunur
- ehven-i şerr ihtiyar olunur
- def-i mefasid celb-i menafiden evladır
- zarar bikaderilimkan def olunur
- hacet umumi olsun, hususi olsun zaruret menzilesinde tenzil olunur*
- ıztırar gayrın hakkını iptal etmez
- alması memnu olan şeyin vermesi dahi memnudur
- işlenmesi memnu olan şeyin istenmesi dahi memnudur
- adet muhakkemdir
- anasın istimali bir hüccettir ki anınla amel vacib olur*
- adeten mumteni olan şey hakikaten mumteni gibidir
- ezmanın tagayyürü ile ahkamın tağayyuru inkar olunamaz*
- adetin delaletiyle mana-yı hakiki terk olunur
- adet ancak muttarid veyahut galib oldukta muteber olur*
- itibar galib-i şayia olup nadire değildir
- örfen maruf olan şey şart kılınmış gibidir
- beynettüccar maruf olan şey beyinlerinde meşrut gibidir*
- örf ile tayin nas ile tayin gibidir
- mani ve muktezi taarruz ettikte mani takdim olunur
- vücutta bir şeye tabi olan hükümde dahi ona tabi olur*
- tabi olan şeye ayrıca hüküm verilmez
- bir şeye malik olan kimse ol şeyin zaruriyyatından olan şeye dahi malik olur*
- asıl sakıt oldukta fer'i dahi sakıt olur
- asıl sabit olmadığı halde fer'in sabit olduğu vardır*
- sakıt olan şey avdet etmez
- bir şey batıl oldukta anın zımnındaki şey dahi batıl olur*
- `aslın ipkası kabil olmadığı halde bedeli ifa olunur`
- `bizzat tecviz olunmayan şey bitteba tecviz olunabilir`
- iptidaen tecviz olunmayan şey bekaen tecviz olunabilir*
- baka, iptidadan esheldir
- teberru ancak kabz ile tamam olur
- `raiyye yani tebea üzerine tasarruf maslahata menuttur`
- velayeti hassa velayeti ammeden ekvadır
- melamın imali ihmalinden evladır
- mana-yı hakiki muteazir oldukta mecaza gidilir
- bir kelamın imali mümkün olmaz ise ihmal olunur
- mutecezzi olmayan bir şeyin bazısını zikretmek, küllünü zikretmek gibidir*
- mutlak ıtlakı üzere cari olur
- hazırdaki vasıf lağv ve gaibteki vasıf muteberdir
- sual cevapta iade olunmuş addolunur
- sakite bir söz isnat olunmaz lakin maraz-ı hacette sukut beyandır*
- bir şeyin umur-u batnında delili o şeyin makamına kaim olur*
- mukatebe, muhatebe gibidir
- dilsizin işaret-i mahudesi, lisan ile beyan gibidir*
- tercümanın kavli her hususta kabul olunur
- hatası zahir olan zanna itibar yoktur
- senede müstenit olan ihtimal ile hüccet yoktur
- tevehhüme itibar yoktur
- burhan ile sabit olan şey ıyanen sabit gibidir
- beyyine muddei için ve yemin münkir üzerinedir
- beyyine hilafı zahiri ispat için ve yemin aslı ipka içindir*
- beyyine hücceti muteaddiye ve ikrar, hucceti kasıradır*
- kişi ikrarı ile muahaza olunur
- tenakuz ile huccet kalmaz lakin mutenakızın aleyhine olan hükme halel gelmez*
- şartın subutu indinde ala muallak olan şeyin subutu lazım olur*
- bikaderilimkan şarta riayet olunmak lazım gelir
- vaadler suret-i taliki iktisap ile lazım olur
- bir şeyin nefi zamanı mukabelesindedir
- ücret ile zaman müçtemi olmaz
- mazarrat menfaat mukabelesindedir
- külfet nimete ve nimet külfete göredir
- bir fiilin hükmü failine muzaf kılınır ve mücbir olmadıkça amirine muzaf kılınmaz*
- mübaşir yani bizzat fail ile mütesebbib müçtemi olduğunda hüküm ol faile muzaf kılınır*
- cevaz-ı şer’i zamana munafi olur
- mübaşir muteammid olmasa da amin olur
- mütesebbib müteammit olmadıkça zamin olmaz
- hayvanatın kendiliğinden olarak cinayet ve mazaratı hederdir*
- gayrin mülkünde tasarrufla emretmek batıldır
- bir kimsenin mülkünde onun izni olmadan ahar bir kimsenin tasarruf etmesi caiz değildir*
- bila sebebi meşru birinin malını bir kimsenin ahz eylemesi caiz olmaz*
- bir şeyde sebeb-i temellükün tebeddülü ol şeyin tebeddülü makamına kaimdir*
- kim ki bir şeyi vaktinden evvel istical eyler ise mahrumiyetle muateb olur*
- her kim ki kendi tarafından tamam olan şeyi nakzetmeye say ederse sayi merduttur* -
68. maddesiyle; "sâkite bir söz isnad olunmaz. lakin maraz-ı hacette sükût beyandır." diyerek beni etkilemiştir.
meali: "susan kişi söz söylemiş sayılmaz. fakat konuşması gereken yerde susan sözünü söylemiş sayılır."
manidar. -
"osmanli hukuku" olarak kullanilan hukumler butunu.
birkac maddesi soyledir:
-bir arsaya sahip olan, ustundeki bosluga ve topragin icine de malik olur.
-bir kimsenin bahcesindeki agacin dallari komsusunun evi veya bahcesi uzerine uzamis olsa, o dallari baglayarak geri cektirmeye veya kestirmeye komsusunun hakki vardir.
-bir kimesne, komsusunun su kuyusuna yakin lagim yaparak, kuyuyu kirletilirse ve tamiri mumkun olmazsa, lagim ortadan kaldirilir.
-hukumetin emri ile birinin evi satin alinip yol yapilabilir, fakat, parasi verilmedikce evi alinamaz.
-sahibi olmayan, herkese mubah olan bir sey, ele gecirmekle mulk olur.
-bir kimsenin dukkaninin yanina, bir baskasi dukkan acarak, birincinin isini bozarsa, ikinci girisimcinin dukkani kapatilamaz.
-av tutanindir. bir kimse, bir avi vurup dusurdukten sonra, av kalkip kacarken baskasi yakalarsa, av yakalayanin olur.
... -
kanunlar ,hukuki düzenliliği sağlamak için çıkarılırlar,zaman ilerledikçe yeni durumlar doğar kanunlar yetersiz kalır,yeni düzenlemeler yapılır.
mecelle de bu kanunlardan biridir.her kanun gibi,mecellenin de eksiklikleri olmuştur.hatta pek meşhur umumi hükümlerinde çelişik maddeler vardır.örnek olarak " içtihat içtihatla nakzolunamaz" (ictihat ile diğer ictihat nakzolunamaz) ile ezmanın tagayyürü ile ahkamın tagayyürü inkar olunamaz hükümleri gösterilebilir.
miras kısmı olan feraiz 1926 dan sonra da tatbik edilmiştir.70li yıllarda tatbikatı vardır.
2001 yılına kadar yürürlükte kalan 743 sayılı kanunun 661.maddesi "komşuluk hakkını" düzenlediği gibi 2001 tarihinden sonra yürürlüğe giren 4721 sayılı türk medeni kanunu'nun 736.maddesi de "komşu hakkı" nı düzenlemiştir.bu maddeleri hatırlayanlar "özel hayatın,mahremiyetin" korunduğunu görebilirler.
siyaseten katlin olduğu dönemde,vakıflar mirasçılara mal bırakabilmenin yolu olarak görülmüştür.bu da tabii karşılanmalıdır. -
hukuki değerinin dışında dili ve edebi üslubuyla da bir türkçe şaheseridir.
cengiz ilhan ilk kısmını,her madde için notlar ve açıklamalar koyarak "mecelle-hukukun doksan dokuz ilkesi" adıyla tarih vakfı yayınlarından neşretmiştir ki bırakın hukuku sosyal bilimlerle az ya da çok ilgisi olan herkesin el altında bulundurması gereken bir kitaptır. -
bernard lewis'in "one of the great achievements of turkish jurisprudence" dediği "code".
-
(bkz: mevrid-i nass'da içtihada mesağ yoktur)
(bkz: zarar izale olunur)
(bkz: iki fesad tearuz ettikte ehaffı irtikap olunur)
(bkz: meşakkat teysiri celb eder)
(bkz: zarar-ı eşed zarar-ı ehaf ile izale olunur)
(bkz: bir zarar kendi misli ile izale olunamaz)
(bkz: def-i mefasid celb-i menafiden evladır)
(bkz: bir iş dıyk oldukta müttesi' olur)
(bkz: zarar kadim olmaz)
(bkz: zarar bi'kaderi'l-imkan def olunur)
(bkz: zarar ve mukabele bi'z-zarar yoktur)
(bkz: ıztırar gayrın hakkını iptal etmez) -
eski harfli tam metin: https://tam-metni.nasil-yazilir.com/…9/mecelle.html
-
"usule hakim olmayan esasa mahkum olur" kaidesiyle hayran bırakan ilk medeni kanun.
-
''mutfak'', ''kuyubaşı'' ve ''avluları'' kadının yeri olarak niteleyen maddelere sahiptir. mecelleye göre, bu yerler dışarıdan görülecek şekilde inşa edilemezdi. eğer yeni bir ev inşa eden kişi başka bir evin mutfağını, avlusunu görecek şekilde inşaatını tamamladıysa, gerekli düzenlemelerle (görüşü engelleyecek yeni bir duvar gibi mesela) söz konusu durumu ortadan kaldırmakla da yükümlüdür.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap