norilsk

• norilsk dunyanin en kuzeyde kalan sehri olmakla ovunuyor.. yaklasik 200 bin insanin, sibirya'nin ufacik da olsa bir bitki, bir agac dali icermeyen boydan boya buza kesmis platolarinda, yilin 5 ayini karanlikta gecirerek yasadigi ve yoredeki maden rezervlerinin bir 50 yil daha omru oldugu hesaba katilirsa en azindan 50 yil kadar daha bu garip yasamin devam edecegi bir kent..
  
  norilsk, kutup dairesinin 200 mil kadar ustunde yer alan ve tek gecim kaynagi zengin nikel madenleri olan bir kabus kent.. 1935'de stalin tarafindan kuruluyor bir gulag, yani rus isi toplama kampi olarak ve 100 bin isciye ev sahipligi yapiyor o donemde.. bu iscilerin bir cogu acliktan ve baska saglik sebeplerinden oluyor.. toplama kampi 1955'de lagv edildiginde orada madencilik de resmi olarak basliyor ve dunyanin en buyuk nikel ve paladyum ureticisi haline geliyor norilsk kentinin makineleri.. simdilerde hicbir yerin ortasinda madencilikle gecinen ve sulfur dioksit bulutlarindan onunu goremeyen insanlara ev sahipligi yapiyor norilsk.. cevre kirliligi oyle boyutlarda ki, bir onceki sehir olan nadezhda'dan (ironinin aga babasi el salliyor bize, nadezdha'nin kelime anlami umut) sonra demir oksit atiklarindan oturu kan kirmizi akan bir nehir goruyorsunuz ve ufukta bir duman tabakasi altinda 10 katli sovyet apartmanlari gosteriyor kendini, norilsk'e hosgeldiniz..
  
  norilsk'in ufak bir havaalani var, moskova'ya giden ucaklarin kimi zaman 3-4 gunluk gecikmelerle kalktigi bir havaalani, uzun bir kara ve nehir yolculuguyla da ulasmak mumkun buraya..
  
  norilsk'de yasayan insanlar siyasi suclularin cocuklari, torunlari ve daha iyi bir alternatifleri olmadigi icin oradalar.. bir de tabii sovyet doneminden kalma garip bagliliklari sayesinde calistiklari mekana.. komunist yonetim altinda gayet dolgun olan maaslari, yeltsin'in ilk yillarinda iyiden iyiye azaliyor ve daha sonra da rusya'nin en zengin adamlarindan birisi ele geciriyor madenleri ve ucretler daha da dusuyor.. ama, bu cevre felaketinin gobeginde, hicbir sey uretilemedigi icin her turlu temel gida maddesinin baska yerlerden getirildigi, pahaliya satildigi bu mahrumiyet bolgesinde, hava kirliliginden dolayi kanser ve benzeri hastaliklarin gorulme oraninin asiri yuksek oldugu bu marazlar diyarinda yasamayi surduruyor norilskliler ve gururlular.. amerikali gazeteci andrew meier, butun meselenin sonucta "burada hic kimse yasayamaz, bizden baska" boburlenmesinde yattigini dusunuyor.. zoru seven norilsk halki sebebi bilinmedik bir gurur ugruna surduruyor direnisi; dusunmesi bile icime sikintilar saran bu garip direnisi..
  
  nasil bir yer mi norilsk, soyle bir yer:
  http://www.life.com/life/essay/norilsk/
  http://www.washingtonpost.com/…iberia/norilsk/1.htm
  
  kaynaklar:
  the atlantic monthly, scenes from russian life, aralik 2003
  http://www.life.com/…ife/essay/norilsk/machine.html
  iyi bir arkadas
• az kalsın bu şehre çalışmaya gidecektim, şirket vize alamadı da uçurumun kenarından döndüm. allahın sevdiği kuluymuşum. -65 dereceyi görmüş şehir.
• daha once burda yasamis olup simdi st petersburgda yasayan bir tatar kizla tanistim. -20 st petersburg onun icin yaz havasi gibi geliyor. insan vucudu acayip. eksi 50ye de arti 50yede bi sekilde adapte olup dayanabiliyor.
• bu şehre google earth ile yukarıdan bakıldığında tamamiyle labirent gibidir.bunun sebebi ise kent planlamacıların insanları sibiryanın sert soğuklarından korumak için binaların kapalı avluları olacak şekilde yapmışlar.binalar arasında sadece hava akımı sağlayacak küçük boşluklar bırakmışlar.
• dünyadaki sülfür diyoksit salınımının %1'i bu ufak kasabadan geliyor. ağır metal kirliliği de yıllar içinde öyle bir noktaya ulaşmış ki toprakta biriken ağır metalleri ticari olarak işleyip ayıklamaya başlamışlar.
• rusya'nin kuzey buz denizine bakan yaklasik 250000 nufuslu sehir. nikel endustrisinde rusya'nin ekonomisinde onemli rol oynar
• orada bulunan arkadaşım tarafından bazen pembe bazen de sarı kar yağdığı görülmüştür.
  
  bugün istanbul 18 derece iken norilsk -32 derece idi.
  
  polar ayları denen 4 aylık zaman diliminde hiç güneş görünmez.
  
  oradaki insanlarla konuştuğunuzda herkes şehri çok sevdiğini söyler çünkü herkes nikel tesisi çalışanıdır. kötü birşey söylemeye cesaret edemezler.
  
  3 ay çalışıp 3 ay tatil uygulaması vardır bazı kurumlarda.
  
  ortam bildiğin bilim kurgu filmlerden hiç farkı yoktur.
• ebesinin amı dedikleri yer aha bizzat burasıdır.
• cska moskova'nin sahibi olan norilsk nickel firmasinin var ettigi sehir.
  
  meraklisina
• 9gag'de half-life 3 tadında ki fotoğrafını gördükten sonra merakımı çeken şehir. natgeo'nun hakkında güzel bir yazısına buradan ulaşabilirsiniz.*
  
  şehir aslında yaşanılacak alan şartlarının çok dışında, kutup kuşağında bir iklime sahip. fakat şehrin altında bulunun geniş maden yatakları şehri önemli kılıyor. zaten rusya'da 1935 ve 1956 yılları arasında yarım milyona yakın mahkum' bölgede çalışmaya yollayarak burayı kurmuş. tabiki de hava şartlı zorlu olduğundan, dönemin teknolojisi bunu kaldıramadığından ve mahkumlara yeterli ilgi gösterilmediğinden baya bir zaviyat verilmiş. şimdi ise şehrin altyapısının geliştirilmesiyle, şehirde yaşayan insanlar hepsi kendi tercihleri olarak kalıyor. zaten şehirde iş gücünün sağlanması için maaş ortalaması çok yüksek tutulmuş. fakat yıl boyu ortalama sıcaklık -25 santigrad derece. bu yüzden yılın belirli ayları dışında dışarıda durmak intihar. kasım başından, ocak sonuna kadar güneş ışığı gelmediğinden, sağlık sorunlarını giderilmesi için binaların çoğunda ultraviolet lambalar kullanılmaktaymış. otobüsler genelde, 12-14 tane arka arkaya çıkıyor, bu sayede bozulan olursa anında yolcular transfer edilebiliyor. dediğim gibi hava şartları biraz zor olduğundan her şey içeride yapılıyor. çocukların oyun alanları bile buna göre tasarlanmış. 2014'de yapılan röpörtaj'da binaların durumlarının hiç iyi olmadığı ve bakıma alıması gerektiğinden yakınıyor, bölgede yaşayanlar.