sorunsallar (6)
  • kanun kadar zengin diye bildiğimiz deyim aslından karun kadar zengindir.

    bahsi geçen karun lidyalıların en ünlü ve en zengin kralıdır bu sebeple zenginleri anlatırken karun kadar zengin benzetmesi yapılır
  • biz sosyal medyada ''hahaha'' şeklinde gülerken -tabi bir de ''asdfghjklşi'' var ama onu en iyisi hiç karıştırmayalım şimdi- tayland'da sosyal medyada ''55555'' şeklinde gülünmesinin sebebidir.

    ''bu ne ya harflerin köküne kıran mı girdi de adamlar rakamla gülüyor?'' diye düşünürken öğrendim ki taycada 5 rakamı ''ha'' şeklinde okunuyormuş. evet bunu öğrenince daha bir anlamlı oldu.*
  • volvo'nun sağlamlık durumunun bir efsane mi yoksa gerçek mi olduğunu göz önüne koyan bilgileri araştırıp okudum, sizinle paylaşacağım şimdi:

    ön bilgi olarak, volvo'nun hikayesi öncelikle sadece trafikteki arabalar değil tır, iş makinası, otobüslere de dayanmakta. hatta bu abilerimiz işi büyütmüş ve uçak parçalarıyla ilgili çalışmalar bile yapmışlar, yapıyorlar. finans piyasasında bile yer almaktalar fakat bunun konumuzla ilgisi yok.

    antik mitolojide dayanıklılığı simgeleyen çelik şerit firma için özel olarak seçilmiş kurulurken. yani ilk baştan kolları bu iş için sıvamış bu amcalar, abiler.

    1944 yılında işe koyularak bir çok güvenlik çalışmaları yapmış bu abiler. aynı zamanda bir efsaneyi de yaratmışlar.

    1944 - iç koruma kafesi'nin bulunması

    iç koruma kafesi diyince akla nascar ve ralli araçları gelir genelde. o demir şeyi buluyor abilerimiz ve ilk kafesli araç üretimini yapıyorlar hiç hız kesmeden.

    1944 - lamine cam'ın bulunması.

    lamine cam nedir: iki veya daha fazla cam plakanın özel bağlayıcı polivinil butiral (pvb) tabakalar yardımıyla, ısı ve basınç altında birleştirilmesi ile üretilir. darbe aldığında dağılmayarak cam kırılmasından kaynaklanan riskleri, kırılma halinde parçaları yerinde tutarak en aza indirger. cam kırılmasından kaynaklanan riskleri, kırılma halinde parçaları yerinde tutarak en aza indirger. kaza nedeniyle oluşacak yaralanmaların engellenmesinin yanı sıra, dışarıdan gelecek darbelere karşı can ve malın korunması amacıyla da kullanılır.

    ilk ve başarılı atılımını lamine cam ile yapan volvo, o zamanlardaki en güçlüler olan, piyasanın abileri olan bmw ve mercedes harici olarak, güvenlik nedeniyle devletlerin tercih ettiği markalardan birisi haline geliyor.

    1950'li yıllarda ön camın buzlanması sorununa el atıp, o konuyu da hallediyorlar. evet, ön camın donmuyorsa volvo mühendisleri sayesinde. yine o yıllarda "böyle olur mu ki la" diyip ön paneli dolduruyorlar. sonra deniyorlar ve diyorlar ki "çokta iyi oldu, çokta güzel oldu taaam mı?" evet, ön paneli doldurup kaza anında ki hasarı dönemin şartlarının minimumuna indiriyorlar.

    1958 - emniyet kemeri'nin bulunması.

    evet, emniyet kemeri. hepimizin hayatını kurtaran, takla atarsak arabanın içinde top gibi sekmemizi engelleyen, frene asılınca direksiyona öpücük kondurmamızı engelleyen emniyet kemerini de volvo buluyor. nils bohlin isimli volvo'nun mühendisine teşekkür ediyoruz. bir yıl içinde volvo hiçbir araçta bulunmayan emniyet kemerini, üç noktalı şekilde tüm modellerinde standart halde kullanmaya başlıyor. haliyle sektöre bir devrim yapıyor zeka pıtırcığı nils bohlin abimiz.

    1960 ve 70'li yıllara ilerliyoruz ve volvo da bizimle ilerliyor. abiler hız kesmeden ille "daha iyisi, daha sağlamı olacaağğkk!" diye haykırıyorlar. bu yıllar altın yıllar.

    bu yıllar arı gibi çalışan mühendis abilerimiz bebek koltuğunu keşfediyorlar. dünya'da ilk kez üretiyor, deniyorlar, oluyor. bitti mi, bitmedi!
    güvenlikli kapı kilitlerini üretiyor abilerimiz. arabayı çalmasınlar, trafikte sövünce kapıyı kitleyim ki dövemesinler hehe, giderken kapı açılmasın falan diyerek. bmw ile drift yaparken arabadan düşen kardeşimizi görseler "boşa mı uğraştık" diye zerzenişte bulunabilirler, orası ayrı.
    sonra birisi çıkıp diyor ki "lan bu öne koyduğumuz kemerleri arkaya niye koymuyoruz, arkadakiler insan değil mi aq?" diğerleri onaylıyor ve arka koltuklara da emniyet kemeri sistemi geliyor, hayırlı olsun.
    evet şimdi sırada herkesin sevmediği ama aslında bizi çok sevdiğinden öyle yırtınan, biip biip öten sistem var. emniyet kemeri hatırlatıcısı. bunu bulan da onlar.
    hiç hız kesmeden çocuklar konusunda bir güzellik daha yapıp, çocukların güvenliğini arttıran "çocuk minderi" denen şeyi buluyorlar.
    bitti mi, bitmedi...
    ön kısıma ve arka kısımlara darbe anında katlanıp enerjiyi emebilen katlanılabilir bölgeler koyuyorlar.
    beni en çok heyecanlandıran, hala çözemediğim olay var şimdi: darbe emebilen direksiyonu buluyorlar.
    bir direksiyon nasıl darbe emer hala bilmiyorum, bununla ilgili bilgi verecek kadar hazır hissetmiyorum...

    1970'de "biz bu kadar şey yapıyoruz, bari birisi adam akıllı test etsin aq" diyip, volvo kaza araştırma ekibini kuruyorlar. bu ekip deli gibi çalışıyor darbeler üzerine. darbe enerjisini emen tamponları buluyorlar.
    80-90'lı yıllardaysa su altı koruma sistemini geliştiriyorlar.
    yetmiyor, memlekete giderken 10 saat araba kullanacaklar için "omurga koruma" üzerine çalışıyorlar. arka koltuklara da yoğunlaşıyorlar ve güçlendirilmiş arka koltukları sürüyorlar piyasaya. güncel durum itibariyle piyasanın çok üzerinde olan güçlendirme çalışmalarıyla, kazalarda ölüm, sakat kalma, yaralanma durumlarını diğerlerine göre oldukça az seviyeye düşürüyorlar.

    1984 yılında hepimizin çiçeği, hayat kurtaran abs (air brake system-ani fren yapınca tekerleklerin kilitlenmesini önleyen fren sistemi) yi buluyorlar.

    1986'da arabanın arka, ortasında bulunan kırmızı fren lambasını kullanmışlar. yüksekte olsun, görsünler, arkadan patlatmasınlar arabamıza diye. bugün standart hale gelmiş durumda.

    1987' de hava yastığını buluyorlar. sürücü için buluyorlar tabi ilk başta. daha sonra geliştirip, yanımızdakine koyuyorlar. daha sonra arka için, sonra kapılara yan hava yastıklarını koyuyorlar. tabi hemen o yıllar içinde değil, biraz vakit geçiyor. bunu bulan mühendis, bizim ülkedeki kaza yapacağını anlayınca yastık patlamasın diye kontak kapatan hasta ruhluları görse ağlar ve patentini alıp kaçardı diye düşünüyorum...

    1991'de yandan darbe koruma sistemi (sıps - side impact protection system)'i geliştiriyorlar. sıps sayesinde yandan gelen bir darbede oluşan enerji kapıdan uzaklaştırılıp, güvenlik kafesine aktarılıyor. böylelikle içerdekiler daha az kuvvete maruz kalıp, daha az hissediyorlar.

    90'lı yıllardan sonraysa park sensörleri, park freni, sürücü dikkat kontrol sistemleri, akıllı sürücü bilgi sistemi, fren destekli çarpma uyarısı, kapılardaki hava perdesi sistemleri, ters dönüşlerde aracın konumunu sabitleyebilen kontrol sistemi, boyun zedelenmelerini engelleme taktikleri ve son yıllarda ağzımızda sakız olan city safety sistemini buluyorlar.

    city safety: 35 km hızın üzerindeyken aniden önümüzde beliren, yavaşlayan, duran, kaza yapan araçları farkedip frenleme yapan sistem.

    2003 yılında darbe kuvvetini azaltan yeni bir ön yapı bulup, tanıtıyorlar.
    2004 yılında su tutmayan camı buluyorlar.

    buluyorlar, buluyorlar...

    volvo'nun sağlamlığı bir şehir efsanesi değil gördüğünüz üzere. bunun için sürekli çabalayan bir firma olmuşlar. logosuna kadar "sağlamlık, dayanıklılık"mottosu işlemiş bu adamların.

    açıkcası ben etkilendim.

    edit:

    arkadaşlar emniyet kemeri ve abs ile ilgili volvo bulmadı diye uyardılar, sağolsunlar. evet, emniyet kemeri ilk olarak 1903 de bulunuyor fakat, patent ve herhangi standartlaştırma harekatı yok. 1930'da new york eyaleti maliyet çok olur diyerek bundan vazgeçiyor. söz konusu dayanıklılıkken volvo'nun maliyetten kaçmadan bu işi standarta sokmasından bahsediyorum ben zaten. ayrıca üç noktalı kemerin patent hakları nils bohlin'e ait olmaktadır.
    abs konusundaysa, bu tarz sistemler deneniyor, bulunuyor. elbette hidrolik veya havalı sistemler daha önce denenmiş olabilir. ancak bu işin araçlar kısmından bahsettiğimiz için, araç üzerinde ilk oturtulmasıyla ilgileniyorum. volvo dayanıklıysa bunları ilk kullanmasındandır anlamında. ayrıca bu sistemler teknolojinin o dönemlerdeki sürekli gelişimiyle bağlantılı olarak sürekli değişiyor. benim okuduğum bilgiler, sistemlerin en doğru ve minimum etki, zarar verdiği halleri yönünde.
    edit2: imla.
    edit3: "hava yastığı konusunda 1987 demişsin ama 83 model mercedes'de görmüştüm." şeklinde mesaj geldi. hava yastıkları 1950 de deneniyor ilk olarak. 1970 lerde hava yastıklı üretilen, denenen ilk araçlar oluyor. sonra general motors yastıklı model sayısını arttırıyor hatta. ancak yastıklar kazalardan önce açılıp, olmayacak kazalara sebebiyet verme gibi saçma davranışlar sergiliyorlar. bunun sonucunda geri çekiliyor. 1984 de ford bir, iki modelinde kullanmaya tekrar karar veriyor. ben tekrar söylüyorum burda esas konu volvo'nun bunları deneme yanılma payı bırakmadan çözüp kullanması. yani diğer firmalar tam verim alıp alamayacağını yeterli kontrol etmeden piyasaya sürerken, volvo tam teste tabi tutup en emin olduğu, en verim aldığı haliyle bunu piyasaya sürüyor. bir kaç model de değil, tüm modelleriyle standart haline getirip sunuyorlar. yine 1988' de chrysler' de standart halde sunuyor bunu zaten. esas olan güvenlik konusunda bu kadar titiz davranması firmanın. "buldular" diyerek bahsettiğim konunun özü bu yani kısacası. işe yaramayan bir şeyi daha önce bulsalar ne olacak, çalışmıyor ki? bu adamlar tam olarak problemleri giderip, kendilerinden emin halde piyasaya sürüm yapıyorlar. burda güvenilirliği konuştuğumuz için bize lazım olan kısımda bu oluyor zaten. bunu göz önünde tutarak mesaj atarsanız çok mutlu olurum...
    edit4: webtekno durumundan sonra kaynak belirtmemiş olmam ile ilgili mesajlar aldım. ben o konu ile ilgili olan entryde de belirttim giriş cümlemde zaten "araştırıp, geldim, size aktarıyorum" kısmını kullandığımı. ancak ısrarla anlaşılmamış.
    başlıca kullandığım kaynaklar:
    1
    2
    3
    4
    5
    6
  • güneş'in yüzey sıcaklığı 6000°c, çekirdek sıcaklığı ise 10 milyon °c. gezegenimizde bulunan tüm elementler düşünüldüğünde ergime noktası en yüksek element tungsten, ergime noktası en yüksek alaşım ise bir seramik türevi olan tantalyumhofniyumkarbit (ta4hfc5). .tungsten'in erime sıcaklığı 3412 °c, tantalyumhofniyumkarbit in ise 4215 °c. yani dünya'daki hiç bir elementin hatta hiç bir seramiğin bile güneş yüzeyinde katı halde kalması mümkün değil.

    güneş'in en temel yakıtı hidrojen - helyum dönüşümünü sağlayan füzyon reaksiyonlarıdır. füzyon reaksiyonları sayesinde güneş'te sıcaklık 10 milyon °c'ye kadar çıkar. devasa enerjisinin en büyük kaynağı da budur.

    günümüzde, nükleer santrallerde fizyon reaksiyonları sayesinde enerji üretebiliyoruz. ancak, malzeme kısıtı nedeniyle füzyon reaksiyonları ile enerji üretmemiz şimdilik imkansız. çünkü, 10 milyon °c'ye dayanabilecek bir malzeme doğal olarak bulunmamakta, yapay olarak ise henüz üretilememektedir.

    edit:
    erime noktası en yüksek element tungsten (3500°c)
    erime noktası en yüksek malzeme bir seramik türevi olan tantalyumhofniyumkarbitt (4215°c)
  • füzyon reaktörlerinin kurulamamasının temel sebebi reaksiyonu gerceklestirecek sıcaklık ve basınç seviyelerine nükleer bombalar kullanmadan çıkılamamasıdır.
    dünya üzerindeki erime noktası en yüksek metal tungstendir fakat seramiklerin erime noktasi cok daha yuksektir. nitekim eski ampullerde kullanılan tungsten telin bir şekilde bir kabın içinde eritilmesi gerekiyor.
  • tüm yaşananların hayal olduğunu öğrenmek veya ummak.
  • bekaret takıntısının antik dünyaya dayanması.

    antik yunanlılarda, "şeref" kelimesinin karşılığı tîme idi. şeref yunanistan'da genellikle eli açık ve cömert olmak, parayı ve hesap yapmayı açıktan açığra küçümsemek anlamına gelir. bununla beraber kelime aynı zamanda "fiyat" anlamına da gelir.

    antik akdeniz ve ortadoğu toplumlarında erkeksi şeref anlayışı dendiğinde, bir erkeğin etrafındaki kadınları tehlikelerden koruma yeteneğinden çok, cinsel anlamda onların itibarını koruma, annesi, karısı, kız kardeşi veya kızı hakkında uygunsuz davranış ileri sürüldüğünde, kendi şahsına fiziksel bir saldırı yapılmış gibi karşı koyabilme yeteneği akla gelir.

    peki bu cinsel mülkiyet takıntısı nasıl ortaya çıktı?

    en eski sümer metinlerinde, özellikle yaklaşk olarak mö 3000 ile mö 2500 yılları arasında, kadınlar her yerde vardır. en eski tarih metinlerinde çok sayıda kadın yöneticinin ismi geçmekle kalmıyor, aynı zamanda doktorlar, tüccarlar, yazıcılar ve memurlar arasında çok iyi temsil edildikleri ve toplumsal hayatından her noktasında özgürce bulundukları görülüyor. ancak malesef cinsiyet eşitliğinden söz edilemez. erkekler oran olarak yine de çok fazlalar. daha sonraki yaklaşık bin yıl içinde bu durum tamamen değişiyor. kadınların şehir hayatındaki yeri aşınmaya uğruyor. iffetine ve evlilik öncesi bekarete önem veren bildiğimiz ataerkil model ortaya çıkıyor. kadınların yönetimdeki ve serbest mesleklerdeki payı azaldı ve sonunda yok oluyor. kadınlar, tamamen kocalarının vesayeti altına giriyorlar. bronz çağı'nın sonunda, mö 1200 civarında, çok sayıda kadın haremlere kapatılmaya ve peçe altına sokulmaya başlanıyor.

    aynı dönemlerde benzer kısıtlamalar sadece ortadoğu'da değil aynı zamanda hindistan ve çin'de de gözlemlenebilir.*

    peki ama neden?

    sümer medeniyeti için ana sebep, çevrede yaşayan, geleneklerinin daha ataerkil olduğu tahmin edilen göçebelerin şehirlere akın etmesidir. bu durum devletleri daha militarist hale getirdi. tarih boyunca savaşlar, devletler ve piyasalar her zaman birbirini besleme eğiliminde olmuştur. fetihler, vergilere yol açar. vergisini ödeyemeyen vatandaş* ya sürülür ve ölür ya da hapse atılır ve ölür. ölüm korkusu bir borç patlamasına sebep olmuştur. bu durum ise bütün insan ilişkilerini ve dolaylı olarak kadın bedenini potansiyel bir metaya dönüştürmüştür. aynı zamanda ekonomi oyununun erkek kazananları için korku dolu br reaksiyona yol açarak, zaman içinde paranoyaya da dönüşerek, kendi kadınlarının asla alınıp satılamayacağını kanıtlama mücadelesine evrildi.

    başlık parası, tipik olarak nüfusun göreceli olarak zayıf olduğu, ki bunun sebebi savaşlardır, toprağın özellikle kıt bir kaynak olmadığı dolayısıyla politikanın spesifik olarak işgücünü kontrol etmekle ilgilendiği durumlarda görülür. nüfusun yoğun olduğu , toprağın kıymetli olduğu yerlerde ise drahoma ile karşılaşma ihtimali daha fazladır: aileye bir kadın daha katmak beslenecek bir boğaz daha demektir, dolayısıyla para ödemek söz konusu olmadığı gibi gelinin babasının kızına yeni evinde destek olmak için katkıda bulunması gerekir.* bu hindistan için geçerli bir yöntemdir.

    sümerlerde, yani bizim de dahil olduğumuz berekli hilal toplumunda, drahoma yoktu. terhatum adı verilen başlık parası vardı.

    sümerlerde evlilik öncesi yapılan en önemli ödeme, düğünde gösterişli bir ziyafet verilmesi için damadın babası tarfından gelinin babasına verilen armağan edilen büyük miktarda yiyecekti. yaklaşık 300 yıl içinde bu yiyecek verme işi metalaştı ve biri düğün için diğeri de gelinin kendisi için iki ödemeye bölündü. aileye sağlıklı bir işgücü katıldığı için onun "sahibine" ödenen bir bedel.

    zaman geçtikçe terhatum, basit bir satın alma niteliğine bürünmeye başladı. bekaretin bozulması, babaya karşı işlenmiş bir suç olarak görülüyordu. evlilik bir kadının "mülkiyetini ele geçirmek" metaforuna dönüşmüştü. prensip olarak kadın, kocasına kesin bir itaat borçluydu. genellikle fiziksel istismar olaylarında bile boşanmaya kalkışamazdı.

    kaynaklar:

    rome and china: comparative perspectives on ancient world empires

    from cyrus to alexander a history of the persian empire

    honour, family and patronage: a study of institutions and moral values in a greek

    the old babylonian marriage contract
  • (bkz: mermi çekirdeğinin namludan büyük olması)

    ateşleme sırasında barutun yanmasıyla ortaya çıkan gaz basıncı, mermi çekirdeğini namluya doğru iter ve çapı namlunun çapından büyük olan mermi çekirdeği, namlu içerisindeki yiv-setlere hafif ezilip oturarak dairesel dönüş ile ivme kazanır. uzun menzillere gitmesi ve delici olmasının sebebi çekirdeğin namluya oturması, namlu içerisindeki girinti ve çıkıntıların ona ivme kazandırmasıdır.

    aksi durumda (çekirdeğin namludan küçük olması halinde) ateşleme sonrası mermi çekirdeği namludan hiçbir yere temas etmeden geçerek gaz basıncının etkisi kadar yol kateder, yani namludan çıktıktan sonra kısa bir mesafe sonra düşer. bu yüzden çekirdeğin yiv ve setlere oturması için namludan büyük olması gerekmektedir. dönmeyen bir mermi çekirdeğinin de delicilik özelliğinin olmaması malumunuz üzere tabiidir.
  • nil tuzcu'nun hazırladığı, istanbul'un imar tarihini, kentsel veritabanını ve tarihten günümüze olan kent değişimlerini karşılaştırmalı olarak haritalar ile anlatan, sürdürülebilir mükemmel bir proje: istanbul kentsel veritabanı.

    http://www.istanbulurbandatabase.com/

    istanbul kentsel veritabanı, tarihçilere, mimarlara, şehir plancılarına ve muhtelif araştırmacılara, istanbul'un ortak hafızasını incelemek ve katkıda bulunmak için oluşturulan bir harita platformu. proje, çok çeşitli tarihi verileri harmanlayan ve sürdürülebilir bir platform olarak tasarlanmış. ayrıca proje, istanbul'un kentsel tarihinin en kapsamlı çevrimiçi ve sürdürülebilir arşivi olma özelliği taşıyor.

    istanbul kentsel veritabanı projesi, istanbul'un tarihi plajları gibi ilgi çekici birçok noktanın yanı sıra, tarihi haritalar, hava görüntüleri, tarihi fotoğraflar, tarihi ulaşım rotaları gibi coğrafi özellikler serisini kullanıma sunuyor. kullanıcılar seçilebilir tarihsel haritalardan çoklu seçimler yapabiliyor ve haritaları ayarlanabilir şeffaflık değerleri ile üst üste bindirebiliyor. ayrıca coğrafya referanslı özellikleri temel haritalar üzerine yerleştirebiliyor.

    istanbul kentsel veritabanı projesi ayrıca, farklı zamanlardan iki haritanın yan yana karşılaştırılması için bir araç sunmakta; böylece, kullanıcıların zaman içindeki değişimlerin detaylı olarak incelenmesine imkan vermekte.

    istanbul kentsel veritabanı projesi'nin içeriği şu ana başlıklardan oluşmakta:

    • 1853 yılı şehir haritası
    • 1881 yılı şehir haritası
    • 1922 yılı şehir haritası
    • 1924 yılı nişantaşı pervititch haritası
    • 1941 yılı eminönü pervititch haritası
    • 1944 yılı taksim pervititch haritası
    • 1946 yılı hava fotoğrafları
    • 1966 yılı hava fotoğrafları
    • 1970 yılı hava fotoğrafları
    • 1982 yılı hava fotoğrafları
    • 1949 yılı kent fotoğrafları
    • 1922 yılı tren haritası
    • 1922 yılı tramvay haritası
    • 1922, 1946, 1970, 1982, 2006, 2016 ana yol haritaları
    • çeşitli günlük yaşam alanları (plajlar, sinemalar, pastane ve tiyatro)
    • 1960 yılı gecekondu mahalleleri bölgeleri haritası
    • henry proust'un 1937 tarihli kent planı
    • 1920-1994 yılları büyüme diagramları
    • 1930 yılı belediye sınırları
    • 2016 yılı bölge sınırı
  • saphiens'lerin * ekolojik bir katil olması.

    bazı bilim insanları katil olmadığımızı bu yok oluşların nedeniniiklim değişikliklerine bağlamaktadır. peki gerçek nedir? gelin yakından bir bakalım. geçmişe gidelim, günümüze dönelim. atalarımızı biraz yakından tanıyalım. katiller miydi yoksa hayatta kalmaya çalışan güçsüz hayvanlar mıydı?

    saphienslerin yerleştiği birçok alanda örneğin; 34 türden 31'ini yok ettiği biliniyor. ancak bazı noktaları açıklamak lazım. örneğin devasa diprotodon avustralya’da 1,5 milyon yıldan fazla ortaya çıktığı ve yaklaşık 10 buzul çağını başarıyla atlattığını düşürsek şunu sormalıyız "neden 45 bin yıl önce ortadan kayboldu" bu hayvanlar? biz mi öldürdük iklim değişikliği mi? yoksa rastlantı mı?

    bir rastlantı olduğunu söyleyen olabilir ama diprotodonlarla birlikte avustralya kıtasının büyük (bkz: fauna)sında %90’dan fazla bir azalma oldu. var olan deliller dolaylı sayılabilir fakat şu bir gerçek kıtada var olan hayvan türleri bir bir ortadan yok olurken (bkz: homo sapiens)‘in o süreçte kıtaya vardığını söylemek çok mantıklı değil. şöyle ki bu büyük yok oluş söylenenler gibi sadece iklim değişikliğinden kaynaklı olmuş olsaydı bu durumdan deniz faunasının etkilenmesi de gerekmiyor muydu? yani neden sadece insanların ulaşabildiği yerdeki hayvanlar yok oldu da denizdeki canlılar yok olmadı? iklim değişiklikleri deniz fuanasında yaşayan canlıları da etkiler.

    fakat 45 bin yıl önce deniz faunası, karada yaşanılan büyük yok oluş gibi ciddi seviyede değildi. önemli olan bir diğer nokta ise avustralyadaki devasa yok oluşların homo sapiensin adım attığı, yerleştiği her bölgede devam etmiş olmasıdır.
    örneğin yeni zelanda faunası 45 bin yıl önce gerçekleşen “iklim değişikliği”ni sorunsuz atlatmasına karşılık, ilk sapiens yerleşimcileri olan maorilerin adım atmasıyla birlikte yaşayan tüm kuş türlerinin %60`ıyla birlikte faunasının büyük bir bölümü yok oldu.

    bir diğer örnekse wrangel adası. adada bulunan mamut sürüsü milyonlarca yıl boyunca çoğalmasına karşılık, önce avrasyaya sonra kuzey amerikaya yayılan homo sapiens`den dolayı yavaş yavaş yok olmaya başladı. wrangel basta olmak üzere birkaç ada dışında tek bir mamut dahi kalmamıştı.
    eğer avustralya`daki büyük yok oluş istisnai bir durum olmuş olsaydı homo sapiens`i bir katil olarak görmeyebilirdik. fakat tarihsel kayıtlar ve araştırmalar gösteriyor ki homo sapiens ekolojik bir seri katil.

    ---

    örnegin 2,5 tonluk devasa (bkz: diprotodon)ları nasıl yok etmiş olabilir? bu noktada büyük hayvanların yavaş üremeleri, hamileliklerinin uzun sürmesi ve hamilelikler arasındaki uzun zamanı dikkate almak gerekiyor.
    çünkü avustralya`daki yok oluşun asıl kurbanlarından olan büyük hayvanların yavaş üremesi ve doğan yavruların az olması yok oluş sürecini de hızlandırmış olabilir.
    homo sapiens`in 3-4 ayda bir diprotodon avlaması ölüm sayısının doğum sayısından fazla olmasına sebep olacağından diprotodon türünün bir kaç bin yıl içerisinde yok olacağını tahmin etmek hiç zor olmayacaktır.

    yaklaşık 2 milyon yıldır afrika ve asya bölgelerinde pek çok insan türü gelişmekte ve evrilleşmekteydi. avlanma becerilerinin geliştirmesiyle birlikte 400 bin yıl önce artık büyük hayvanları avlamaya başladılar. bu süreç içerisinde afrika ve asya bölgesinin büyük hayvanları avcı homo sapiens`ten kaçmayı öğrenmişti.
    fakat 2,5 tonluk devasa diprotodon gibi avustralya`nın büyük hayvanlarının “çelimsiz” diyebileceğimiz insan türününden kaçmaya pek zamanı olmadı.

    bazı araştırmacılar istilacı ve tarihin en serin kanlı katili olan türümüzü “temiz”e çıkarmak için iklim değişikliğinden bahsetmektedir. fakat yapılan bir çok araştırma suçlunun iklim değişikliğinden ziyade homo sapiens olduğunu gösteriyor. öncelikle şunu belirtmeliyiz ki dünya’nın iklimi hiçbir zaman için sabit kalmamıştır aksine sürekli bir değişim göstermektedir. bu noktada tek suçlu iklim değişikliğiydi demek pek gerçekçi değildir. iklim değişikliğinin olan etkisini yazının ilerleyen bölümünde ele alacağız. her ne kadar avustralya iklimi 45 bin yıl önce değişmiş olsa bile bu değişim böylesine büyük bir yok oluşa sebebiyet vermesi pek olası bir durum değildi. çünkü gezegenimiz oldukça sık ısınma ve soğuma evreleri geçirmiştir. örneğin geçtiğimiz bir milyon yıl boyunca ortalama her 100 bin yılda bir buzul çağı yaşanmıştır. son yaşanan buzul çağı 75 ila 50 bin yıl önce gerçekleşti.

    kaynak okumakta olduğum;

    harari, y. n. (2015). (bkz: hayvanlardan tanrılara sapiens).

    ayrıca

    http://www.ecobooks.com/books/futureat.htm
    https://genographic.nationalgeographic.com/…ourney/
    https://www.sciencemag.org/…70.dc1/barnosky-som.pdf
    http://onlinelibrary.wiley.com/…9.2003.01028.x/full
    http://www.sciencemag.org/…nt/309/5732/287.abstract
hesabın var mı? giriş yap