uygurca

• bir türk olarak, oslo/grönland ezik halklar pazar yerinde iki adet uygur türkünden 50 norsk kroner'e ikinci el rolırbleyt alacak kadar anlayabildiğimi, sülalemin mensubu birilerini yüzyıllarca sürmüş bi aradan sonra görmüşüm gibi sevinçle tecrübe etdiğim, bir dil. bu vesileyle turana inanasım, norge semalarına uluyasım geldi, yalan değil.
• aşağıdaki metinden türkiye türkçesi ile olan benzerliği öğrenilebilir:
  
  bir gun sevmedigi bir komsusu nasreddin hoca'nin kapisini caldi; bir gunlugune esegini kendisine vermesini
  
  rica etti. hoca:
  
  - esek evde yok, dedi.
  
  tam sozunu bitirmisti ki ahirdan esegin sesi yukseldi. hoca'nin komsusu:
  
  - koca, dedi, bunu sana hic yakistiramadim. yaziklar olsun, esek burada oldugu halde yalan soyluyor, bana "yok" diyorsun. iste anirip duruyor mubarek.
  
  hoca hidettle cevap verdi:
  
  - sen ne acayip adamsin yahu! asil sana yaziklar olsun. bir esegin cikardigi sese inaniyorsun da benim gibi ak sakalli bir adamin sozune inanmiyorsun.
  
  *
  
  bir kün yahşikurmeydighan bir hoşnisi nasirdin hojaning işigini urup, eşegini bir künlik ötnige berişini soraptu.
  
  hoja:
  
  - eşek öyde yokh, dedi.
  
  sözini tügütüş bilenla oyining arkhisdin eşigining hangirighan avazi çikhti. hojining hoşnisi:
  
  - hoja, dedi, buni sanga hiq maslaşturalmidim. hijili bolghin, eşek buyerde turup tursa yalghan sözlevatisen, manga 'yokh' devatisen. u hangirap turvatidughu.
  
  hoja şiddet bilen javap berdi:
  
  - sen ajayip adamkensen, ya! özeng hijalet bolghin. bir eşekning çikharghan avazigha işinivatisen, hejep mendek bir akh sakhallikh adamning sözige işenmeyvatisen.
  
  (uighurlanguage.com adresinden alıntıdır, okuma kolaylığı açısından x ş, q ç olarak yazılmıştır.)
• arnavutluktan cin e kadar olan cografyada belki de en rahat anlasilan turkcedir. yuan in uzerinde bu dille ama arap alfabesi ile "çukaşko halik bankasi" yazar. çincenin etkisi altina girmistir dogal olarak. rahmetli orsan oymen bu bolgeye gittigi zaman bu haber yerel bir gazetede "turk habaratçısı orsing oyming geldi" şeklinde verilmişti.
• türkiye türkçesi ile garip bir yakınlığı olan dil. hani azerice öyle böyle anlaşılıyor. coğrafya yakın, tarih daha yakın dönemlere kadar ortakmış falan da, aradaki özbekçe, kazakça, kırgızca gibi dillere oranla türkiye türkçesine daha yakın olması enteresan.
  
  http://www.youtube.com/watch?v=sndm2z0xbc4
• ornek:
  "
  bilig biling ya begim,
  bilig sana es olir.
  bilig bilen olerke,
  bir gun devlet yar olur.
  "
  
  tercumesi:
  "
  bilgi bilin ya beyim,
  bilgi sana es olur.
  bilgi bilen o ere,
  bir gun devlet yar olur.
  "
• http://www.youtube.com/watch?v=8asmuj9bk-y#t=173
  
  ben bu kadar türkçeye yakın olabileceğini tahmin etmezdim. bu uygur türkçesiymiş meğer.
• her akşam saat 22.00'de yön radyo'da çin'in şincan özerk bölgesinden, uygur halk radyosu'nun türkiye için hazırladığı 1 saatlik, uygur'un sesi programı yayınlanıyor. uygurca haberler, şarkılar-türküler, tiyatrolar dinlenebilir. bu sıralar kerime nadir'in bir romanının tiyatrosu yayınlanıyor.
  
  çevrimiçi dinlemek mümkün: http://www.yonradyo.com.tr/
• (bkz: uygur türkçesi)
• liselerde zorunlu olmasını önerdiğim dil.
• bu dilde yakılmış en yanık, en samimi, en naif türkülerden biri şudur kanımca: http://www.youtube.com/watch?v=g1hvjxjdqe8
  
  meclisiniz daim olsun!