• bilindiği gibi klasik şan tekniği, sesi mümkün olduğu kadar çok çıkarmak için diyafram,nefes,ciğerleri ve ağız boşluğunu kullanmaya dayanmaktadır. bundan farklı olarak caz’ın şarkı söyleme tekniği yorumcunun doğal sesi üzerine kuruludur. dolayısıyla daha düz bir söyleyiş tarzı hakimdir. ancak bu söyleyiş tarzı sanatçıya standard adı verilen ve manzum nitelik açısından oldukça yüksek sanatsal değer taşıyan şarkı sözlerini daha içten ve dinleyiciyi saracak şekilde yorumlama imkanı da sağlar ki, yüzyılın başında jazz şarkılarına müzikaller için bestelenmiş diğer şarkılar karşısında üstünlük sağlayan da bu sade ama etkileyici nitelik olsa gerektir. vocal caz yorumcusu zenci bir kadındır. ya da en azından bir zenci gibi söyleyebilmelidir. ama şarkılar alabildiğine beyazdır. ve solistler arka sokaklardan gelme olsalar da standardları besteleyenler ve söz yazarları harvard ve yale mezunları veya klasik müzik eğitimi almış (bir çoğu yahudi) avrupa göçmenleridir.
    • george gershwin
    • ira gershwin
    • cole porter
    • duke ellington (pek beyaz sayılmaz ama istisna kaideyi bozmaz)
    • richard rodgers
    • harold arlen
    • irving berlin
    • johnny mercer
    • chick webb (de zencidir. artık o kadar olsun)
    • lorenz hart
    • mitchell parish
    • van alexander
    • irving mills
    • sammy cahn
    • benny goodman
    • edgar sampson
    • mack gordon
    • saul chaplin
    • jerome kern
    gibi isimlerle çoğu sıfırdan kendi kendisini yetiştirmiş solistler arasında kurulabilen bu muhteşem bağ başlı başına bir tez konusu oluşturabilir niteliktedir. vokal jazz’a asıl damgasını vuranlar da aslında bu beyazlardır. sonradan standard olarak adlandırılacak bu eserlerin yorumlanması o denli yaygınlaşmıştır ki günümüzde bile aşağıda bestelendikleri yıllarla birlikte en tercih edilen 20’si sıralanan bu 1000 kadar eseri yorumlayamayan, jazz vocal sanatçısı sayılamamaktadır.
    1 1930 body and soul

    2 1939 all the things you are

    3 1935 summertime

    4 1944 'round midnight

    5 1935 i can't get started (with you)

    6 1937 my funny valentine

    7 1942 lover man (oh, where can you be)

    8 1930 what is this thing called love?

    9 1933 yesterdays

    10 1946 stella by starlight

    11 1947 autumn leaves (les feuilles mortes)

    12 1929 star dust

    13 1932 willow weep for me

    14 1939 what's new?

    15 1929 honeysuckle rose

    16 1925 sweet georgia brown

    17 1936 caravan

    18 1924 the man i love

    19 1935 in a sentimental mood

    20 1914 st louis blues

    21 1940 how high the moon
    http://www.jazzstandards.com/

    bunlar hep vocal jazz'ın lyric interpretation yönüne ilişkin anlatabildiklerimiz. tabii ne kadar muhteşem de olsalar iki noktada ortaya çıkan problemler sanatçıları daha deneysel birşeyler ortaya koymaya zorlamıştır. bu zorlukların ilki standardların sınırlı sayıda oluşlarının verdiği repertuar darlığı ve buna bağlantılı ikinci sorun da her bir standardın geçmişte bir efsane tarafından aşılamayacak kadar üstün yorumlanmış oluşudur. bunun üzerine yine belki bu denli yaygınlaşmasını ella fitzgerald’a borçlu olan ve söylenen standardın ana temasını (ezgisini) seslendirdikten sonra tıpkı diğer jazz enstrumanlarında (daha çok da nefeslilerde) adet olduğu üzere doğaçlama yapmaya dayalı ‘scat singing’ denen tarz ortaya çıkmıştır. ancak teknik ustalık ve tınısal zenginlik açısından ne denli renkli de olsa scat tekniği sonuçta insan sesini bir enstrumana indirgemekle standardın aşmış sözel zenginliğini ve dolayısıyla sıcak ve içten tavrını kötü yönde etkilemiştir. bu nedenle 1960- 1990 arasında deneyselliğe varacak varyasyonlarda yorumlar söz konusu olmuş da olsa belki de bu yüzden günümüzde kaydedilen vocal jazz albümleri yine çoğunlukla “lyric interpretation” niteliğindedir.

    bayan vocal jazz’ında tarih dizinsel açıdan 4 dönem sayılabilir. bunların ilki cemetery blues(1923),saint louis blues(1925),muddy water(1927),empty bed blues(1928),nobody knows you when you’re down and out(1929) gibi şarkılarla jazzın gelişini ilan eden bessie smith’le başlayıp jazzı tanımlayan billie holiday’ın sesini uyuşturucu ve alkole kaptırdığı 1945’lere değin süren yükseliş dönemi olarak tarihlenebilir. savaş sonrasında 1952-1963 sürecinde ise ella fitzgerald, sarah vaughan, nina simone ve dinah washington ve belki de anita o’day’le zirve yapan jazz’ın altın çağı gelip geçer. ne yazık ki aynı dönemin sonu jazz’in ölümünü de simgeler. swing çağı yerini giderek rock’n roll ve pop’a bırakırken jazz’ı bir sanat müziği olarak ayakta tutan aslen başta fransızlar olmak üzere avrupalılardır. 1960’ları takiben kaynakları kurumuş olmasına rağmen jazzı ayakta tutmaya çalışan kabuğuna çekilmiş sheila jordan, carmen mcrae, betty carter, abbey lincoln gibi daha sofistike ve ödün vermez sanatçıların albümlerinden oluşan bir dönem başlar.

    çok sonraları neredeyse günümüzde patti austin, diana krall, norah jones, jane monheit , dianne reeves gibi aslında tarafımca jazz soundu taşıyan bir müzik yaptıkları halde bu yazının konusu dışında kalan populer müzük yorumcuları vocal jazz’ın dinleyici kitlesine katkıda bulunmuşlardır.

    buraya kadar anlatılanlardan çıkarılabildiği veçhile şahsım için vocal jazz daha çok söz ve müziği aynı dengede başarıyla harmanlayan standardların iyi bir anlatım tekniği ve olabildiğine sadelike icrasıdır. erkek jazz vokalistlerini ayrı bir yazının konusu olarak dışarı bırakmamı da tamamen kişisel tercihler açıklayabilir. bu dipnot doğrultusunda iyi sanatçıları küçük gruplarla bir seferde yaptıkları kayıtlarla dinlemeyi tercih ettiğimi de ekleyerek bu nitelikleri tanımlayıcı bulduğum bir album listesini de aşağıda sunuyorum:

    1) billie herşeyin başıdır
    dr.maya angelou diye bir otorite onun için: "seslendirdiği her şarkıyı sanki kendisi ve sanki daha o sabah yazmışcasına yorumlayabilen özel bir yetenek." (bir albüm kapağından alıntı) demiş. o vocal jazz'ın kendisidir
    salakça bir benzetme isterseniz bugün nasıl her 4x4'e jip diyorsak billie de vokal jazz için odur. hiç dinlemediyseniz ancak dinlerken ne dediğimi anlayacaksınız:
    her iyi kolleksiyonda bir kaç albümü mutlaka olmalı. ama onun iyi dönemine ait cristal clear bir kaydını bulmak imkansızdır. çünkü sesi, kayıt teknolojisinin gelişmeye başladığı savaş öncesinde 1945'lerde çökmeye başlıyor. ben hala sonraki dönemde de olsa yaptığı iyi bir küçük orkestra kaydını arıyorum. bulursam ayrıca not ederim. şimdilik ne olsun derseniz:
    - sony label'ından lady day: the best of billie holiday
    ve
    l- lady in autumn: the best of the verve years. tavsiye edilebilir ve holiday'in iki değişik dönemini yansıtır. durun vazgeçtim
    - verve jazz masters 47: billie holiday sings standards
    ve
    - verve jazz masters 12: billie holiday
    bunları alın
    her ikisi de çok iyi kolleksiyonlar. hatta bu listeden albüm almaya karar verirseniz ilk aldıklarınız bu ikisi olsun derim.

    2) ella:
    - ella and louis ya da daha kapsamlı best of ella fitzgerald & louis armstrong (sonraki albümden de parçalar var)
    - these are the blues (bakın bu da aslında blues albumü, blues derken gitar solosu beklemeyin tabii)
    - clap hands, here comes charlie!
    - ella fitzgerald sings the rodgers and hart song book (label: polygram records)
    - ella fitzgerald sings the cole porter song book
    - ella fitzgerald sings the gershwin song book
    takıldık geçelim. ama ella’nın sonu gelmez bilelim. ancak buraya kadar örneklediklerim başlangıç düzeyinde daha çok best of nitelikli albümler

    3) sarah vaughan (burada tavsiyelerim daha sofistike)
    - at mister kelly's [live] sarah vaughan: son dönemde dinlediğim en başarılı albüm
    - sarah + 2 'de çok sade ama sanatsal yönü güçlü bir sarah albümü. aynı tadda iki album daha vereyim:
    - sarah vaughan with clifford brown
    - how long has this been going on? bu album all-star quartet pianist oscar peterson, guitarist joe pass, bassist ray brown, and davulcu louis bellson’la safkan bir jazz albümü aynı zamanda.

    4) nina simone sings the blues'da müziksel bütünlük açısından iyi ama aslında bir blues albumü. gerci nina simone kendisi piyanist olduğundan diğerleri gibi bir büyük orkestra bir küçük grup sound değiştiren kolleksiyon albümü yok. ama nina simone’nin basbayağı protest rock yaptığı dönemler var. protest kimliği onu %100 bir jazz vokalisti olmanın ötesine taşırsa da yine de gelmiş geçmiş en iyi 4 jazz vokali içinde sayılmalı ve anthology’si (label: rca) alınıp hatmedilmeli derim.

    5) dinah washington, önceki hanımlara kıyasla daha teatral , daha bir entertainer yanı kuvvetli ama vazgeçilmez lezzette bir diva. “mad about the boy” albümüyle başlayın derim.

    sadelik ve sound bütünlüğü ile dikkatimi çekmiş birkaç da yeni dönem (90-2007) albümü var:
    - it's wonderful / susie arioli swing band
    - live at montreux [live] / rachelle ferrell
    - first instrument / rachelle ferrell
    - easy to love / roberta gambarini
    - careless love / madeleine peyroux
    - a walk in the park / dena derose
    - yours / sara gazarek
    bir de ara dönem denebilecek efsanelerle yeniler arasına girenler var:

    - portrait of sheila jordan
    - time for love: the best of julie london
    - you gotta pay the band / abbey lincoln
    - don't go to strangers / etta jones
    şimdi bunlar hep vocal jazz'ın lyric interpretation yönü. daha experimental birşeyler için
    sheila jordan
    carmen mcrae
    betty carter
    abbey lincoln'un 70-90 arasındaki çalışmalarına
    veya yakın tarihte cassandra wilson'un yaptıklarına bakabilirsin
    unutmadan ilave

    alberta hunter (bu kadının yaşamı bir roman gibi araştırmalısınız, ama yorma beni derseniz adına tıklayın, ben daha once birşeyler yazdıydım sizin için ) ve amtrak blues albümü bir olmazsa olmaz. bir de erken yitirilmiş suzanna mccorckle var şimdi aklıma geldi.

    bunları yazarken şunları satın aldım
    - carmen sings monk - carmen mcrae
    - the best of etta jones: the prestige singles
    - etta jones lonely and blue
    - ella fitzgerald montreux '77
    - ella fitzgerald with the tommy flanagan trio
    masrafa soktunuz beni. allah sizin de müstehakınızı versin.
  • platomuzdan geçen 2007 albümleri not edilesi müzik tarzı:
    sara gazarek "return to you"
    jackie ryan "you and the night and the music"
    sophie milman "make someone happy"
  • oldukça başarılı bir albüm listesi, ancak içerisinden küçük orkestralarla yapılmış özgün çalışmalarla sanat değeri taşımakla beraber dönemin populer müzik piyasasına htaben yapılmış olanlar bir arada bulunuyor:

    1. lady in satin - billie holiday
    2. sarah vaughan with clifford brown - sarah vaughan & clifford brown
    3. ella in rome - ella fitzgerald
    4. the hottest new group in jazz - lambert, hendricks & ross
    5. september of my years - frank sinatra
    6. chet baker sings - chet baker
    7. ella & louis - ella fitzgerald & louis armstrong
    8. dinah jams - dinah washington
    9. crazy & mixed up - sarah vaughan
    10. songs for distingue lovers - billie holiday
    11. john coltrane & johnny hartman - john coltrane & johnny hartman
    12. ella in berlin - ella fitzgerald
    13. what a wonderful world - louis armstrong
    14. dedicated to you - ray charles & betty carter
    15. you won't forget me - shirley horn
    16. lady sings the blues - billie holiday
    17. swingin' easy - sarah vaughan
    18. anita sings the most - anita o'day
    19. at newport - nina simone
    20. blossom dearie - blossom dearie
    21. at carnegie hall - billie holiday
    22. live in paris - diana krall
    23. swingin miss d. - dinah washington
    24. night lights - nat king cole
    25. at carnegie hall - tony bennett
    26. mystery lady - etta james
    27. how long has this been going on - sarah vaughan
    28. nina at the village great - nina simone
    29. at newport - billie holiday, ella fitzgerald, carmen mcrae
    30. francis albert sinatra & antonio carlos joabim - frank sinatra
    31. ella & basie - ella fitzgerald & count basie
    32. beach samba - astrud gilberto
    33. the great american songbook (live) - carmen mcrae
    34. over the years - abbey lincoln
    35. new moon daughter - cassandra wilson
    36. at town hall - nina simone
    37. something cool - june christy
    38. blue moon - carmen mcrae
    39. mis'ry & the blues - jack teagarden
    40. what a difference a day makes - dinah washington
    41. the audience with betty carter - betty carter
    42. tony bennett bill evans album - tony bennett & bill evans
    43. black coffee - peggy lee
    44. chris craft - chris connor
    45. mark murphy sings - mark murphy
    46. wild is the wind - nina simone
    47. nancy wilson & cannonball adderley - nancy wilson & cannonball adderley
    48. don't go to strangers - etta jones
    49. let's get lost - chet baker
    50. that bad eartha - eartha kitt
    51. echoes of an era - chaka khan
    52. night in manhattan - lee wiley
    53. golden days - king pleasure
    54. never make your move to soon - ernestine anderson
    55. sinatra at the sands - frank sinatra
    56. mel torme swings shubert alley - mel torme
    57. solitude - billie holiday
    58. the benny carter sessions - sarah vaughan
    59. frank sinatra sings for only the lonely - frank sinatra
    60. unforgettable : with love - natalie cole
    61. a swingin' affair - frank sinatra
    62. once more with feeling - billy eckstine
    63. talking to the sun - abbey lincoln
    64. blue gardenia - etta james
    65. plays w.c. handy - louis armstrong
    66. the art of excellence - tony bennet
    67. at mister kellys - sarah vaughan
    68. once upon a summertime - blossom dearie
    69. sin & soul... and then some - oscar brown jr.
    70. memories of you - mark murphy
    71. blue light red light - harry connick jr.
    72. accentuate the positive - al jarreau
    73. sassy swings the tivoli - sarah vaughan
    74. in the name of love - freddy cole
    75. i love you, paris - shirley horn
    76. 500 miles high - flora punim
    77. sentimental journey - rosemary clooney
    78. billy's best - billy eckstine
    79. freddie freeloader - jon hendricks
    80. the misty miss christy - june christy
    81. inside betty carter - betty carter
    82. in the wee small hours - frank sinatra
    83. skylark - annie ross
    84. coffee, cigarettes, and memories - jeri southern
    85. pick yourself up with anita o'day - anita o'day
    86. sings fred astaire - mel torme
    87. the grand encounter - diane reeves
    88. things are swinging - peggy lee
    89. love scenes - diana krall
    90. traveling miles - cassandra wilson
    91. live at yoshis - dee dee bridgewater
    92. live at the village vanguard - mary stallings
    93. duologue - lee wiley
    94. pastel blues - nina simone
    95. out of the blue - carol sloane
    96. live at ronnie scotts - carmen mcrae
    97. the boy next door - stacey kent
    98. grand freddy - freddy cole
    99. michael buble - michael buble
    100. love makes the changes - ernestine anderson

    http://digitaldreamdoor.nutsie.com/…zvoc-album.html
  • http://www.jazzradio.com/vocallegends
    http://www.jazzradio.com/vocaljazz
hesabın var mı? giriş yap