şeyh bedrettin destanı

• "yagmur ciseliyor,
  korkarak
  yavas sesle
  bir ihanet konusmasi gibi.
  
  yagmur ciseliyor,
  beyaz ve ciplak murted ayaklarinin
  islak ve karanlik topragin ustunde kosmasi gibi.
  
  yagmur ciseliyor.
  serezin esnaf carsisinda,
  bir bakirci dukkaninin karsisinda
  bedreddinim bir agaca asili.
  
  yagmur ciseliyor.
  gecenin gec ve yildizsiz bir saatidir.
  ve yagmurda islanan
  yapraksiz bir dalda sallanan seyhimin
  cirilciplak etidir.
  
  yagmur ciseliyor.
  serez carsisi dilsiz,
  serez carsisi kor.
  havada konusmamanin, gormemenin kahrolasi huznu
  ve serez carsisi kapatmis elleriyle yuzunu.
  
  yagmur ciseliyor." n.hikmet
• tuncel kurtiz in "günümüz için bir ayin" yorumuyla sergiledigi muhtesem performans. sema unutulmazlarımdan.
  cd halinde bulunup bir nevi mutlu olunabilir.
• çelebi mehmet döneminde yaşamış ve o dönemin koşullarında demokrasi talebinde bulundukları için asılmış aydın eşrafından şeyh bedrettin,börklüce mustafa ve torlak kemal'in hikayesini anlatan bir büyük nazım hikmet şaheseri.
• sedirde al yeşil, dal dal bursa ipeklisi,
  duvarda mavi bir bahçe gibi kütahyalı çiniler,
  gümüş ibriklerde şarap,
  bakır lengerlerde kızarmış kuzular nar idi.
  öz kardeşi musayı ok kirişiyle boğup
  yani bir altın leğende kardeş kanıyla aptest alarak
  çelebi sultan memet tahta çıkmış hünkâr idi.
  çelebi hünkâr idi amma
  âl osman ülkesinde esen
  bir kısırlık çığlığı, bir ölüm türküsü rüzgâr idi.
  köylünün göz nuru zeamet
  alın teri timar idi.
  kırık testiler susuz
  su başarında bıyık buran sipahiler var idi.
  yolcu, yollarda topraksız insanın
  ve insansız toprağın feryadını duyar idi.
  ve yolların sonu kale kapısında kılıçlar şakırdar
  köpüklü atlar kişner iken
  çarşıda her lonca kesmiş kendi pirinden ümidi
  tarumar idi.
  velhasıl hünkâr idi, timar idi, rüzgâr idi,
  ahüzar idi.
  
  2.
  
  bu göl iznik gölüdür.
  durgundur.
  karanlıktır.
  derindir.
  bir kuyu suyu gibi
  içindedir dağların.
  
  bizim burada göller
  dumanlıdırlar.
  balıklarının eti yavan olur,
  sazlıklarından ısıtma gelir,
  ve göl insanı
  sakalına ak düşmeden ölür.
  
  bu göl iznik gölüdür.
  yanında iznik kasabası.
  iznik kasabasında
  kırık bir yürek gibidir demircilerin örsü.
  çocuklar açtır.
  kurutulmuş balığa benzer kadınların memesi.
  ve delikanlılar türkü söylemez.
  
  bu kasaba iznik kasabası.
  bu ev esnaf mahallesinde bir ev.
  bu evde
  bir ihtiyar vardır bedreddin adında.
  boyu küçük
  sakalı büyük
  sakalı ak.
  çekik çocuk gözleri kurnaz
  ve sarı parmakları saz gibi.
  
  bedreddin
  ak bir koyun postu üstüne
  oturmuş.
  hattı talik ile yazıyor
  «teshil»i.
  karşısında diz çökmüşler
  ve karşıdan
  bir dağa bakar gibi bakıyorlar ona.
  bakıyor:
  başı tıraşlı
  kalın kaşlı
  ince uzun boylu börklüce mustafa.
  bakıyor:
  kartal gagalı torlak kemâl..
  bakmaktan bıkıp usanmayıp
  bakmağa doymıyarak
  iznik sürgünü bedreddine bakıyorlar..
  
  3.
  
  kıyıda çıplak ayaklı bir kadın ağlamaktadır.
  ve gölde ipi kopmuş
  boş bir balıkçı kayığı
  bir kuş ölüsü gibi
  suyun üstünde yüzüyor.
  gidiyor suyun götürdüğü yere,
  gidiyor parçalanmak için karşı dağlara.
  
  iznik gölünde akşam oldu.
  dağ başlarının kalın sesli sipahileri
  güneşin boynunu vurup
  kanını göle akıttılar.
  
  kıyıda çıplak ayaklı bir kadın ağlamaktadır,
  bir sazan balığı yüzünden
  kaleye zincirlenen balıkçının kadını.
  
  iznik gölünde akşam oldu.
  bedreddin eğildi suya
  avuçlayıp doğruldu.
  
  ve sular
  parmaklarından dökülüp
  tekrar göle dönerken
  dedi kendi kendine:
  «— o âteş ki kalbimin içindedir
  tutuşmuştur
  günden güne artıyor.
  dövülmüş demir olsa dayanmaz buna
  eriyecek yüreğim...
  
  ben gayrı zuhur ve huruç edeceğim!
  toprak adamları toprağı fethe gideceğiz.
  ve kuvveti ilmi, sırrı tevhidi gerçeklendirip
  biz milletlerin ve mezheplerin kanunlarını
  iptâl edeceğiz...»
  
  •
  ertesi gün
  gölde kayık parçalanır
  kalede bir baş kesilir
  kıyıda bir kadın ağlar
  ve yazarken
  simavneli «teshil»ini
  torlak kemâlle mustafa
  öptüler
  şeyhlerinin elini.
  al atların kolanını sıktılar.
  ve iznik kapısından
  dizlerinde çırılçıplak bir kılıç
  heybelerinde el yazma bir kitapla çıktılar...
  
  kitaplarının adı:
  «varidat»dı.
  
  4.
  
  börklüce mustafa ile torlak kemâl, bedreddinin elini öpüp atlarına binerek biri aydın, biri manisa taraflarına gittikten sonra ben de rehberimle konya ellerine doğru yola çıktım ve bir gün haymana ovasına ulaştığımızda
  
  duyduk ki mustafa huruç eylemiş
  aydın elinde karaburunda.
  bedreddinin kelâmını söylemiş
  köylünün huzurunda.
  
  duyduk ki; «cümle derdinden kurtulup
  piri pâk olsun diye,
  on beş yaşında bir civan teni gibi, toprağın eti,
  ağalar topyekün kılıçtan geçirilip
  verilmiş ortaya hünkâr beylerinin timarı zeameti.»
  
  duyduk ki...
  bu işler duyulur da durmak olur mu?
  bir sabah erken,
  haymana ovasında bir garip kuş öterken,
  sıska bir söğüt altında zeytin danesi yedik.
  «varalım,
  dedik.
  görelim,
  dedik.
  yapışıp
  sapanın
  sapına
  şol kardeş toprağını biz de bir yol
  sürelim, dedik.»
  düştük dağlara dağlara,
  aştık dağları dağları...
  
  dostlar,
  ben yolculuk etmem bir başıma.
  bir ikindi vakti can yoldaşıma
  dedim ki: geldik.
  dedim ki: bak
  başladı karşımızda bir çocuk gibi gülmeğe
  bir adım geride ağlayan toprak.
  bak ki, incirler iri zümrüt gibidir,
  kütükler zor taşıyor kehribar salkımları.
  saz sepetlerde oynıyan balıkları gör:
  ıslak derileri pul pul, ışıl ışıldır
  ve körpe kuzu eti gibi aktır
  yumuşaktır etleri.
  dedim ki bak,
  burda insan toprak gibi, güneş gibi, deniz gibi
  bereketli.
  burda insan gibi verimli deniz, güneş ve toprak..
  
  5.
  
  arkamızda hünkârın ve hünkâr beylerinin timar ve zeametli topraklarını bırakıp börklücenin diyarına girdiğimizde bizi ilk karşılayan üç delikanlı oldu. üçü de yanımdaki rehberim gibi yekpâre ak libaslıydılar. birisinin kıvırcık, abanoz gibi siyah bir sakalı ve aynı renkte ihtiraslı gözleri, kemerli büyük bir burnu vardı. vaktiyle musanın dinindenmiş. şimdi börklüce yiğitlerinden.
  ikincisinin çenesi kıvrık ve burnu dümdüzdü. sakızlı rum bir gemiciymiş. o da börklüce müritlerinden.
  üçüncüsü orta boylu, geniş omuzlu. şimdi düşünüyorum da, onu, yolparacılar koğuşunda yatan ve o yayla türküsünü söyliyen hüseyine benzetiyorum. yalnız hüseyin erzurumluydu. bu aydınlıymış.
  ilk sözü söyliyen aydınlı oldu:
  — dost musunuz düşman mı? dedi. dost iseniz hoşgeldiniz. düşman iseniz boynunuz kıldan incedir.
  — dostuz, dedik.
  ve o zaman öğrendik ki, sarohan valisi sismanın ordusunu, yani toprakları tekrar hünkâr beylerine vermek isteyenleri, bizimkiler karaburunun dar, dağlık geçitlerinde tepelemişlerdir.
  yine, o yolparacılar koğuşunda yatan hüseyin'e benziyeni dedi ki:
  — buradan ta karaburunun dibindeki denize dek uzayan kardeş soframızda bu yıl incirler böyle ballı, başaklar böyle ağır ve zeytinler böyle yağlı iseler, biz onları, sırma cepken giyer haramilerin kanıyla suladık da ondandır.
  müjde büyüktü. rehberim:
  — öyleyse tez dönelim. haberi bedreddine iletelim, dedi.
  yanımıza sakızlı rum gemici anastası da alıp ve ancak eşiğine bastığımız kardeş toprağını bırakarak tekrar âl osman oğullarının karanlığına daldık.
  bedreddini iznikte, göl kıyısında bulduk. vakit sabahtı. hava ıslak ve kederliydi.
  bedreddin.
  — nöbet bizimdir. rumeline geçek, dedi.
  gece iznikten çıktık. peşimizi atlılar kovalıyordu. karanlık, onlarla aramızda duvar gibiydi. ve bu duvarın arkasından nal seslerini duyuyorduk. rehberim önden gidiyor, bedreddinin atı benim al atımla anastasınki arasındaydı. biz üç anaydık. bedreddin çocuğumuz ona bir kötülük edecekler diye içimiz titriyordu. biz üç çocuktuk. bedreddin babamız. karanlığın duvarı ardındaki nal sesleri yaklaşır gibi oldukça bedreddine sokuluyorduk.
  gün ışığında gizlenip, geceleri yol alarak isfendiyara ulaştık. oradan bir gemiye bindik.
  
  6.
  
  bir gece bir denizde yalnız yıldızlar
  ve bir yelkenli vardı.
  bir gece bir denizde bir yelkenli
  yapyalnızdı yıldızlarla.
  yıldızlar sayısızdı.
  yelkenler sönüktü.
  su karanlıktı
  ve göz alabildiğine dümdüzdü.
  
  sarı anastasla adalı bekir
  hamladaydılar.
  koç salihle ben
  pruvada.
  ve bedreddin
  parmakları sakalına gömülü
  dinliyordu küreklerin şıpırtısını.
  
  ben:
  — ya! bedreddin! dedim,
  uyuklıyan yelkenlerin tepesinde
  yıldızlardan başka bir şey görmüyoruz.
  fısıltılar dolaşmıyor havalarda.
  ve denizin içinden
  gürültüler duymuyoruz.
  sade bir dilsiz, karanlık su,
  sade onun uykusu.
  ak sakalı boyundan büyük küçük ihtiyar
  güldü,
  dedi:
  — sen bakma havanın durgunluğuna
  derya dediğin uyur uyur uyanır.
  
  bir gece bir denizde yalnız yıldızlar
  ve bir yelkenli vardı.
  bir gece bir yelkenli geçip karadenizi
  gidiyordu deliormana
  ağaçdenizine...
  
  7.
  
  bu orman ki deliormandır gelip durmuşuz
  demek ağaçdenizinde çadır kurmuşuz.
  «malûm niçin geldik,
  malûm derdi derunumuz» diye
  her daldan her köye bir şahin uçurmuşuz.
  
  her şahin peşine yüz aslan takıp gelmiş.
  köylü, bey ekinini, çırak çarşıyı yakıp
  reaya zinciri bırakıp gelmiş.
  yani rumelinde bizden ne varsa tekmil
  kol kol ağaçdenizine akıp gelmiş...
  
  bir kızılca kıyamet!
  karışmış birbirine
  at, insan, mızrak, demir, yaprak, deri,
  gürgenlerin dalları, meşelerin kökleri.
  ne böyle bir âlem görmüşlüğü vardır,
  ne böyle bir uğultu duymuşluğu var
  deliorman deli olalı beri....
  
  8.
  
  anastası deliormanda bedreddinin ordugâhında bırakıp ben ve rehberim geliboluya indik. bizden önce buradan denizi yüzerek geçen olmuş. galiba bir dildâde yüzünden. biz de denizi yüzerek karşı kıyıya vardık. lâkin bizi bir balık gibi çevik yapan şey bir kadın yüzünü ay ışığında seyretmek ihtirası değil, izmir yoluyla karaburuna, bu sefer şeyhinden mustafaya haber ulaştırmak işiydi.
  izmire yakın bir kervansaraya vardığımızda, padişahın on iki yaşındaki oğlunun elinden tutan bayezid paşanın anadolu askerlerini topladığını duyduk.
  izmirde çok oyalanmadık. şehirden çıkıp aydın yolunu tutmuştuk ki bir bağ içinde, bir ceviz ağacı altında, bir kuyuya serinlesin diye karpuz salmış dinlenen ve sohbet eden dört çelebiye rastladık. her birinin üstünde başka çeşit libas vardı. üçü kavukluydu, birisi fesli. selâm verdiler. selâm aldık. kavuklulardan birisi neşrî imiş. dedi ki:
  — halkı ibahet mezhebine davet eden börklücenin üzerine sultan mehemmed bayezid paşa'yı gönderir.
  kavuklulardan ikincisi şükrüllah bin şihâbiddin imiş. dedi ki:
  — bu sofinin başına birçok kimseler toplandı. ve bunların dahi şer'i muhammediye muhalif nice işleri âşikâr oldu.
  kavuklulardan üçüncüsü âşıkpaşazâde imiş. dedi ki:
  - sual: ahir börklüce paralanırsa imanla mı gidecek, imansız mı?
  - cevap: allah bilir anın çünkim biz anın mevti halini bilmezüz..
  fesli olan çelebi ilâhiyat fakültesi tarihi kelâm müderrisiydi. yüzümüze baktı. gözlerini kırpıştırarak kurnaz kurnaz gülümsedi. bir şey demedi.
  biz hemen atlarımızı mahmuzladık. ve bir bağ içinde, bir ceviz ağacı altında, bir kuyuya saldıkları karpuzları serinletip sohbet edenleri nallarımızın tozları arkasında bırakarak aydına, karaburuna, börklücenin yanına vardık.
  
  9.
  
  sıcaktı.
  sıcak.
  sapı kanlı, demiri kör bir bıçaktı
  sıcak.
  
  sıcaktı.
  bulutlar doluydular,
  bulutlar boşanacak
  boşanacaktı.
  o, kımıldanmadan baktı,
  kayalardan
  iki gözü iki kartal gibi indi ovaya.
  orda en yumuşak, en sert
  en tutumlu, en cömert,
  en
  seven,
  en büyük, en güzel kadın:
  toprak
  nerdeyse doğuracak
  doğuracaktı.
  
  sıcaktı.
  baktı karaburun dağlarından o
  baktı bu toprağın sonundaki ufka
  çatarak kaşlarını :
  kırlarda çocuk başlarını
  kanlı gelincikler gibi koparıp
  çırılçıplak çığlıkları sürükleyip peşinde
  beş tuğlu bir yangın geliyordu karşıdan ufku sarıp.
  
  bu gelen
  şehzade murattı.
  hükmü hümâyun sâdır olmuştu ki şehzade muradın
  ismine
  aydın eline varıp
  bedreddin halifesi mülhid mustafanın başına ine.
  
  sıcaktı.
  bedreddin halifesi mülhid mustafa baktı,
  baktı köylü mustafa.
  baktı korkmadan
  kızmadan
  gülmeden.
  baktı dimdik
  dosdoğru.
  baktı o.
  en yumuşak, en sert
  en tutumlu, en cömert,
  en
  seven,
  en büyük, en güzel kadın :
  toprak
  nerdeyse doğuracak
  doğuracaktı.
  
  baktı.
  bedreddin yiğitleri kayalardan ufka baktılar.
  gitgide yaklaşıyordu bu toprağın sonu
  fermanlı bir ölüm kuşunun kanatlarıyla.
  oysaki onlar bu toprağı,
  bu kayalardan bakanlar, onu,
  üzümü, inciri, narı,
  tüyleri baldan sarı,
  sütleri baldan koyu davarları,
  ince belli, aslan yeleli atlarıyla
  duvarsız ve sınırsız
  bir kardeş sofrası gibi açmıştılar.
  
  sıcaktı.
  baktı.
  bedreddin yiğitleri baktılar ufka...
  
  •
  en yumuşak, en sert,
  en tutumlu, en cömert,
  en
  seven,
  en büyük, en güzel kadın :
  toprak
  nerdeyse doğuracak
  doğuracaktı.
  
  sıcaktı.
  bulutlar doluydular.
  nerdeyse tatlı bir söz gibi ilk damla düşecekti yere.
  birden-
  - bire
  kayalardan dökülür
  gökten yağar
  yerden biter gibi,
  bu toprağın verdiği en son eser gibi
  bedreddin yiğitleri şehzade ordusunun karşısına
  çıktılar.
  dikişsiz ak libaslı
  baş açık
  yalnayak ve yalın kılıçtılar.
  
  mübalâğa cenk olundu.
  
  aydının türk köylüleri,
  sakızlı rum gemiciler,
  yahudi esnafları,
  on bin mülhid yoldaşı börklüce mustafanın
  düşman ormanına on bin balta gibi daldı.
  bayrakları al, yeşil,
  kalkanları kakma, tolgası tunç
  saflar
  pâre pâre edildi ama,
  boşanan yağmur içinde gün inerken akşama
  on binler iki bin kaldı.
  
  hep bir ağızdan türkü söyleyip
  hep beraber sulardan çekmek ağı,
  demiri oya gibi işleyip hep beraber,
  hep beraber sürebilmek toprağı,
  ballı incirleri hep beraber yiyebilmek,
  yârin yanağından gayrı her şeyde
  her yerde
  hep beraber!
  diyebilmek
  için
  on binler verdi sekiz binini..
  
  yenildiler.
  
  yenenler, yenilenlerin
  dikişsiz, ak gömleğinde sildiler
  kılıçlarının kanını.
  ve hep beraber söylenen bir türkü gibi
  hep beraber kardeş elleriyle işlenen toprak
  edirne sarayında damızlanmış atların
  eşildi nallarıyla.
  
  tarihsel, sosyal, ekonomik şartların
  zarurî neticesi bu!
  deme, bilirim!
  o dediğin nesnenin önünde kafamla eğilirim.
  ama bu yürek
  o, bu dilden anlamaz pek.
  o, «hey gidi kambur felek,
  hey gidi kahbe devran hey,»
  der.
  ve teker teker,
  bir an içinde,
  omuzlarında dilim dilim kırbaç izleri,
  yüzleri kan içinde
  geçer çıplak ayaklarıyla yüreğime basarak
  geçer aydın ellerinden karaburun mağlûpları..*
  
  10.
  
  karanlıkta durdular.
  sözü o aldı, dedi:
  «— ayasluğ, şehrinde pazar kurdular.
  yine kimin dostlar
  yine kimin boynun vurdular?»
  
  yağmur
  yağıyordu boyuna.
  sözü onlar alıp
  dediler ona:
  «— daha pazar
  kurulmadı
  kurulacak.
  esen rüzgâr
  durulmadı
  durulacak.
  boynu daha
  vurulmadı
  vurulacak.»
  
  karanlık ıslanırken perde perde
  belirdim onların olduğu yerde
  sözü ben aldım, dedim :
  «— ayasluğ şehrinin kapısı nerde?
  göster geçeyim!
  kalesi var mı?
  söyle yıkayım.
  baç alırlar mı?
  de ki vermeyim!»
  
  sözü o aldı, dedi:
  «—ayasluğ şehrinin kapısı dardır.
  girip çıkılmaz.
  kalesi vardır,
  kolay yıkılmaz.
  var git al atlı yiğit
  var git işine!..»
  
  dedim: «— girip çıkarım!»
  dedim: «-—yakıp yıkarım!»
  dedi: «—yağış kesildi
  gün ağarıyor.
  cellât ali,
  mustafayı
  çağırıyor!
  var git al atlı yiğit
  var git işine!..»
  
  dedim: «— dostlar
  bırakın beni
  bırakın beni.
  dostlar
  göreyim onu
  göreyim onu!
  sanmayınız
  dayanamam.
  sanmayınız
  yandığımı
  el âleme belli etmeden yanamam!
  
  dostlar
  "olmaz!" demeyin,
  "olmaz!" demeyin boşuna.
  sapından kopacak armut değil bu
  armut değil bu,
  yaralı olsa da düşmez dalından;
  bu yürek
  bu yürek benzemez serçe kuşuna
  serçe kuşuna!
  
  dostlar
  biliyorum!
  dostlar
  biliyorum nerde, ne haldedir o!
  biliyorum
  gitti gelmez bir daha!
  biliyorum
  bir deve hörgücünde
  kanıyan bir çarmıha
  çırılçıplak bedeni
  mıhlıdır kollarından.
  dostlar
  bırakın beni,
  bırakın beni.
  dostlar
  bir varayım göreyim
  göreyim
  bedreddin kullarından
  börklüce mustafayı
  mustafayı.»
  
  •
  boynu vurulacak iki bin adam,
  mustafa ve çarmıhı
  cellât, kütük ve satır
  her şey hazır
  her şey tamam.
  
  kızıl sırma işlemeli bir haşa
  altın üzengiler
  kır bir at.
  atın üstünde kalın kaşlı bir çocuk
  amasya padişahı şehzade sultan murat.
  ve yanında onun
  bilmem kaçıncı tuğuna ettiğim bayezid paşa!
  
  satırı çaldı cellât.
  çıplak boyunlar yarıldı nar gibi,
  yeşil bir daldan düşen elmalar gibi
  birbiri ardına düştü başlar.
  ve her baş düşerken yere
  çarmıhından mustafa
  baktı son defa.
  ve her yere düşen başın
  kılı depremedi:
  —iriş
  dede sultanım iriş!
  dedi bir,
  başka bir söz demedi..
  
  11.
  
  bayezid paşa manisaya gelmiş, torlak kemâli anda bulup anı dahi anda asmış, on vilâyet teftiş edilerek gidecekler giderilmiş ve on vilâyet betekrar bey kullarına timar verilmişti.
  rehberimle ben, bu on vilâyetten geçtik. tepemizde akbabalar dolaşıyor ve zaman zaman acayip çığlıklar atarak karanlık derelerin içine süzülüyorlar, henüz kanları kurumamış körpe kadın ve çocuk ölülerinin üstüne iniyorlardı. yollarda, güneşin altında, genç, ihtiyar erkek cesetleri serili olduğu halde, kuşların yalnız kadın ve çocuk etini tercih etmeleri karınlarının ne kadar tok olduğunu gösteriyordu.
  yollarda hünkâr beylerinin alaylarına rastlıyorduk.
  hünkârın bey kulları; çürümüş bir bağ havası gibi ağır ve büyük bir güçlükle kımıldanabilen rüzgârların içinden ve parçalanmış toprağın üstünden geçerek, rengârenk tuğları, davullarıyla ve çengü çigane ile timarlarına dönüp yerleşirlerken biz on vilâyeti arkada bıraktık. gelibolu karşıdan göründü. rehberime:
  — takatim kalmadı gayrı, dedim, denizi yüzerek geçmem mümkün değil.
  bir kayık bulduk.
  deniz dalgalıydı. kayıkçıya baktım. bir almanca kitabın iç kapağından koparıp koğuşta başucuma astığım resme benziyor. kalın bıyığı abanoz gibi siyah, sakalı geniş ve bembeyaz. ömrümde böyle açık, böyle konuşan bir alın görmemişimdir.
  boğazın orta yerine gelmiştik, deniz durmamacasına akıyor, kurşun boyalı havanın içinde sular köpüklenerek kayığımızın altından kayıyordu ki koğuştaki resme benziyen kayıkçımız:
  — serbest insan ve esir, patriçi ve pleb, derebeyi ve toprak kölesi, usta ve çırak, bir kelime ile ezenler ve ezilenler, nihayet bulmaz bir zıddıyette birbirine karşı göğüs gererek bazen el altından, bazen açıktan açığa fasılasız bir mücadeleyi devam ettirdiler; dedi.
  
  12.
  
  rumeline ayak bastığımızda çelebi sultan mehemmedin selânik kalesindeki muhasarayı kaldırarak sereze geldiğini duyduk. bir an önce deliormana ulaşmak için gece gündüz yol almağa başladık.
  bir gece yol kenarında oturmuş dinleniyorduk ki, karşıdan deliorman taraflarından gelip serez şehrine doğru giden üç atlı, doludizgin önümüzden geçti. atlılardan birinin terkisinde bir heybe gibi bağlanmış, insana benzer bir karaltı görmüştüm. tüylerim diken diken oldu. rehberime dedim ki:
  
  ben tanırım bu nal seslerini.
  bu köpükleri kanlı simsiyah atlar
  karanlık yolun üstünden dörtnala geçip
  hep böyle terkilerinde bağlı esirler götürdüler.
  
  ben tanırım bu nal seslerini.
  onlar
  bir sabah
  çadırlarımıza bir dost türküsü gibi gelmişlerdir.
  bölüşmüşüzdür ekmeğimizi onlarla.
  hava öyle güzeldir,
  yürek öyle umutlu,
  göz çocuklaşmış
  ve hakîm dostumuz şüphe uykuda...
  
  ben tanırım bu nal seslerini.
  onlar
  bir gece
  çadırlarımızdan doludizgin uzaklaşırlar.
  nöbetçiyi sırtından bıçaklamışlardır
  ve terkilerinde
  en değerlimizin
  arkadan bağlanmış kolları vardır.
  
  ben tanırım bu nal seslerini
  onları deliorman da tanır..
  
  filhakika bu nal seslerini deliormanın da tanıdığını çok geçmeden öğrendik. çünkü ormanımızın eteklerine ilk adımımızı atmıştık ki, bayezid paşanın diğer tedbiratı saibe ile ormana adamlar bıraktığını, bunların karargâha kadar sokulup bedreddinin müritliğine dahil olduklarını ve bir gece şeyhimizi çadırında uykuda bastırıp kaçırdıklarını duyduk. yani yol kenarında rastladığımız üç atlı osmanlı tarihindeki provokatörlerin ağababası idiler ve terkilerinde götürdükleri esir de bedreddindi.
  
  13.
  
  rumeli, serez
  ve bir eski terkibi izafi:
  huzûru hümayun.
  
  ortada
  yere saplı bir kılıç gibi dimdik
  bizim ihtiyar.
  karşıda hünkâr.
  bakıştılar.
  
  hünkâr istedi ki:
  bu müşahhas küfrü yere sermeden önce,
  son sözü ipe vermeden önce,
  biraz da şeriat eylesin ibrazı hüner
  âdâb ü erkâniyle halledilsin iş.
  
  hazır bilmeclis
  mevlâna hayder derler
  mülkü acemden henüz gelmiş
  bir ulu danişmend kişi
  kınalı sakalını ilhamı ilâhiye eğip,
  «malı haramdır amma bunun
  kanı helâldır» deyip
  halletti işi...
  
  dönüldü bedreddine.
  denildi: «sen de konuş.»
  denildi: «ver hesabını ilhadının.»
  
  bedreddin
  baktı kemerlerden dışarı.
  dışarda güneş var.
  yeşermiş avluda bir ağacın dalları
  ve bir akarsuyla oyulmaktadır taşlar.
  bedreddin gülümsedi.
  aydınlandı içi gözlerinin,
  dedi:
  — mademki bu kerre mağlubuz
  netsek, neylesek zaid.
  gayrı uzatman sözü.
  mademki fetva bize aid
  verin ki basak bağrına mührümüzü..
  
  14.
  
  yağmur çiseliyor,
  korkarak
  yavaş sesle
  bir ihanet konuşması gibi.
  
  yağmur çiseliyor,
  beyaz ve çıplak mürted ayaklarının
  ıslak ve karanlık toprağın üstünde koşması gibi.
  
  yağmur çiseliyor,
  serezin esnaf çarşısında,
  bir bakırcı dükkânının karşısında
  bedreddinim bir ağaca asılı.
  
  yağmur çiseliyor.
  gecenin geç ve yıldızsız bir saatidir.
  ve yağmurda ıslanan
  yapraksız bir dalda sallanan şeyhimin
  çırılçıplak etidir.
  
  yağmur çiseliyor.
  serez çarşısı dilsiz,
  serez çarşısı kör.
  havada konuşmamanın, görmemenin kahrolası hüznü
  ve serez çarşısı kapatmış elleriyle yüzünü.
  
  yağmur çiseliyor.
• zülfü livaneli'nin pek dokunaklı ve moduna şahane uyacak şekilde okuduğu nazım hikmet'in bir şiiri.
• cem karaca'nin 1978'de almanya'ya gitmeden once edirdahan ile yaptigi son plak olan safinaz'da yer alan, 10 kusur dakikalik muthis, teatral parca. "yarin yanagindan gayri..." kismi epey gazdir..
• cem karaca versiyonu 13dk'yi aşar ve tum destandan oldukca kisadir. bu destanda idamlari anlatilan 3 efsanevi kisilik^***ayni zamanda ahmet kaya'nin safak turkusu'nde de gecer, konserlerinde tam da bu kisilerin isimleri soylendiginde binlerce dinleyiciden muthis bir alkis kopar. buyrun cem karaca versiyonu:
  
  sıcaktı
  sıcak
  sapı kanlı demiri kör bir bıçaktı sıcak
  sıcaktı (x2)
  bulutlar doluydular
  bulutlar boşanacak boşanacaktı
  o kımıldamadan baktı
  kayalardan
  iki gözlü iki kartal gibi indi ovaya
  orda en yumuşak en sert
  en tutumlu en cömert
  en seven
  en büyük en güzel kadın toprak
  nerdeyse doğuracak doğuracakti
  sıcaktı
  baktı karaburun dağlarından o
  baktı bu toprağın sonundaki ufka çatarak kaşlarını
  kırklarda çocuk başlarını kanlı gelincikler gibi koparıp
  çırılçıplak çığlıkları sürükleyip peşinde
  beş tuğlu bir yangın geliyordu karşıdan ufku sarıp
  bu gelen şehzade murat tı
  hükmü humayun sadır olmuştu ki şehzade murat ın ismine
  aydın eline varıp bedrettin halifesi mülhid mustafa nın başına ine
  sıcaktı
  bedrettin halifesi mühid mustafa ya baktı
  baktı köylü mustafa
  baktı korkmadan kızmadan gülmeden
  baktı dimdik dosdoğru
  baktı o
  en yumuşak en sert
  en tutumlu en cömert
  en seven
  en büyük en güzel kadın toprak nerdeyse doğuracak doğuracaktı
  baktı bedrettin yiğitleri kayalardan ufka baktılar
  gitgide yaklaşıyordu bu toprağın sonu fermanlı bir ölüm kuşunun kanatlarıyla
  bu kayalardan bakanlar onu
  üzümü inciri narı
  tüyleri baldan sarı
  sütleri baldan koyu davarları
  ince belli aslan yeleli atlarıyla
  duvarsız ve sınırsız bir kardeş sofrası gibi açmıştılar
  sıcaktı
  baktı
  bedrettin yiğitleri baktılar ufka
  en yumuşak en sert
  en tutumlu en cömert
  en seven
  en büyük en güzel kadın toprak nerdeyse doğuracak doğuracaktı
  sıcaktı
  bulutlar doluydular
  neredeyse tatlı bir söz gibi ilk damla düşecekti yere
  birdenbire
  kayalardan dökülür gökten yağar yerden biter gibi
  bu toprağın verdiği en son eser gibi
  bedrettin yiğitleri şehzade ordusunun karşısına çıktılar
  dikişsiz ak libaslı baş açık yalınayak ve yalınkılıçtılar
  mübalağa cengoldu
  aydının türkköylüleri
  sakızlı rum gemiciler
  yahudi esnafları
  onbin mülhim yoldaşı börlüce mustafa nın
  düşman ormanına onbin balta gibi daldı
  bayrakları al yeşil
  kalkanları kakma tolgası tunç saflar pare pare edildi ama
  boşanan yağmur içinde gün inerken akşama
  onbinler ikibin kaldı
  hep bir ağızdan türkü söyleyip
  hep beraber sulardan çekmek ağı
  demiri oya gibi işleyip hep beraber
  hep beraber sürebilmek toprağı
  ballı incirleri hep beraber yiyebilmek
  yarin yanağından gayri her yerde her şeyde hep beraber diyebilmek için
  onbinler verdi sekizbinini.......
  yenildiler
  yenenler yenilenlerin dikişsiz ak gömleğinde sildiler
  ve hep beraber söylenen bir türkü gibi kılıçlarının kanını
  hep beraber kardeş elleriyle işlenen toprak
  edirne sarayında damızlanmış atların eşildi nallarıyla
  tarihsel sosyal ekonomik şartların zaruri neticesi bu
  deme...
  bilirim
  o dediğin nesnenin önünde kafamla eğilirim
  ama bu yürek
  o bu dilden anlamaz pek
  o hey gidi kanbur felek
  hey gidi kahpe devran hey; der
  ve teker teker
  bir an içinde
  omuzlarında dilim dilim kırbaç izleri yüzleri kan içinde
  geçer çiplak ayaklariyla yuregime basarak
  geçer aydın ellerinden karaburun mağlupları
  dostlar
  biliyorum dostlar
  biliyorum nerde ne haldedir o
  biliyorum gitti gelmez bir daha
  biliyorum bir deve hörgücünde kanayan bir çarmıha çırılçıplak bedeni mıhlıdır kollarından
  dostlar dostlar dostlar bırakın beni, bırakın beni
  dostlar dostlar dostlar dostlar
  dostlar bir varayım göreyim bedrettin kullarından börklüce mustafayı mustafayı
  boynu vurulacak ikibin adam mustafa ve çarmıhı
  cellat kütük ve satır herşey hazır herşey tamam
  kızıl sırma işlemeli bir haşa altın üzengiler kır bir at
  atın üstünde kalın kaşlı bir çocuk amasya padişahı şehzade sultan murat
  ve yanında onun bilmem kaçıncı tuğuna ettiğim bayezit paşa
  satırı çaldı cellat
  çıplak boyunlar yarıldı nar gibi
  yeşil bir daldan düşen elmalar gibi birbiri ardına düştü başlar
  ve her baş düşerken yere
  çarmıhından bakti mustafa
  baktı son defa
  ve her yere düşen başın kılı depremedi
  iriş dede sultanim iriş
  iriş dede sultanim iriş
  iriş dede sultanim iriş dedi bir
  başka bir söz demedi
• universitede tiyatro kulubunun yeni oyunu olacakti seyh bedrettin destani. o zamanlardan aklima kalan tortulardan biridir bu; destani oyunlastirma surecinde projeye kendi aramizda "bedo" diyorduk, bir sure sonra arkadaslardan tepki aldik, "oha be koskoca bedrettin'e bedo denir mi len!" diye...
• bir aralar tuncel kurtizin tek basina sadece bir violonsel esliginde seslendirdigi siir. ozellikle yerebatan sarnicindaki performans akustikten dolayi akillardan cikmaz, cikamaz.
• mükemmel bir tamlama içeren şaheser :
  (bkz: sapı kanlı demiri kör bir bıçaktı sıcak) ki aynı başlığa çıkmaktadır..