istanbul şehir orkestrası

• 1972 mayıs ayında milli eğitim bakanlığı'nın çalışmaları sonucu devlete bağlanıp istanbul devlet senfoni orkestrası (idso) adını almış kuruluş.
  
  istanbul şehir orkestrası ilk konserini cemal reşit rey yönetiminde, 13 aralık 1945 perşembe günü beyoğlu’ndaki saray sineması’nda verdi. programda beethoven’ın egmont uvertürü, bizet’in no.1 l’arlesienne süiti ve césar frank’ın re minör senfonisi yer alıyordu. özellikle franck’ın dev senfonisi çok güç olamasına karşın büyük bir ustalıkla çalınmış, böyle bie eserle ilk konserini veren orkestra ve şefi büyük başarı kazanmıştı. ileride, yıllar sonra bile bu başarı hatırlanacak, orkestra 1960’lı yıllarda eski gücünü kaybetme tehlikesiyle karşılaşınca bu örnek gösterilecekti. mali gücü çok kısıtlı olan orkestra 1940’lardan önce de konserlerini sinema salonlarında, provalarını tepebaşı’ndaki konservatuarın çatı katında, ya da kömürlüğünde gerçekleştiriliyordu. bu arada barbaros ilkokulu’nun müsamere salonunda da çalışan orkestraya alman lisesi’nin türk müdiresi okulun müzik salonunu veriyor, cortot, thibaut, prihoda, cassado, iturbi, kempff gibi sanatçılarla provalar orada yapılıyordu. ancak 19 kasım 1949’da açılan istanbul radyosu, büyük stüdyosunu istanbul şehir orkestrası’na açınca, 1950’den sonra topluluk biraz rahatladı. ayrıca aynı kadro istanbul radyosu senfoni orkestrası adıyla hem yayınlara katılıyor, hem de haftalık konserlerini hazırlayabiliyordu.
  
  1960’da istanbul şehir operası’nın açılmasıyla istanbul şehir orkestrası üyeleri o yıllarda daha da yoğun bir çalışma temposu içine girmiş, radyoevi - konser salonu – opera üçgeni arasıdaki trafik artmıştır. provalarını istanbul radyosu’nda yapan orkestranın çalgıları radyoevinde durmakta, her konser için şan sineması’na taşınmakta, ayrıca haftada 9 kez operaya götürülmekteydi. o yıllarda düzenli olarak iki haftada bir, pazar sabahları konser veren istanbul şehir orkestrası, belediye konservatuarı’nın diploma konkurunda da genç mezunlara eşlik etmekteydi. 1963 ve 1965 yılları ocak aylarında, ismet inönü’nün de izlediği ve sanatçıları tek tek tebrik ettiği iki ankara konseri gerçekleştirilmiş, orkestra şefliğini cemal reşit rey yapmıştır.
  
  ancak o yıllarda belediye konservatuarı’nın keman ve piyano dallarından başka sınıflara öğrenciler ilgi göstermediğinden, yaşlanan orkestra üyelerinin yerini genç mezunlar alamamakta, hafif müzik orkestralarının cazip ücretlerle gençleri kapmaları problemler doğurmaktaydı.
  
  istanbul şehir orkestrası’nın bütçesinin, ankara’daki cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası’ndan altı kat az olması, şan sineması’na her konser için 1.000 lira ödeyen ve zaten borç içinde yüzen belediye’nin maaşlarla diğer masrafları karşılayabilmesinde çeşitli problemler yaratmaktaydı. o yıllarda istanbul şehir orkestrası’nın devlete bağlanması için pek çok yollar araştırılmış, milli eğitim bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunulmuştur. hatta ankara konserlerinin bir nedeni de istanbul şehir orkestrası’nın kalitesini göstererek bu yardıma hak kazandığı ıspatlamaktı.
  
  10 yıl süreyle şan sineması’ndaki iki haftada bir olmak üzere konserlerini sürdüren istanbul şehir orkestrası, 1969’da istanbul devlet opera ve balesi’nin kuruluşuyla 27 üyesi bu kuruma ve devlet tiyatrosu’na geçmesiyle zayıfladı. 1968’de de şef cemal reşit rey’in hastalığından sonra, yaş haddi nedeniyle emekliye sevkedilmesiyle orkestra demirhan altuğ ve konuk şeflerce yönetildi. 12 nisan 1969’da istanbul kültür sarayı adıyla açılan opera, istanbul şehir orkestrası’nın müzikçilerine daha yüksek ücretler ödeyerek kendine çekmişti.
  
  istanbul şehir orkestrası 1969-1970 mevsiminin ilk konserini 13 ekim 1969’da yine şan sineması’nda demirhan altuğ yönetiminde gerçekleştirmiş, spor ve sergi sarayı karşısındaki, belediyeye ait sümerbank pavyonu restore edilmek üzere orkestraya verilmesine karşın, onarımı bitince şehir tiyatrosu’na verilmişti.bu arada şehir operası müdür yardımcısı turgut boztepe sakarya milletvekili olmuş, 1969 yılı aralık ayında meclise, şehir orkestrası’nın dağılmasını önlemek üzere bir kanun teklifi sunmuş, müzikçilere de devlet opera ve tiyatrosu santçılarına verilen ücretin ödenmesini önermişti. istanbul şehir orkestrası’nın devlete bağlanması çalışmaları da o yıllarda yine sonuçsuz kaldı.
  
  1970 yılında 15 konser verebilen orkestranın 69 kişilik kadrosunda ise 1971 yılında 12 boş kadro olmasına karşın bunları mali güçlükler nedeniyle dolduramamıştı. o yıl radyoevi’nde prova yapmak da güçleşmiş, ankara cso şefine ayda 36.000.-tl ödenirken istanbul şehir orkestrası’na sürekli bir asıl şef temin edilememişti. 1969’da 10 konsere gelen 6645 dinleyici sayısı, 1970’de %45 eksiğiyle 3554’e düşmüştü. 27 kasım 1970’de istanbul kültür sarayı’nın yanması ise, hiç olmazsa provalarını bu binada yapmak üzere uğraşan istanbul şehir orkestrası’nı daha da zor duruma soktu. şehir orkestrası 1972 mayıs ayında ise yaşlanan 15 üyesinin daha ayrılması sonucunda 35 kişi kalmış, tümüyle dağılma tehlikesi başgöstermişti.
  
  ancak o yıl, nihayet devlet bakanlığı istanbul şehir orkestrası’na yardım elini uzatmış, orkestra 52 kişilik kadro oluşturarak istanbul devlet senfoni orkestrası (idso) adını almış, yönetimine ankara’dan cso’nun eski müdürü mükerrem berk gönderilmişti. istanbul devlet senfoni orkestrası, g.e. lessing yönetiminde ve çellist reşit erzin’in solistliğiyle istanbul teknik üniversitesi, maçka maden fakültesi salonunda 18 kasım 1972 günü ilk konserini vermiştir.
  
  kaynak: http://guzelsanatlar.kulturturizm.gov.tr/…b52c5904f
  
  ukteyi veren: ote (19.01.2006 13:26)