serapis tapınağı ^*

• bergama'da bulunan hadrianus zamanında yapılmıs, incil'de adı gecen 7 kiliseden biridir. kırmızı tuglalarla insa edildiginden dolayı adı kızılavlu olarak da adlandırılır. serapis'e adanmıs olan bir tapınaktır. "ne yerde, ne gökte" anlamına gelir. cunku tapınak altından akan selinus cayının ustune kurulmustur. hıristiyanlıga gore ise; bergama kilisesi "evlenme, birleşme" ya da "pişmanlık" anlamına gelir. roma doneminde bazilikada din ve devlet işleri birlikte yurutuldugunden dolayı "birleşme" anlamı da verilmiştir. "pişmanlık" anlamı ise daha once bergama'da bulunan ve "seytanın tahtı" denen zeus sunagı'ndan kaynaklanmaktadır.
  
  tapınak ondeki buyuk avlu ile birlikte uc nefli ve apsisli bazilika yapısındadır. tapınakta mısır heykeltraslık sanatını yansıtan heykeller bulunmustur. tapınak kuleli iki yapı ile bir avluya acılmaktadır. tapınak roma cagının "en yuksek" tugla yapısıdır. burada kullanılan bakırcay kıyılarındaki tugla ocaklarından yani 15 km. uzaktan elden ele tasınarak getirilmiştir. binanın girisindeki mermer blok bu yoredeki en buyuk mermer bloktur. tapınagın tabanı mermer ile kaplıydı. bakırcay yapının altından iki kol halinde akar. bizans cagında ozellikle apsis kısmında yapılan buyuk degisiklerle kiliseye cevrilmiş ve havari john'a sunulmustur. kutsal kitapta adı gecen 7 kiliseden biridir.
  
  (bkz: bergama)
  (bkz: bazilika)
  (bkz: kızılavlu)
• latincesi serapeum veya serapei dir.
• yapının eşiği 30 tonluk tek parça mermer bloktandır. hristiyanlığın ilk azizlerinden st antipas bu yapıdaki inek heykeli içinde yakılmıştır.
• incilde adı kötü geçen 5 kiliseden biri (sadece iki kilise iyi anılmıştır). bergamada bulunan ihtişamıyla ve rengiyle zaten hemen göze batan bir kilisedir. içinde de çok fazla bir şey olmamasına rağmen srf büyüklüğünü görmek için bile girilebilir.
• aka.serapeum
  serapis adına yapılan tapınakların genel adı. en bilinenleri:
  mısır'da iskenderiye, sakkara, canopus,
  italya'da regio tertia, campus martius, quirinal tepesi, hadrian'ın villası, ostia antica, pozzuoli
  turkiye'de pergamon, ephesus, miletus
  
  http://en.wikipedia.org/wiki/serapeum
• iskenderiye'de ptolemaios'un kurdurduğu bu tapınağın zengin bir kitaplığı vardı. serapis aslında güneşin bir simgesiydi. kültü bütün roma imparatorluğu'na yayılmıştı.
• bu meretten anadolu'da zamanında dört adet var idi:
  
  bunlardan ilki miletos’tadır. roma imparatoru julius aurelius tarafından daha sonra onarılmış olan serapeum yaklaşık olarak m.ö. 3. yüzyılın son çeyreğine tarihlenmiştir ve kentteki agora yapısının hemen yanında yer alır. tapınaktan bugüne yalnızca temel yapıları ve birkaç adak yazıtı kalmıştır. ikincisi pergamon’daki m.ö. 2. yüzyıla tarihlenen tapınaktır ancak bu tapınağa ilişkin bilgilerimiz yalnızca antik yazarlardır. zira bugün kızıl avlu olarak anılan roma dönemi bazilikası burada kurulan serapeum üzerine inşa edilmiştir. dolayısıyla bu yapıya ilişkin elimizde arkeolojik olarak yalnızca tapınağın temel yapısının rekonstrüksüyonları vardır.
  
  üçüncü ve dördüncü tapınaklar ephesos ve halikarnassos’ta m.ö. 2. yüzyılda inşa edilmiştir ve yine bunların da kalıntıları yok denecek kadar azdır. ephesos’taki serapeum üzerine tıpkı pergamon’da olduğu gibi roma döneminde bazilika inşa edilmiştir. halikarnassos’taki serapeum’dan da geriye yalnızca birkaç adak yazıtı kalmıştır. bütün bu serapeumlar muhtemelen hem isis hem de serapis tapınağı olarak kullanılmıştır. anadolu’daki isis’e adandığı bilinen tek tapınak, iseum ise cyme’de m.ö. 3. yüzyılda inşa edilmiştir ve burada da isis ve serapis kültüne ait adak yazıtları bulunmuştur.
• hakkında bazı bilgiler edinmek istediğim tapınaktır. şimdi bu devasa tapınağa girmeden önce solda bir yapı var. çember şeklinde bir tapınak. yani roma’daki pantheon’un ön cephesini sökünce aynı şey. buranın kubbesi de tıpke panteon gibi açık. yani panteon’un böyle olmasının sebebi , içeride paganist ayinler sırasında yakılan hayvanlardan çıkan dumanın tahliyesi. aynı olayı burada da görebiliyoruz. fakat serapis tapınağı dediğimizde hristyanlık döneminde inşa edildiği bilgisi çıkıyor. bana burayla ilgili bazı yanlışlar var gibi geliyor ama bilgisi olan ve aydınlatan olursa sevinirim.