yedek sanayi ordusu

• kapitalizm ilerledikçe, işgücü talebi sermaye birikimine orantılı olarak artmadığı için ortaya çıkan işsizler. karl marx'ın kullanmış olduğu bir terimdir. marx, teknolojik işsizliğin artması sonucu işsiz işçiler ordusunun her gün biraz daha buyuyeceğini iddia etmektedir. bu durum ise bir çok bakımdan ücretler seviyesini aşağı çekecektir. işsizliğin yarattığı baskı, istihdam edilenlerin daha fazla emek sağlamalarına yol açacaktır. bu şekilde emek arzı bir anlamda işçi arzından müstakil olmaktadır.
• türkçeye yedek işgücü ordusu olarak da çevirebileceğimiz bu ukteyi bir örnekle açıklamak mümkün sanırsam: şimdi, diyelim ki bir işverensiniz, fabrikalarınızda işçiler çalışıyor. bu işçilerle, ya da sendikalarıyla, yılda bir kez toplu sözleşme pazarlığına oturuyorsunuz. eğer dışarıda, bu işçilere şimdi ödediğiniz ücretin daha azına çalışacak bir işsiz ordusu varsa, maça bir kaç sıfır önde başlıyorsunuz demektir, zira çıkarsınız karşılarına, "ya bu fiyata çalışırsınız, ya da siktir olup gidersiniz, nasılsa kapıda bu fiyata çalışabilecek sürüyle adam var" dersiniz, çekersiniz resti..
  
  ama eğer bu işsiz ordusu yoksa, bu işçiler "nasılsa bu adam bizi atamaz, hem artık buradaki işi, üretimi de herkesten iyi biliyoruz, nerden bulacak bizim gibileri.." derler, götleri kalkar (işvereniz dedik ya, o taraftan düşünüyoruz), sürü sepet para isterler, çatır çatır pazarlık ederler, grevle neyin tehdit ederler vesaire. kısacası, dışarıda birilerinin her daim işsiz gezmesi, sizin çıkarınızadır. bunu istersiniz.
  
  şimdi dönelim dışarıya, diyelim ki o işsizlerden biriyiz, uzun zamandır arıyoruz ama iş bulamıyoruz, artık "ne iş olsa yaparız" modunda en düşük ücrete bile fit olabilecek durumdayız. başvurduğumuz yerlerden red cevabı aldıkça kendimizi işe yaramaz hissediyoruz, millet çalışıyor, kazanıyor, evine ekmek alıyor, ama biz bir faaliyet içinde değiliz, teknik olarak ekonomi-dışı bir pozisyondayız. ama değil işte, biz kendimizi ne kadar işe yaramaz hissetsek de, yukarıda görüldüğü üzere, birileri bizi, varlığımızı, bize sormadan, hatta hiç haberimiz bile olmadan kullanıyor, kendine avantaj sağlıyor filan.
  
  o halde kendimizi iyi hissedebiliriz, zira işsiz olabiliriz, ama işe yaramaz değilizdir, yedek işgücü ordusunun anlı şanlı bir neferiyizdir, gazamız mübarek ola...
• artık yeni versiyonları iş sahibi olsalar bile aynı amaca hizmet ederler:
  
  (bkz: mezunuz işsiziz 4/c'ye razıyız)
• türkiye'deki çalışma düzeninin neden bu kadar ağır, mesai saatlerinin neden bu kadar uzun, maaşların ise neden asgari ücret düzeyinde olduğunu çok net açıklayan kavramdır.
• (bkz: tunç kanunu)