alevilik

• kürt alevi olur mu? pekala olur. al, türk olanına ehl-i hak, kürdüne yaresani, uzak kuzenine yezidilik denen akımın bir deyişi: https://www.youtube.com/watch?v=qhsryjew10k
  
  heterodoks akımlar evet genellikle etnikleşir. catharism occitanlarla özdeşleştirilir, yahut bogomillik boşnaklarla. ancak bunlar atanamamış "semavi" dinlerdir, fırsat buldukça yayılır başka etnik yapıları da içerirler.
  
  aleviliğe gelince, alevilik türkiye'de yaygın olan haliyle türklere mahsustur yahut damgası, kaynağı türktür diyebiliriz. ancak iki sorun var: birincisi, yayılmış. kürtlerin dili nasıl türkçeleştiyse, dini de türkleşmiş. ikincisi de, her şeye alevilik diyoruz. ali'yi ön plana alan, mistik, kırsal kökenli ve belli motifleri paylaşan her akımın şemsiye ismi alevilik. bu yüzden de karışma var.
  
  ha evet, halaçoğlu'nun iddiası bir yere kadar doğru. ihtida eden ermeniler kendilerine "kürt alevisi" kimliğini uygun görmüşlerdir. ihtida eden yahudilerin genelde mevlevi olması gibi. fakat buradan "kürt alevisi olmaz" diye bir ifade çıkmaz. işin detayına inersek türkmen kökenli olup kürtçe konuşmaya başlamış alevi aşiretler de var.
  
  sünni türk oluyorsa, alevi kürt de olur. kürdün aleviliği de, türkün sünniliğinin araplardan ayrışması gibi, kendine has motifler içerir. baskı altındaki dinlerin genellikle heterodoks akımlar içinde gizlenmesi ve hatta onları yaratması fenomeni de düşünülünce iş iyice karmaşıklaşır.
  
  ha bütün bu heterodoks akımlar, ahmet yesevi'nin cübbesinden çıkarlar. kamların, ozanların müzikle dini bilgi aktarım geleneğini islam'a iyice yerleştirip kurumsallaştıran odur, yıllar önce söylediği hikmetler hala besteli bir şekilde çalınıp söylenir.
• (bkz: canan dağdeviren)
• alevilik nedir sorusunu cevaplamadan önce bazı kavramları tanımak daha yerinde olacaktır. tdk güncel türkçe sözlüğe göre "tanrı'ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum, diyanet", "bu nitelikteki inançları kurallar, kurumlar, töreler ve semboller biçiminde toplayan, sağlayan düzen", "inanılıp çok bağlanılan düşünce, inanç veya ülkü, kült". bazı dinlerde tanrı inancı yok, ve safi bir felsefi düşünce ile tanrılı dinler arasında gidip geliyor, mesela budizm. çok tanrılı din inancı da var, bunun örneği olarak klasik çin dini, hinduizm, shinto verilebilir. antik zamanda da romalıların çok tanrılı inançları vardı, tanrılarına örnek olarak merkür, venüs, mars, jupiter, saturn, uranüs, neptün ve plüton verilebilir, gerçi plüton sonradan tanrı olmaktan çıkarıldı.
  
  ibrahimi dinler ise ibrahim'in soyundan gelen peygamberlere gelen dinlerdir. bunlar musevilik, hristiyanlık, islam ve bahailik'tir. bir de semavi dinler var, bunlar da adem'in soyundan gelen peygamberlere gelen tek tanrılı dinlerdir. insanların kökeni adem ve havva'ya dayandığı varsayılırsa bu bütün tek tanrılı dinler demektir.
  
  genel olarak dinler konusundan semavi, oradan da ibrahimi dinlere geçip islam dinine doğru özelleşirsek buradan sonra mezhep ve tarikatlerin tanımını yapmak gerekir.
  
  mezhep, bir dinin görüş ayrılıklarından dolayı oluşan her bir akımına verilen isimdir. budizm'de theravada, mahayana ve vajrayana, hristiyanlıkta ortodoks, protestan ve katolik, islam'da da sünnilik, şiilik ve haricilik vardır.
  
  islamiyet'te hz. muhammed'in hakk'a yürümesinden sonra farklı dini yorumlar oluşmaya başlamıştır. 800'lü yıllarda abbasi din adamları tarafından bu oluşumlar isimlendirilmeye başlanınca mezhep ve tarikatler ortaya çıkmıştır.
  
  alevilik allah'ın birliğine, hz. muhammed'in peygamberliğine ve hz. ali'nin veliliğine inanan bir yorumdur.
  
  alevilik hz. muhammed'in hakk'a yürümesinden sonra ortaya çıkmış olup hz. ali tarafını tutanlara verilen ve ali yandaşlığı anlamına gelen bir kavramdır.
  
  hz. ali, hz. muhammed'in amcasının oğludur. kendisi, hz. muhammed'in eşinden sonra islamiyet'i kabul eden ilk kişidir. hz. muhammed, hz. ali'yi kızı hz. fatma ile evlendirmiştir ve bu o'na verilen değeri gösterir. ayrıca, hz. muhammed, hz. ali'yi kendisinden sonra gelecek kişi olarak düşünmüştür ve bunu çeşitli hadislerinde belirtmiştir. örnek olarak "ben hikmetin şehriyim, ali kapısıdır.", "ali müminlerin imamıdır" hadisleri verilebilir. bu sebepten dolayı, aleviler, hz. muhammed'in hakk'a yürümesinden sonra hz. muhammed'in yolunu sürdürecek kişinin hz. ali olduğuna inanırlar.
  
  alievilerin hz. ali'yi hz. muhammed'den üstün tuttukları gibi yanlış bir kanı vardır. hz. ali aleviler tarafından peygamber olarak görülmez. hz. muhammed yolun başıdır. hz. ali de hz. muhammed'in elçisi olarak görülebilir. aleviler "allah, muhammed, ali" üçlüsünü bir yol gösterici olarak kabullenirler.
  
  aleviler kendilerini herhangi bir mezhep veya tarikat mensubu saymazlar. hz. muhammed ve hz. ali'nin yolunu takip ederler, ve hz. muhammed ve hz. ali herhangi bir mezhepin üyesi olmadıkları için aleviler de kendilerini bir mezheple bağdaştırmazlar. kendi inandıkları islami yolun ehlibeyt yolu olduğunu kabul ederler ve islam'ın en orjinal yorumu olarak aleviliği gösterirler. mezhep ve tarikatler islam'ın gelmesinden 150-200 yıl kadar sonra abbasiler tarafından oluşturulduğundan bunlara itibar etmezler.
  
  peki alevi sünni çatışması nereden geliyor. islam tarihinde çoğu derste anlatıldığı üzere bir dört halife döneminden bahsedilir. hz. muhammed, kendisinden sonra yerine geçecek kişi olarak, yani islam'ın koruyucusu ve yayıcısı olarak hz. ali'yi seçmiştir. fakat daha cenazesi kaldırılmadan halifeliğe hz. ebubekir getirilmiştir. bu olaydan sonra hz. ali tarafını tutanlara alevi, hz. ebubekir tarafını tutanlara ise sünni denmeye başlanmıştır.
  
  aleviler, diğer üç halifeyi hz. ali kadar sevmezler. sebebi ise hz. ali'nin halife olması için hz. muhammed'in verdiği vesayete uyulmaması, fakat hz. ebubekir'den sonra gelen hz. ömer ve hz. osman'ın vesayet yöntemi ile halifeliği devralmalarıdır. dolayısıyla halifelerin vesayeti peygamberin vesayetinden üstün tutulmuştur.
  
  alevilerin ibadetleri yaygın olarak bilinen sünni ibadetlerinden biraz farklıdır. aleviler toplu olarak camide kılınan ve adına cuma namazı denilen namazı diğer mezhepler arasında yaygın bir şekilde icra etmezler. kur'an'da cuma namazı diye özel bir namaz yoktur, yani cuma günü öğlen kılınan namaz diğer günlerde kılınan namazlarla aynıdır. cuma namazı sonradan bir siyasal propaganda aracı olarak oluşmuş ve ardından neredeyse kurallaşmıştır. ayrıca hz. muhammed zamanında camii de yoktur. bunlar islam'ın özünde olmayan şeylerdir. kısaca günümüzde yaygın olarak yapılan ibadetlerin bir kısmı kur'an-ı kerim'de birebir yer almamaktadır, fakat çoğunluk tarafından böyle sanılmaktadır.
• ışid kafasındaki insanımsıların beğenemediği islam mezhebi.
• islam mezhebi olmayan kendine münhasır bir din,yol. alevilik islamdan beslenmiştir veya islam tarafindan asimulasyona uğramıştır. ancak bu aleviliği şia 'lık gibi bir mezhep yapmaz. ıslam teisttir. alevilik panteist. asya felsefesiyle islami tasavvuf arasındadır. ıslamdır diyen aleviler ; eğer islamsa batınidir. alevilik yazılı kültürün uzağındadır. ki yazı değil midir kontrolü ve itaati mümkün kılan. alevilik evrenden ayrışmamışlıktır.
• aleviler kanarlar, içlerine kanarlar. bu hem sempatik, hüzünlü, hem bir unutmazlık ve kin olarak olumsuz yanı var. azınlık algısı uzantısıyla komplo korkuları, paranoid yanları üzücü ama son derece anlaşılır. keza kapalı toplum tutuculukları oluyor, kaçınılmaz saymak gerekir. her şeyin üstünde, doğaya ve yaşama yakınlardır, ilerici özleri onlar için taraftar olmaya yeter artar. geçip değişen zamanda aleviliğin de tarihsel koşulları, durumu değişti. tıpkı din ve islam gibi alevilik de yeniden yorumlanmaya gerek duymakta.
  
  (bkz: alevi/@ibisile)
  (bkz: bektaşilik)
  (bkz: bogomil)
• benim tanıdıklarım; kendilerine has örf ve adetleri olan, geleneklerini özellikle orta yaş ve üstü olanların halen yaşatmaya çalıştığı yurdum insanları. her insan gibi onlarda da vardır belki ama ben kendi tanıdıklarım için rahatlıkla genelliyorum ki üç kağıtçı olana, sahtekarına hiç denk gelmedim. alevilik hakkında fazlaca bilgim yok, ayrıştırıcı bir unsur olarak görmediğim icin araştirma ihtiyacı da duymadım.
• eline, beline, diline hakim ol. aşına, işine, eşine sahip çık. ayıpları ört, sırları tut, öfkeni de yut.
• hz. muhammed'in ümmetine mensup, müslüman olan insanların oluşturduğu toplumsal bir grubun; dini, düşünsel ve kültürel olarak olarak kabul ettiği sistem.
  
  bir grup insan, bu gruba giren insanları "siz müslüman değilsiniz, cehenneme gideceksiniz" diye sürekli itham edip duruyor. hayır elhamdülillah müslümanım derseniz de karşılık olarak "hayır, seninki müslümanlık değil, sapkınsın sen" diyor.
  
  sevgili din kardeşim, bu neyin yarışı? diye soruyordum yıllardır.
  zira allah'ın kudreti sonsuz, cenneti de sonsuz. belli bir kontenjan sınırlaması yok ki cennetin. yani benim de müslüman olmamın sana bir zararı yok ki. ben de allah'ın rızasına nail olmak istiyorum. neden boş yere "hayır sen cehenneme gideceksin" diye üsteleyip duruyorsun.
  
  anladım ki kendi gibi olmayan insanları müslüman olmamakla itham eden gruba giren sevgili din kardeşlerimizin esas amacı, allah'ın rızasına nail olmak, onun cennetine kabul edilebilme şerefine ulaşabilmek değil.
  
  malesef niyetleri ve hedefleri dünyevi. bir başka deyişle siyasi.
  dini elinde tutanın, çok büyük kitleleri de elinde tutacağının farkında.
  ve bu "gücü" kimseyle paylaşmak istemiyorlar...
• türklerin göçebelik-yerlesiklik sorununa anadolu da getirdiği çözümdür.