artikel

• sanrilara karsin tesadüfle pek bir alakasi olmayan, hatta (istisnalari saymassak) gayet sistematik bir sekilde aciklanabilen 'gramer olayi' ; ilgililer burdan buyurabilirler:
  
  "der"^* artikelinin kullanildigi isim gruplari:
  
  - bütün erkek canlilar
  - günler, aylar, mevsimler
  - yönler ve rüzgarlar
  - madenler
  - para birimleri
  - -ant, -ast, -är, -en, -(i)ent, -eur, -ich, -ier, -ig, -iker, -ing, -ismus, -ist, -or, -s (arti cok ender rastlanan -and ve -ikus takilari) ile biten isimler
  
  "die"^* artikelinin kullanildigi isim gruplari:
  
  - bütün disi canlilar
  - irmak isimlerinin cogu
  - agaclar, cicekler ve meyveler
  - sayilar
  - e harfi ile biten ve özellikle iki heceli olan isimlerin cogu
  - -a, -ade, -age, -anz, -ei, -enz, -ette, -euse, -heit, -ie, -ik, -in, -ine, -ion, -keit, -schaft, -se, -sis, -(i)tät, -ung, -ur, -üre (ayrica ender rastlanan -aise, -aille, -äne, -elle, -ere, -ille, -isse, -itis, -ive, ve -ose takilari) ile biten isimler
  
  "das"^* artikelinin kullanildigi isim gruplari:
  
  - her canlinin yavrusu
  - hem disi, hem erkek hayvanlar icin ortak kullanilan isimler
  - sehir ve ülke isimleri ('die türkei' bir istisnadir)
  - metaller
  - tüm kimyasal elementler
  - fiil veya sifatlardan türetilen isimler
  - -chen, -ett, -in, -ing, -lein, -ma, -ment, -tel, -tum, -(i)um (ve bunlarin disinda az rastlanilan -icht, -eau takilari) ile biten isimler
  
  ayrica akraba iliskilerini ifade eden ve meslek gösteren isimlerde artikeller sahsin cinsiyetine göre kullanilir. hayvan isimleri icin de ayni sey gecerlidir; artikeller hayvanin cinsiyetine göre degisir.
  
  bu kurallari kullanip, istisnalara dikkat ederseniz ortada sorun kalmaz; mis gibi gecinirsinz, gülüp, oynarsiniz artikellerle.
• türkçe'de olmayan ama son zamanlarda başka dilde düşünüp sonra türkçe konuşanların türkçe'de yaratmaya başladıkları kelimeler. özellikle sayı sıfatı olan "bir" sözcüğü üzerinden yapılmakta bu. normal şartlarda cümle içinde sayı sıfatı olarak veya belirsizlik sıfatı olarak kullanılan bir sözcüğü, "bir sinan çetin filmi" cümlesinde artikel durumundadır. burada bir sözcüğü ne sayı sıfatıdır ne de belgisiz sıfattır. bir dile yabancı sözcük girmesi çok da büyük bir tehlike değildir aslında ama söz diziminin bozulması gerçekten ciddi bir tehlikedir. türkçe'de olmayan kelimelerin dişiliği erkekliği durumu da son zamanlarda yaratılmaktadır. mesala mağaza vitrinlerinde artık "bayan pantolonu" değil "bayan pantolon" yazmakta. burada pantolon sözcüğüne dişilik atfedilmiştir, işte dil adına asıl sorun tam da budur; çünkü burada hem türkçe'nin tamlama yapısı bozulmakta hem de sözcüklere cinsiyet atfedilmekte. yani dil bozuluyor, benden söylemesi.
• fonetik uyumdan başka hiçbirşeye dikkat etmeyerek %90 doğru tahmin ettiğim almanca dili gramerinin bir bileşeni.kulağa hurafe gibi gelse de bir kelimeyi 3 artıkeli de kullanarak sesli telafuz edin,en hoşunuza giden doğrudur
• almanların ikinci dünya savaşı'nı kaybetmelerinin sebeplerinden biri olduğu iddia edilir.
  
  şöyle ki, şimdi almanlar stalingard'da ruslarla savaşırken italyanlar da cepheye geliyor. italyanların almancaları tırt tabi, almanlar da italyanca öğrenmeyecek kadar almanlık ne güzel havalarındalar. dolayısı ile iletişimleri mecburen italyanların tırt almancaları üzerine kurulu. almanlar italyanların adını şimdi nereden hatırlayacağım amk dediğim bir komutanına anlatıyorlar taktikleri ıvır zıvır, italyan da si si si diyor gülüyor italyan italyan. almanlar buna biz uçaklarla giriyoruz siz de füzenin ucuna taramalı takın gibi bir şey söylüyor, italyan da oradaki artikeli yanlış anladığından füzenin kıçına taramalı takın dediler zannedip bütün füzelerin kıçına taramalı takıyor. tabi italyanlar füzeleri atınca kıçlarındaki taramalılar hep kendi askerlerini öldürüyor, cepheyi de kaybetmiş oluyorlar.
  
  şimdi hikayeyi tam hatırlayamadım, birebir böyle olmamış olabilir ama önemli olan bu artikellerin ne kadar can sıkıcı derecede sorunlara yol açabileceği gerçeği.
• almanca artikellere yeni baslayanlar icin:
  
  - kelimelerin %50'si der artikeline sahiptir. bir kelimenin artikelini bilmiyorsaniz der diye sallayin. tutma ihtimali yuksektir. (%30 die, %20 das)
  - ung ile bitenler her zaman die. gunluk hayatta cok fazla -ung ile biten kelime var.
  - sesli harfle bitiyorsa die olma ihtimali cok yuksek.
  
  su yukaridaki uc bilgi bile artikel yeteneginizi alir goturur. sonra da daha derin kurallara inersiniz.
• artikel'leri sırf bu dili sonradan öğrenenler değil, almanlar da her zaman doğru bilemezler. kelimelere cinsiyet vermek ilginç bir olgudur, şaşırtıcı bulduğum değişik memleketler değişik cinsler vermişlerdir aynı kelimelere. mesela almanca nötr olan bir kelime fransizca ve italyanca dişi, ispanyolca erkek olabilir (aklımdaki kelime "araba" şu anda: das auto, la voiture, la macchina, el coche)
• yeni öğrendim ki afrika dillerinin gramerinde cinsiyet dışında sayısı bir düzineye varan kadar çok isim çeşitlendirmesi mevcutmuş (ilah, sebze, hayvan vs). ingilizce ve türkçe'de çöpe atılmış olmalarını bu dillerin kaynaklarından ne kadar uzaklaştıklarının ölçüsü olarak düşünebiliriz.
  
  (bkz: büyük nostratik dil ailesi)
• almancanın en büyük aksaklığı senelerce eğitim görmüş insanlarda bile bazen die mi das mı ayrımı yaşanır, hata yapılır.almnca gibi kapının ucundan sarkan kıymığın bile özgün bir ismi ve artikeli olan bir dilde bundan büyük bir handikap olamaz.
• almanca ogrenmeyi bi kabus yapan bana 3 senemi bosa harcatan anlamsiz silsileler
• ezberlemekle bir sonuca varamayacağımı çabuk kavradığım için, neye göre, hangi mantık içerisinde kelimelere yapıştığının kökenine inmeye kendimi adadığım hedeler. (bkz: das hede) evet hede. yok işte karşılığı benim dilimde. türkçe'de bir artikel varsa o da "lan"dır bence ve başta sonuna olmakla beraber cümlenin herhangi bir yerine rahatlıkla gelmektedir. kelimenin maskulen, feminen, totoş falan olmasına göre değil de cümleyi kuran ve muhattabı arasındaki ilişkiye göre "ayol" da olabilir bu artikelimiz. her neyse.
  
  şimdi bu almanlar böyle, artikel diye birşey uydurmuşlar, ama dedim ya, "yenecem seni artikel" diye yola çıktım, pes etmek yok. almanlar üzerine yoğunlaşıyoruz. aslında diğer dillerde de var biliyorum ben. ama misal kamboçya dilinde 15 çeşit artikel olsa bile umrumda değil. şimdi uydurduğum bu durum gerçek olsa bile gıcık olmam adamlara, helal olsun derim, en fazla "fw: fw: fw: çok ilgiiiiinç, bunları biliyor musunuzzz???? :)))" subjectli bir mailde "hiç bir insan kendi dirseğini yalayamaz" maddesi altına ekler kuzenime forwardlarım. onun aracılığı ile tüm dünyaya ulaşır zaten kısa sürede. benim almanca öğrenmem lazım.
  
  yıllarca deneyimden ve debelenmeden sonra hepimizin öğrenmiş olduğu gibi bir bilgiye ulaşmanın en kolay yolu bir bilene danışmaktır. (hayır, sanılanın aksine google sadece pornoya ve mp3e ulaşmanın en kolay yoludur) ama zamanında çeşitli milletlerden bir çok arkadaş edinmeme rağmen kolundan tutup "gel bakalım birader (bkz: der bruder) bi bira ısmarlayayım sana, oturalım, konuşalım, şu artikel olayını açıkla bana" diyecek bir alman helga, hiç olmadı bir heinz'la tanışamadığım için bu seçeneği elemek zorunda kaldım kısa sürede. alman arkadaş edinmekten kaçınma sebeplerim arasında sanırım ortaokul yaşlarında maruz kaldığım "dövüyorlar hep dövüyorlar, almanya'da türkleri dövüyorlar" minvalinde sözlerle piyasaya bomba gibi düşen rapçiler vardı sanırım. korktum ve diğer milletlere yöneldim. yine bu aşamada belirtmeden geçemeyeceğim ki herhangi iki meksikalı'yı alıp cennet mahallesi dizisinde alişan'ın rol arkadaşı yapabiliriz, "esmer vatandaşlarımız" diye kabullenebiliriz. o google'da çıkan latin ablaların hepsi fotoşak. bu kısıtlı bilgilerimle insanları rusça öğrenmeye teşvik edebilirim. artikel de yoksa, ooh şahane.
  
  her neyse, bu kadar garip duygu ve düşünce içerisinde bu artikellerin nerden türediği bilgisine ulaşamayacağıma kanaat getirdim. belki daha faydalı olur düşüncesiyle tümden gelme yolunu seçtim. inanıyorum ki bizdeki kadar olmasa da almanya'da da ingilizce her bir halta bulaşmakta. sürekli yeni bir şeyler çıkıyor, yeni teknolojik icatlar falan oluyor. ama illa icadı hep amerikalılar yapacak diye bir kural yok. ben inanıyorum ki yarın öbürgün misal erke dönergecini tüm dünyaya pazarlamaya başladığımızda, alman milleti de bu şahane teknolojiden vazgeçemeyecek. yeterince ısrar edersek dillerine "erke dönergeci" olarak türkçe'deki orijinal haliyle sokabiliriz bu kelimeyi. işte ondan sonraki aşama çok önemli. tahminim 1-2 ay kadar bunlar sağda solda dolaşırken, bu müthiş icatla karşılaşıp da eşine dostuna anlatacak, hava atacak olan insanlar buna artikel olarak illa der / die / das'tan birini seçecek.
  
  işte, yavaş yavaş bir yerlere varmaya başladık. bu aşamadan sonra 2 şey olabilir; birincisi ya herkes ağız birliği etmişçesine aynı artikeli seçecek ve mutlu mesut yaşamlarını devam ettirecek. böyle bi durumda ben adamlara büyük saygı duyacam ve almanca öğrenmeyi anında bırakıp, rusçaya başlayacam. ikinci durumda ise şöyle bir tablo çıkacak karşımıza; ya hepsi kafasına göre bir artikel koyacak ve biri "der erke dönergeci" derken öbürü "die erke dönergeci" diyecek ve berideki "das lan das, allah cezanızı vermesin hep mahvettiniz güzelim dilimizi" diye sitem edecek. çok büyük bir kutuplaşma olabilir. tabi bu durumda 1-2 ay kadar yaşanacak olan sıkıntılı sürece alman dil kurumu, goethe institut falan el koyacak ve birlik ve beraberliğe çok ihtiyaç duyulan o günlerde şöyle bir açılama yapacak;
  
  "arkadaşlar (der freund ve die freundin) düşündük taşındık son 1-2 ayda dilimize girmiş olan şu şu şu kelimelerin artikelleri sırayla şunlardır... ayrıca yarınki bild gazetesinde sıralı liste bulunmaktadır, bayinize şimdiden ayırtmayı unutmayın. bu arada önceden öğrendiğimiz artikelleri de bir tekrar etmenizi rica ediyoruz. yer yer karışıklıklar çıkmakta, istenmeyen olaylar yaşanmaktadır. düzenli, günü gününe çalışırsak, günde bir saat tekrar edersek başaramamak için hiç bir sebebimiz yok."
  
  işte o zaman çözecem her şeyi. red alert videosundaki gibi "ich verstehe" diye fısıldayarak ufka bakacam...