hesabın var mı? giriş yap

  • --- spoiler ---

    black panther'in marvel cinematic universe'de ki geçmişine bakarsak ilk easter egg'in ıron man filmine kadar gittiğini görüyoruz. hatırlanacak olursa o filmde captain america'nın kalkanı kısa süreli kendisine yer bulmuştu. işte o kalkan sadece black panther'in kralı olduğu wakanda'da çıkan vibranium'dan yapılmış bir kalkan. ikinci ıron man filminde ise harita üzerinde afrika'da belirtilen bir nokta vardı. orası da wakanda'ydı. avengers: age of ultron'a geldiğimizde ise hem wakanda adını duyduk hem de vibranium'un kullanıldığını gördük. aynı zamanda black panther filminde daha fazla gördüğümüz ulysses klaue karakteri ile karşılaşmıştık. captain america: civil war'da ise kralımızla tanışma şerefine eriştik ve az da olsa wakanda'ya bir bakış attık. tabi ki everett ross'da evrene dahil oldu.

    black panther filmi için muazzam bir wakanda filmi diyebilirim. wakanda üzerine kurgusal bir belgesel olsa eminim filmi izleyen herkes çok büyük bir heyecanla izleyecektir. genel olarak filmin eleştirilerinde wakanda'nın çok beğenildiğini görebiliyoruz. gerçekten wakanda harika olmuş. görsel olarak güzelliğinin yanı sıra kültürel anlamda da wakanda çok ön planda. yaşayışları, kültürleri, kabileleri ve taht'ın herkes için ne anlama geldiği seyirciye çok başarılı şekilde verilmiş. wakanda'nın tarihinin anlatıldığı başlangıç çok hoştu. beş farklı kabilenin tanıtılışı ve onların her birinin kendisine ait özelliklerinin olması wakanda'yı çok daha üç boyutlu hale getirmiş.

    benzer şekilde film wakanda'nın niye dünya'ya kapalı olduğunu, teknolojik açıdan nasıl bu hale geldiklerini ve vibranium'un ne derece önemli olduğunu asla aceleye getirmeden, filmin tamamına yayarak, neden sonuç ilişkisi içerisinde anlatıyor. örnek vermek gerekirse ilk thor filmi asgard'ı, krallık sorumluluğunu ve asgard'ın nine realms açısından neden bu kadar önemli olduğunu black panther kadar başarılı anlatamamıştı.

    wakanda'nın diğer ülkelerle olan ilişkisi ve diğer ülkelerdeki siyahilerin başına gelen olaylara ilgisiz kalması ise filmin ciddi anlamda politik alt metnini oluşturuyor. filmde bir çok karakter bundan etkilenmiş ve etkilenmeye devam ediyor. zaten ana villain killmonger'ın motivasyonunu bu oluşturuyor. ırkçılık ile alakalı söylemlerin göze sokulmadan bu kadar başarılı anlatılması çok önemli. film bu konuda harika bir iş çıkarmış. özellikle bir süper kahraman filminde böyle bir alt metin işlemek gerçekten takdir edilesi bir durum.

    karakterlere gelmeden önce filmin alt metni ile ilgili şunu söylemek istiyorum. killmonger'ın filmin sonunda t'challa'nın kendisini iyileştirmesini teklif ettiğinde "neden ? beni esir edin diye mi ? beni denize gömün. atalarımın gemilerden atladığı gibi" şeklinde bir karşılığı oluyor. işte o noktada filmin gerçekten neden diğerlerinden ayrıldığını, bütün karakterlerin ne derece güzel yazıldığını ve politik alt metninin ne derece sağlam olduğunu anlıyorsunuz. hakeza, t'challa'nın değişimi afrika'da değil babasının amcasını öldürdüğü noktada başlatması da tesadüf değil. tam olarak killmonger'ın doğduğu yere gitmesi kesinlikle filmin baştan sona başarısını işaret ediyor. bu süreçte t'challa'nın önce wakanda'yı kapalı tutmak istemesi ama filmin sonlarına doğru fikir değiştirmesi neredeyse hiç aksamadan işleniyor.

    film ana hatlarıyla babasının ölümü ardından t'challa'nın krallık sorumluluğunu üstlenmesi ve bunu hakketme yolculuğunu anlatıyor. t'challa çok tecrübesiz bir kral. bunun için hayatı boyunca eğitilmiş olmasına rağmen halen babasından ayrı hareket etmeye tam hazır değil. kendisini bulmaya başlamışken babasına olan inancının sarsılması ise t'challa'yı resmen ortadan ikiye bölüyor. sırların ortaya çıkması ile kırılgan hale geliyor. babasının hareketinin vicdan azabı zaten killmonger'ın meydan okumasını kabul etmesine sebep oluyor. bu vicdan azabı ve huzursuzluk özgüvenini etkiliyor. kendisini yenilmiş olarak buluyor. fiziksel ve mental olarak hazır olduğunda ise tekrar kral olarak kendisini ispat etmesi gerekiyor. açıkçası bu yolculuğu ben çok beğendim. filmde harika işliyor. t'challa'yı bir çok yönden tanıma şansını bize veriyor. wakanda'nın gücünün niye t'challa gibi bir adamın elinde olması gerektiğini bize çok net gösteriyor.

    filmde karakterlerin çok başarılı yazıldığını tekrar tekrar belirtmek lazım. zayıf karakter ve oyunculuk neredeyse hiç yok. shuri, okoye ve nakia filmin en ön plana çıkan yan karakterleri. bunlar film boyu wakanda ve krala olan sadakatleri ile test ediliyorlar. en değerli olan şey ise karakterlerin bu süreçte hala motivasyonlarından çıkmamaları, değişen karakterlerin ise bir mantığa oturması.

    t'challa ve kız kardeşi shuri'nin ilişkisi filmde en merak ettiğim unsurlardan biriydi. bu ilişkinin kesinlikle işlemesi lazımdı. gönül rahatlığıyla bunun sınıfı geçtiğini söylemeliyim. shuri, wakanda'nın teknoloji dâhisi. on beş yaşında olmasına rağmen bütün teknoloji biriminin başı. kendisini james bond filmlerindeki q'ya benzetmek çok olası. zaten t'challa'ya yeni teknolojileri tanıtması, görev için gerekli malzemeleri vermesi, karakterlerin soluğu gazinoda alması, üstelik baş karakterimize yardım eden bir amerikalı ajan olması tesadüf olamayacak kadar james bond filmlerini andırıyor.

    nakia, kahramanımızın eski kız arkadaşı. wakanda'nın dışarıdaki ajanlarından biri. dışarıya çıkan tüm wakandalılar gibi wakanda dışındaki siyahilerin yaşayışından memnun değil. bu konuda wakanda'nın bir hareket yapması gerektiğine inanıyor. killmonger dışında film boyu full iyi olan bir karakterden de böyle bir motivasyon görmek bence çok önemliydi. wakanda'nın dışarıya açılmasını mantıklı hale getirdi. sadece kötü karakterin değil bir çok kişi için bunun bir gereklilik olduğunu gösterdi.

    okoye'de filmin güçlü karakterlerinden. wakanda'ya ve kral'a olan sadakati hayranlık uyandırıyor. filmde kişilik olarak en oturmuş karakterlerden biriydi. bu sarsılmaya başladığı zamanda yine motivasyonunu kaybetmeden en mantıklı kararları almayı bildi. üstelik sevdiği kişiye karşı olsa bile.

    black panther filmi çizgi romanlardan çok sayıda element kullanıyor. bunları film evrenine uygun hale getirmek için bazı değişiklikler yapılmış. bunların bazılar kafamda soru işareti bıraksa da genel olarak beğendim. örnek verirsek m'baku nam-ı diğer man-ape çizgi romanlarda full performans villan olan bir karakter. filmde onu villain olarak görmekten çok uzağız. avengers: ınfinity war fragmanından gördüğümüz kadarıyla thanos'un ordusu ile yapılan savaşta da kahramanlarımızın yanında yer alacak. bu saatten sonra m'baku çizgi romanlardaki gibi bir villan olmayacaktır. devam filmlerinde böyle bir fikir varsa karaktere muazzam bir motivasyon vermeleri lazım. zira bu filmdeki m'baku son derece villanlıktan uzak bir karakterdi.

    bir diğer önemli villain ise ulysses klaue. çizgi romanlarda klaw ismini taşır ve t'challa'nın babası t'chaka'nın asıl katilidir. black panther'in ise belki de en önemli kötü adamıdır. filmde bu kadar çabuk ölmesine şaşırdım. belli ki marvel, klaue'yu sonrası için düşünmüyor. o yüzden eldekini incelemek lazım. filmin ilk yarısına villan olarak klaue hakim. karakteri beğendim. en azından uzun süredir wakanda'nın düşmanı olması ve t'chaka'nın da onun peşinden belli bir süre koşmuş olması beni tatmin etti. ölümü, killmonger'ın wakanda'ya girmesi açısından gerekli olduğu için (ki sınır kabilesi şefi w'kabi için klaue çok önemli bir karakter.) filmde son derece işlevsel hale geldi.

    killmonger gerçekten çok iyi yazılmış bir karakter. üstelik filme ağırlığını ikinci yarısında koyuyor. kısa sürede empati yapılabilecek ve neredeyse hak verilebilecek hale geliyor. zaten filmin sonuna bakarsak killmonger'ın amacına tam olmasada ulaşabildiğini görüyoruz. wakanda'yı dünya'a açmayı başarıyor. en değerli villain karakterler genelde bu filmlerde kendi pencerelerinden haklı olan ve baş karakteri değiştirmeyi başaran villanlar oluyor. killmonger'ın da bunlardan biri olduğunu ben rahatlıkla söyleyebilirim. filmin alt metninin vücut bulmuş hali killmonger. ırkçılığı çokça hissetmiş bir karakter. wakanda'nın bunu değiştirebileceği ama değiştirmediğini bildiği içinde hayatı boyunca hırslanmış. resmen patlamaya hazır bir bomba.

    killmonger'ın çizgi romanlarla kesiştiği ve ayrıldığı bazı noktalar var. wakanda dışında yetişmesi, yüksek derece eğitim alması gibi özellikleri kesişen noktalar. yalnız aile içerisinden olması mcu'ya ait bir özellik. aile içerisinden olması bana biraz white wolf'u da hatırlattı. hatta killmonger'ın sınır kabilesini kendisine çekmesi. bu kabilenin savaşçılarının erkek olması da hatut zeraze andırdı. filmin dramatik yapısının güçlenmesi açısından killmonger'ın t'challa'nın kuzeni olması önemliydi. bu filmde kesinlikle işlemiş. zaten t'chaka ve kardeşi n'jobu yani killmonger'ın babası arasında geçen olay filmin en önemli anlarından biri diyebiliriz.

    filmin yönetmeni ryan coogler'ı daha önce fruitvale station ve creed gibi iki güzel filmden tanıyoruz. coogler bir çok açıdan harika bir iş çıkarmış. özellikle filmin alt metni konusunda başka bir yönetmen bu kadar başarılı olabilir miydi ? fruitvale station filmini düşünerek konuşursam orası meçhul demek istiyorum. coogler beni sadece black panther ile killmonger'ın son karşılaşmalarına biraz üzdü o kadar. onun dışında her anlamda etkileyici bir film ortaya koymuş.

    fragmanlar rap ağırlık bir müzikle karşımıza çıkmıştı. daha sonra kendrick lamar'ın filmin albümünü yapacağı açıklanınca afrika'da geçen bir filmin müziklerinin rap ağırlıklı olması tartışılmıştı. yalnız korkulan başa gelmedi. film müzik anlamında ciddi şekilde afrika'dan besleniyor. lamar'ın sahneye çıktığı anlarsa ise film ile o kadar uyumlu ki kesinlikle olumsuz bir imaj oluşturmuyor. aksine heyecanı daha da arttırıyor. müzik anlamında black panther'in en başarılı mcu filmlerinden biri olduğunu söylemek mümkün.

    black panther, marvel cinematic universe'ü de ciddi şekilde etkileyecektir. zira filmin sonunda alınan dünya'a açılıyoruz kararı son derece önem arz ediyor. ıron man, ant-man, avengers filmlerinde teknolojinin ileri düzeyde kullanıldığı gördük. lakin bu teknolojiler wakanda ile asla yarışamayacak seviyedeydi. wakanda teknolojik açıdan mcu'ya çok şey katacak. tabi özellikle dünya gezegeni için konuşuyorum. aksi halde guardians of the galaxy ve thor filmlerinde de çok yüksek teknolojiler gördük.

    marvel'ın black panther'i bu kadar kendi ayakları üzerinde duran bir film olarak tasarlamasından çok hoşlandım. hemen sırada avengers: ınfinity war olduğu için ona hazırlık olsun diye yapılmamış. belli ki black panther'i evren içerisinde çok önemli hale getirecekler. bunun için harika ve ayrıntılı bir origin hazırlanmış. zaten filmi izlerken ınfinity war'u düşünmüyorsunuz bile. onunla ilgili yapılan bir eklenti filmin havasını bile bozabilirdi. devam filmlerinde daha fazla mcu ile ilgili element kullanılacağını düşünüyorum. ama bu filmde stand-alone hareket etmek en mantıklı hareket olmuş. zaten ınfinity war'da bolca wakanda ve avengers etkileşimi göreceğiz.

    devam filmlerinde ne yöne gidecekleri büyük bir merak konusu benim için. şu an bakıldığında klaue ve killmonger denklemden çıktı. kötü olamayacak şekilde bir m'baku var. after credits sahnede bucky'e white wolf denmesi ve white wolf'u andıran elementlerin killmonger'a eklenmesi o ihtimali de ortadan biraz kaldırıyor. çizgi romanlarda reginald hudlin döneminden itibaren niganda baya wakanda'nın başını ağrıtan bir ülke olmuştu. belki o işlenebilir. böylece filmin politik tavrı korunabilir. civil war'da zemo hayatta kalmıştı. belki onun dönüşü olabilir. ama onun motivasyonu wakanda üzerine değil. disney-fox anlaşması sorunsuz tamamlanırsa doom war hikayesi bir seçenek olabilir. christopher priest dönemi mephisto'nun çıkması, achebe karakteri, belki necropolis'in tanıtılması ile daha mistik alanlara girilebilir. yalnız bana en mantıklı gelen şey elbette namor. kral'a karşı bir kral çıkarmak. hem de marvel'ın en çılgın krallarından birini çıkarmak mükemmel bir seçecek olabilir. coogler'ın elinde atlantis kültürünün de harika tanıtılacağına eminim. üstelik namor'u ilk önce villain olarak tanımak seyirci açısından da bence güzel olacaktır. wakanda ve atlantis'in kültürel anlamda da karşılaşması seyir zevkini çok yükseğe çıkarabilir. ellerinde çok seçenek var. en doğru hikayeleri seçeceklerine eminim.

    sözün özü black panther son derece başarılı bir çizgi roman uyarlaması. sadece aksiyonuyla ve görsel efektiyle değil. söyleyeceği çok sözü olduğu içinde başarılı. politik duruşuyla da başarılı. çok doğru zamanda, doğru konulara değinen, sadece türü sevenleri değil bir çok sinema severi kendisine çekebilecek bir film.

    --- spoiler ---

  • bu feminist ilkeye halime kökçe, elif çakır gibilerin sarılması caiz değildir. zira sünni fıkhında taciz-tecavüz vakalarında dört şahit olmazsa tecavüz edene tazir cezası uygulanır. kadınların yemini ise muteber kabul edilmez. yani halihazırda sünni fıkhı "kadının beyanı kabul edilmez" derken sünnilerin "kadın beyanı esastır" diye yırtınması komik oluyor.

  • eve kola alındığında, kardeşinle eşit bardaklarda eşit miktarda içmeye kasmayı bıraktığın andır.

  • garip şekilde hoşlandığım yorgandır. ağır olsun, sıcak olsun hatta bir de kundak olayım oh mis.

  • paradoks bir tuhaftir.

    ornegin, "şu anki" insan (dolayisiyla dünya) teknolojisi ile, degil samanyolunu kolonize etmek, gunes sisteminde içinde bir yerde kucuk bir koloni dahi kurulması imkansizdir. bugüne değin kurabildiğimiz tek dünya dışı koloni, uluslararası uzay istasyonu içinde yaşayan birkaç insandan ibaret. yine de sınırları zorlayalim desek, insanlarin bugunku teknolojileri ile samanyolu galaksisini kolonize etmeleri 4 milyar yildan çok daha uzun bir surec alir.

    elbette teknolojinin gelisecegin farzetmek gerekir. ornegin, insan (veya herhangi bir zeki tür) isik hizinin 10 katina kadar cikabilecek araclar uretti diyelim (isik hizi asilamaz ya, kulagi tersten gosterip bu sinirlamayi asacak bir yontem kesfetsinler. mesela bizim su an hayal edebildigimiz warp drive yahut wormhole teknolojisi) ve bu araclar yoluyla galaksiyi kesfe cikalim.

    en goz alici hedeflerden biri olan orion bulutsusu'na ulasmak, ışıktan 10 kat hızlı hareket ettiğinizde 150 yil surecek. dünyaya haber verme sureciyle birlikte düşünülmesi gerektiği için 300 yil. yani oraya gidecek koloni, en az 450 yil (150 yılda ulaştı, 150 yılda haber verdi, 150 yılda yardım geldi) hayatta kalabilmeyi garantileyecek altyapiya sahip olabilmeli. dahasi var ki, orion oldukca genis bir bulutsu ve onbinlerce yıldız iceriyor. bu yıldızların ve çevrelerindeki gezegen sistemlerinin keşfi ise, oraya gonderilecek koloninin altindan kalkabilecegi bir sey degil. tabi ki binlerce insan ve yuzlerce gemi gönderdiyseniz, birkaç binyıl içinde orayı tamamen kolonileştirmeleri mümkün...

    orion yakin bir hedefti. biraz daha uzaga, daha goz alici bir hedefe, m22 yildiz kumesine yonlenelim. buraya ulasim, ışık hızından 10 kat hızlı giden giden gemimizle 1000 yil suruyor. bu yildiz kumesi 7000 civarinda yildiz iceriyor. gezegen sistemlerini de isin icine katarsaniz, oraya ulasacak insanlarin ziyaret edip incelemesi ve yasama uygun olanlari kesfetmesi gereken 50 binden fazla gezegen var demektir.

    gidip görülebilecek daha yakin yerler var, ornegin m45 de denilen ülker takim yildizina sadece 2.5 yilda ulasabiliriz. burada ise gorece daha az yildiz bulunuyor, 100 civarinda. sanirim burayi kolonilestirmek daha kisa surebilir eger yeterli insan kaynagina sahipseniz.

    samanyolu'nun capi 80.000 isik yili kadar. bu, çok buyuk bir rakam. eger gunes cevresinde 10.000 isik yili capinda bir alan dusunurseniz, bu alandaki yıldız sayisi 15-25 milyar kadar olacaktir. bunca yıldızı ve bunlarin cevresindeki yüzlerce milyar gezegen sistemlerini kesfetmek, buralara kesif veya gozlem gezileri duzenlemek ise insanligin yüz milyonlarca yilini alacaktir. ki bu 10.000 isik yili capindaki alan, samanyolu galaksisinin kücük bir bolumunu olusturuyor. bu alani degil kolonilestirmek, sadece temel duzeyde bilgilerini iceren bir katalog olusturmak (şurası yaşam için uygun, burası değil, burada ise mümkün gibi) binlerce yil alacak bir surec.

    görülecegi uzere, sadece yakin cevremizi kesfetmeye calismak bile bize milyonlarca yil kaybettiriyor. kaldi ki, galaksiyi kolonize etmeye kalkismak, milyarlarca yilimizi aliyor.

    haa bi de galaksideki diger zeki canlilar nerede? neden bizi bulmadilar? yukaridaki aciklama yeterli olsa da, onlarca milyar yildizin cevresinde donen yuzlerce milyar gezegenden biri oldugumuzu bilmek yeterli sanirim. bu kadar soluk bir yildizin cevresindeki bir gezegeni kesfetmek, dahasinda, burada yasam oldugunu dusunmek, daha da ötesinde buradaki yasamin zeki varliklar icerdigini anlamak o kadar kolay bir sey degil. bizden cok daha ileri bir zeka formu icin bile bu cok zor.

    bakın bir örnek göstereyim. aşağıdaki linke tıklarsanız, samanyolu düzleminin çok küçük bir bölümünün fotografını göreceksiniz. sanki kumlu bir yüzeyin fotoğrafına baktığınızı sanacaksınız ama, o kum taneleri gibi görülen yüzeyin tamamı yıldızlardan oluşuyor. o üst üste binip birbirine karışmış olan; beyaz, sarı, turuncu, kırmızı, kahverengi noktaların her biri birer yıldız:
    http://www.robgendlerastropics.com/m11jmm.html
    işte çok "yıldız sistemi var, hem de çok fazla" derken bunu kastediyoruz.

    dunyanin zeki yasam formlarinca bulunmasi bu kadar zor iken, bazi bilim adamlari, dunya disi zeki canlilarla iletisime gecmek icin gonderdigimiz sinyallerin aslinda büyük bir tehlike olabilecegini de soyluyorlar. aslinda haksiz sayilmazlar, cunku dunya gibi karbon temelli yasam icin son derece uygun bir gezegen galakside cok fazla sayida bulunmuyor. yabanci varliklarin bariscil olabilecegini dusunmek biraz fazla iyimser bir yaklasim olur. cunku dunya, her yabanci irkin agzini sulandiracak kadar bulunmaz bir nimet. eski dunyanin, amerika kesfedildiginde bolgeyi kolonilestirmek icin ellerindeki ilkel silahlarla yerlilere karsi nasil bir katliama giristigini hatirlamak yeterli olur sanirim.

    bizden teknolojik olarak daha gelismis, yildizlar arasi yolculuk yapabilen varliklar, eger dünyayi kolonize etmek isterlerse, bizleri cekirdek citler gibi yok edebilirler. gelismis silah gucune sahip birkac gemi, sadece yorungesel bir bombardimanla insanligin buyuk bölümünü daha onlari gorme firsatimiz bile olmadan yok edebilir.

    bu arada gunes icin "soluk bir yildiz" dedim. bunu soyle aciklayabilirim; kafanizi yildizlarin muhtesem sekilde goruldugu bir yerde gokyuzune cevirdiginizi farzedin... gordugunuz tum yildizlar gunes'ten daha buyukler ve aralarinda gunes buyuklugunde (cok keskin gozler birkac tane gorebilir) veya daha kucuk bir yildiz yok. bunu biliyor muydunuz?

    2011 editi:
    "dunya gibi karbon temelli yasam icin son derece uygun bir gezegen galakside cok fazla sayida bulunmuyor" demiştim. fakat artık bunun böyle olmadığını biliyoruz. hemen her yıldızın çevresinde bir gezegen sistemi var ve bu sistemler içerisinde dünya benzeri şartlar sahip, güvenli yaşam kuşağında yer alan gezegen sayısının milyarlarca olduğu tahmin ediliyor. anlaşılacağı üzere, dünya öyle bulunmaz nimet falan değilmiş, benzerlerinden milyarlarca var.

  • dayak atan öğretmen meslekten atılmalı, sınıfa geri kaçan öğretmen bir yıl ücretsiz izne gönderilmeli, çocuğu kurtaran öğretmen de üstün başarı belgesi ve bir maaş ikramiye ile ödüllendirilmeli. adalet doğrudan ve hızla sağlanmalı ki herkes yaptığının ödül ve cezaya tabi olduğunu öğrenmeli ancak o zaman bundan sonra böyle olaylar yaşanması engellenebilir.

  • "küçükken evine atari oynamak için gittiğim arkadaşım vardı.
    5 dk oynatıp adaptör isındı diye kapatırdı. geçen arabaya aldım motor isındı deyip indirdim hıyarı"

  • izlanda neden böyle bir şey yapmış anlamış değilim fakat bizim onlara karşı daha fazlasını yapmamız lazım olan olay. maç izmir'de oynanacaksa erzurum havalimanında insinler, otobüsle gelsinler.

  • bim'in şanına yakışan yılbaşı paketidir.

    içeriği:
    le cola
    dağhan sucuk
    teatone ica tea
    3 kg'lık dost yoğurt
    peripella çıkolata
    12'lik bili bili yumurta