çocuklarla ilgili ufku iki katına çıkaran bilgiler

• çocuklarda yatak ıslatma konusunda eksiksiz bir rehber
  
  merak ediyorum.
  bir çocuk, geceleri kaç yaşına kadar idrar kaçırabilir.
  bu sorunun iki farklı doğru yanıtı var.
  
  kayınvaliye'ye göre doğru yanıt
  
  3-4 yaş
  
  bir doktor'a göre doğru yanıt
  
  6-7 yaş
  hatta şunu söyleyebilirim. çocuk hakları evrensel beyannamesinde çocukların 6 yaşına kadar altını ıslatma hakları olduğu yazılıdır.
  nasıl ki; 18 yaşına gelmeden bir çocuk zihinsel olgunluğa ulaşmadığını kabul ediyorsak. nasıl ki 18 yaşından küçük biri ailesinin rızası olmadan evlenemiyor, kendisine ati tapulu bir evi ve arabası olamıyor.
  6 yaşından küçük bir çocuktan çişini tuvalete yapmayabilir.
  evlenemiyor. çünkü zihinsel olgunluğa henüz tam olarak ulaşmadı.
  çişini kaçırıyor. çünkü mesane kontrolü henüz tam olarak gelişmedi.
  
  merak ediyorum. nerede hata yaptım. ne güzel herkesin çocuğu tuvalete gidiyor. bizim ki neden öğrenemedi? her gün çarşaf değiştirmekten çok yoruldum.
  
  ingiltere'deki education and resources for ımproving childhood continence'e (erıc) göre, beş yaşındakilerin %16'sı, yedi yaşındakilerin %14'ü, dokuz yaşındakilerin %9'u ve gençlerin %1-2'si yatağını ıslatıyor.
  
  bunun anlamı her altı çocuktan biri 9 yaşına kadar yatağını ıslatır. yatak ıslatma nadir bir durum değildir. yaygındır. çok yaygın.
  yani senin çocuğun geceleri yatağı ıslatmıyor. çoğu çocuk bunu yapıyor.
  
  fakat, abisi hemen öğrendi? bu neden öğrenemedi.
  
  soruna yant vermeden önce bu sefer ben sana bir soru sormak istiyorum.
  çoğunun ayağı kırılsa, kafasına ateş edip öldürür müsün?
  hayır! tabi ki yapmam. benim çocuğum at mı?
  evet bence de at değil. bir yarış atı hiç değil.
  
  bu yüzden ne yapmıyorduk? çocukları birbiri ile kıyaslamıyorduk.
  
  iyi ama neden? neden geceleri altına kaçırıyor? sebebini bilsem katlanacağım. fakat bilmediğim için elim kolum bağlı beklemek, her gün aynı şeyleri tekrar tekrar yapmak çok zoruma gidiyor.
  
  tamam anlatayım. yatak ıslatmanın üç yaygın sebebi vardır.
  
  en sık sebep beyin ve mesane arasındaki iletişim eksikliği
  
  geceleri idrar kaçıran çocukların hemen hepsinde asıl sorun bu!
  
  beyin mesane arasındaki iletişim eksikliği
  
  olaylar şöyle gelişiyor.
  
  geceleri mesane içi idrarla doluyor. şişip geriliyor.
  mesane dediğim şey halk arasındaki ismiyle idrar torbası
  
  bir torbadan ne beklersin?
  
  bim poşetini düşün! içi çok dolduğunda ne yapar? ben çok ağır oldum diye poşeti tuttuğun eline baskı yapar.
  
  idrar torbası da bunu yapıyor. beyine benim içim doldu diye bilgi gönderiyor.
  
  beyin bu bilgiyi alıyor. ve cevap veriyor. şuan sahip uyuyor. içinde idrar birikmiş olabilir. fakat sorun değil. biraz bekle. ama çok fazla şişersen bana yine haber ver. patlayacak, yırtılacak kadar dolarsan ben sahibi uyandırırım. ama şimdilik biraz idare et!
  
  idrar torbası, tamamdır komutanım diyor. siz nasıl uygun görürseniz.
  
  zaman ilerliyor. gece saat iki üç olmuş. çocuk iyice derin uykuya dalmış. rüya görüyor. idrar torbasındaki idrar miktarı daha da artmış.
  mesane, galiba çok doldum. çok dolarsan haber ver demişti diyor ve beyinle tekrar bağlantı kurmaya çalışıyor.
  
  aloo, aloo!
  o da ne? yanıt alamıyor.
  aloo, aloo, kimse yok mu? ben çok doldum!
  yanıt yok.
  aloo, aloo!
  yanıt yok.
  mesane yalnız. mesane korkuyor. mesane dolmuş. mesane şişmiş.
  aloo, aloo!
  onu kimse duymuyor.
  
  çünkü çocuğun beyni derin uykuda rüyalardan gelen verileri işlemekle meşgul. o küçük kafatası içindeki yeterince miyelin kılıfla sarılmamış sinir hücreleri düşük işlemci gücüyle tüm vücuttun işlerini yürütemiyor.
  
  mesaneye hayır bekle daha sabah olmadı. hem korkmana da gerek yok. ne kadar şiştiğini ben takip ediyorum. basınç ölçerden anlık bilgi alıyorum. şuan tehlikeli bir durum yok. sen sabırla bekle! diyemiyor.
  
  belki de diyor ama iletim yollarında bu cevap kayboluyor. bu kısmı tam olarak bilemiyoruz.
  
  tek bildiğimiz çocuklar yataklarını ıslatmadan önce mesanenin çılgınca beyine ben doldum uyarısı göndermesi.
  
  panikle gönderiyor. ama ya beyin yanıt vermiyor ya da verdiği yanıt mesane tarafından algılanmıyor. bir şeyler oluyor. ve mesane panik halinde çok doluyum. çok doluyum diye impuls çıkarıyor. çıkarıyor, çıkarıyor.
  ve sonra an geliyor.
  impulslar duruyor.
  
  çünkü çocuk yatağını ıslattı. mesane rahatladı.
  
  dostlarım, her sabah çarşaf değiştirmekten yorulmuş anne babalar. haklısınız çok zor bir iş. fakat şunu lütfen anlayın.
  
  bu konuda çocuğunuzun yapabileceği hiçbir şey yok.
  
  nasıl ki beyin ve bacak kasları arasındaki iletişim olgunlaşmadığı için bebekler yürüyemiyor. nasıl ki bazı çocuklar yaşını doldurmadan yürüyor bazısı geç yürüyor. bu da öyle bir şey.
  
  mesane beyin iletişimi bazı çocuklarda 3 yaşında kusursuz biçimde olgunlaşır. bazı çocuklarda 9 yaşında!
  
  bazı çocuk erken konuşur. bazısı geç!
  çocuklarımız ne değildi?
  
  hatırlıyor olmasın. çocuklarımız ne değillerdi
  yarış atı değillerdi.
  
  bunun doğru olduğunu nereden biliyorduk?
  onları ayakları kırıldığında öldürmemizden
  
  bu konudaki son sorum
  sevgi neydi?
  sevgi emekti…
  
  sizi anladım. zaten bizim çocuk çok derin uyur. top atsan uyanmaz. o kadar derin uyduğu içinde çişinin geldiğini anlayamıyor. kaçırıyor. bu konuda yapacak birşeyim yok. onu çok seviyorum. onun bu sorunu halletmesini bekleyeceğim.
  
  beni anlamışsın. ama yanlış anlamışsın.
  
  bakın çocuk dediğimiz şey, insanın küçüğü değildir. çocuk çocuktur. büyük insandan farklı bir tür. herşeyi farklı.
  
  sen çok derin uyduğun için idrar kaçırabilirsin. zor ama olabilir bu! ama çocuğun idrar kaçırmasının sebebi derin uyması değil. mesane beyin iletişimin bozuk olması.
  
  4 g bağlantısı ağrızalı. internete bağlanamyor. böyle düşün lütfen!
  
  fakat bizim çocuk çok derin uyuyor! babası da böyle! ona çekmiş
  
  bak güzel kardeşim. kabul ediyorum. senin çocuğun çok derin uyuyor. neden derin uyuyor? bunu biliyor musun?
  ben sana söyleyim.
  senin çocuğun bir çocuk olduğu için derin uyuyor.
  
  çocuklar derin uyur. bebekler mesela tüm uyku süresinin yüzde 80’ini rem uykusunda geçirir. ve günde 16 saat uyur.
  yaşlılar günde 6 saat uyur. uykularının yüzde 15’i rem uykusudur.
  
  yaşla birlikte hem uykunun total süresi hem derin uyku azalır.
  
  bu konuda umarım anlaşmışızdır artık .
  
  senin çocuğun çok derin uyduğu için idrar kaçırmıyor. çocuk olduğu için idrar kaçırıyor. çocuk olduğu için derin uyuyor. çocuk olduğu için süt dişleri dökülüp yerine yeni kalıcı dişleri geliyor. çocuk olduğu için boyu uzuyor. çocuk olduğu için kafa çevresi genişliyor.
  
  bu cümleler arasında bir neden sonuç ilişkisi kurmaya çalışmaktan lütfen vazgeç. hepsi ayrı ayrı olgular.
  
  şimdi anladım. artık çocuğum yatağını ıslattığında onu suçlamayacağım. peki her zaman böyle midir? yani 7 yaşına gelmiş çocuklar geceleri yatağı ıslatıyorsa, bu normal deyip beklemek mi lazım? bu sebeple doktora hiç gitmeyelim mi?
  
  bence en az bir defa gitmelisin. en yaygın sebep beyin-mesane iletişim kusurdur. fbaşka sebepler de var.
  
  örneğin stres veya travma da gece yatağı ıslatmaya yol açar.
  
  burada genelde tuvalet eğitimi almış ama sonradan idrar kaçırmaya başlamış bir çocuk vardır.
  
  bazı zamanlar, çocuklar stres veya travmatik olaylar yaşadıklarında veya hastalandıklarında veya kabız olduklarında , daha önce geceleri kuru oldukları halde idrar kaçırmaya başlarlar.
  
  bu durum geceleri hiç kuru olmayan çocuktan farklı bir problemdir.
  
  bu kısa süreli yatak ıslatma atakları olan çocukların, altta yatan sorunları çözüldüğünde yatak ıslatma sorunu da çözülür.
  
  idrar kaçırma ile ilgili bir başka örnek.
  
  tıbbı tedavi gerektiren bir sağlık sorunu nedeniyle idrar kaçırma durumlarıdır
  
  bereket, bu durumlar oldukça nadirdir. şeker hastalığından tut çeşitli böbrek hastalıklarına, mesane darlığından, çeşitli elektrolit bozukluklarına kadar çok çeşitli hastalıklar bu duruma neden olabilir.
  
  o zaman ne yapacağız. çocuğumuzun yatak ıslatmasının sebebi bir hastalık mı? yoksa beyin mesane iletişim kusuru mu? bunu ayrımı yapmamızı sağlayacak bir kısa yol yok mu?
  doğruyu söylemem gerekirse yok. bence çocuğun 5 yaşını geçmişse ve hala yatağını ıslatıyorsa bir doktora gitmende fayda var. ama sana bazı alarm bulguları söyleyeceğim. bunları bilmek işine yarayabilir.
  bu alarm bulguları tıbbi bir sorunun olduğunu ima eden ve doktra gitmeniz gerektiğini gösteren bulguladır
  
  tuvalet eğitimi almış olan bir çocuk birden yatağını ıslatmaya başlamış ve bu 6 aydan uzun sürmüşse
  
  çocuğunuzun gün içinde yaptığı idrar miktarı ve sayısı artmışsa ya da azalmışsa
  
  idrar yaparken ağrı, yanma veya ıkınma gibi bulgular varsa
  
  kilodun da pembe lekeler görüyorsanız
  
  sadece gece değil, hem gece hem gündüz idrar kaçırıyorsa
  
  kişilik veya ruh halindeki ani değişiklik varsa (istismar bulgusudur)
  
  zayıf bağırsak kontrolü de varsa. hem idrar kaçırıyor hem kakasını tutamıyorsa
  
  stres sonrasında da idrar kaçırıyorsa (yani öksürme, koşma veya ağırlık kaldırma)
  
  belirli yürüme bozuklukları varsa ya da yeni ortaya çıkmışsa (bu çok önemlidir. genellikle nörolojik bir sorunun varlığından şüphe etmemize yol açar)
  
  doktora gitmek konusunda biraz daha aceleci olabilirsiniz.
  son soru?
  çocuğunuz idrar kaçırıyorsa neler yapmalısınız?
  
  çocuğunuzu suçlamayın. bunun çocuğunuzun suçu olmadığını unutmayın. ıslak geceler için ceza değil destek verin.
  
  neler olup bittiği konusunda çocuğunuza karşı dürüst olun. çocuğunuza bunun kendi hatası olmadığını ve çoğu çocuğun yatak ıslatmaktan daha fazla büyüdüğünü bilmesini sağlayın.
  
  çocuğunuzun duygularına karşı duyarlı olun. yatak ıslatmayı büyük bir sorun haline getirmezseniz, muhtemelen çocuğunuzun bunu büyütmez. psikolojisi daha az etkilenir. özel yatak koruyucular alarak, geceleri onu belirli saatlerde uyandırıp çişe götürerek ona yardım edebilirsin.
  
  yatağını ıslattığında, yatağın temizliği konusunda çocuğunuzun yardım etmesine izin verin. çocuğunuzu ıslak çarşafları ve örtüleri değiştirmeye yardım etmesi için teşvik edin.
  bu ona sorumluluğu öğretir. beyin idrar yaptıktan sonra yatak temizliği yapma deneyimini yaşaması ve bunu tekrar tekrar yaşaması, onun mesane-beyin iletişimini geliştirmesinde teşvik edicidir.
  ona ceza vermeyin. bu normal bir durum. bu normal durumun sonuçlarını normal biçimde birlikte üstleniyorsunuz.
  
  son olarak da, çocuğunuzun idrar kaçırdığını ailenin geri kalanı biliyorsa, çocuğunuzun utanmasının yol açacak durumlardan çocuğunuzu koruyun. başkalarının, kardeşi, babası, dedesi, ninesi ya da her hangi birinin bu konuda ona zorbalık yapmasına asla izin vermeyin.
  biliyorum zor. çok zor.
  ama çocuk yetiştirmenin kolay olmadığın biliyor olmalısın
  fakat sana güzel bir haberim var.
  geçiyor. hepsi geçiyor. çocuklar büyüyor. çarşaflar yıkanıyor. kuruyor. yenisi seriliyor.
  zaman geçiyor. hepsi geçiyor.
  tek geçmeyen. çocukluk travmaları
  onlar geçmiyor. ne çamaşır makinesinde yıkanıyor. ne kurutucu da kurulanıyor.
  onlar kalıyor.
  
  zorlandığınızda şunu hatırlayın
  sevgi neydi?
  özel okul, apple tablet, lego oyuncak
  hayır...
  sevgi neydi?
  sevgi iyilikti dostluktu sevgi
  sevgi emekti.