turandot

• giacomo puccini'nin tamamlayamadan vefat ettigi, librettosu giuseppe adami ve renato simoni tarafindan kaleme alinmis, kendisinin ve belki de opera tarihinin en guzel yapitlarindan biri. hikaye venedik'li yazar gozzi'nin ayni adli oyunundan alinmistir. librettoya sadece liu karakteri gozzi'nin oyununda olmamasina ragmen eklenmistir. liu hemen hemen her puccini operasinda gorulen aski icin her turlu seyi goze alan, zayif ama fedakar bir kadin tipidir. (bkz: madame butterfly)
  
  eserin hikayesinin odaklandigi, cin prensesi turandot'un kendisi ile evlenecek kisiyi secmek icin sordugu, basarisizligin cezasinin olum oldugu ama calaf'in yanitlamayi becerdigi unlu bilmeceler ve yanitlari ise kisaca soyledir:
  
  gecenin gelmesi ile ortaya cikan, kanatli hayalete benzeyen, gunesin dogmasiyla kaybolan sey nedir?
  - umut
  aleve benzeyen, olum yaklasinca akan, zafer ihtirasini doruga cikaran, gun batimi renkli sey nedir?
  - kan
  hem buz, hem ates olup, ozgurlukten kolelige surukleyen, tutsaktan kral yaratan kimdir?
  - turandot
  
  puccini'nin oldukten sonra biraktigi ucuncu perdenin birinci sahnesinden sonrasi, notlarindan yararlanilarak arkadasi franco alfano tarafindan tamamlanmistir. 25 nisan 1926'da milano'da la scala operasinda ilk sergilenisi esnasinda unlu sef arturo toscanini tam o anda performansi durdurarak seyirciyi bir sure sessizlige davet ettikten sonra eseri tamamlamistir.
  
  besteci bu eseri ile operada yepyeni bir kapi aralamis, 20. yy klasik muzik temalarini opera sahnesine tasimistir. arnold schoenberg'in oniki ton muzigi ve igor stravinsky'nin perkusyon partisyonlarini kullanmasi, hikaye ile muzigin uyumundaki titizligi bir cok bakimdan oncudur.
  
  birinci perdenin sonuna dogru calaf'in "non piangere, liu!" (aglama liu!) diye baslayan aryasi ve liu, timur, ping, pang ve pong'un katilmalari ile doruga cikan muzik ve perdenin kapanisi, tartismasiz muzik tarihinin en gorkemli dakikalarindan biridir. herhangi bir insanin duygusal olarak kayitsiz kalmasi imkansizdir.