sandık gözlemcisi

• oy veren her vatandaşın, yazılı olduğu sandık dahilinde taşıdığı sıfat.
  
  saat 17.00 itibariyle oy verme işlemi bittiğinde her seçmen, yazılı bulunduğu listenin sandığında oy sayım işlemlerini izleyebilir.
  
  "müşahit" sıfatıyla kartını alan ve gün boyu sandık başında gözetmenlik yapan arkadaşlar internet ortamlarında dolanan efsanelere canlarını sıkmasınlar sakın. yok nanoteknoloji ile hayır oyları silinecekmiş, yok seçsis'e müdahale varmış, hayır zemini kahverengi olduğundan mühür tam üstüne vurulursa görünmezmiş filan... saçma sapan laflar dolanıyor, dolandırılıyor ve bu kesinlikle kötü niyetle yapılıyor. amaç moral bozmak, ilgi dağıtmak, asıl hilelerin yapılacağı zamanlarda gözetmenlik görevinin yapılmamasını sağlamak...
  
  sandık gözetmenliği önemlidir. sandık üyeleri arasında partili olsa bile asıl işleri nedeniyle bazı şeyleri gözden kaçırabilir, insanlık halidir unutabilir, iyi bilmeyen biri olabilir filan... müşahit işte bu noktada devreye girer ve dışarıdan bakan bir göz olarak uygulamaların doğruluğunu değerlendirebilir. elindeki itiraz ve tutanak yetkisiyle yanlış uygulamaların tespitini ve düzeltilmesini sağlar.
  
  seçsis sistemine zorla girilsin, rakamlar yanlış işlensin, sorun değil. sandık seçmen sonuçları ıslak imzalı olarak eldeyse, partilerin genel merkezlerine zamanında ulaştırıldıysa itiraz edilir, düzelttirilir. müşahit, sayım sonuçları konusunda mutabık kalınıp da ıslak imzalı tutanaklar düzenlendiğinde bir tanesini alıp, partisinin yetkilisine ulaştırmalıdır. tek gerek bu. partiler kendi sistemleri üzerinden kontrollerini sağlıyor.
  
  hile nerede yapılır? sandık başında olur genelde. mesela:
  
  - bir kişi, hele hele de sandık başkanı birden fazla kişiye oy verme kabininde yardım eder.
  - akıl sağlığı olmayan kişilerin oy kullanmaması gerekir. ama sandık seçmen listesine yazılmışsa yapacak tek şey, bir tutanak ile durumun tespitidir. (sandık seçmen listesine yazılmışsa, kişiye oy kullandırtmamak gibi bir şey "yoktur")!.. böylece bir sonraki seçimde oy kullanmanın önüne geçilebilir.
  - engellilerin oy kullanırken yardım alması ancak 3 durumda mümkündür: körlük, iki elin ya da kolun olmaması, parkinson ya da felç gibi elin kullanılmasının mümkün olmadığının görüldüğü durumlar. dolayısıyla sağır, tek bacaklı, iki bacağı da olmayan, tek kollu vb. kişilerin yardıma gereksinmesi olmaz. biri ısrarla yardım almasına gerek olmayanlara kabine girerek yardım etmek isterse engellenmelidir. tabii kavgaya, itişmeye gerek yok, ısrar ediyorsa tutanak tutulur, kolluk kuvvetlerine haber verilir vb.
  - ilçe seçim kurulundan geçici seçmen bilgi kağıdı ile gelenler önemlidir. böyle bir kişiyle karşılaşıldığında 1. geçici belge ve kimlik kontrolü düzgün yapılmalıdır. 2. geçici seçmen kağıdı sandık kurulunca teslim alınmalıdır. seçmen kişi illa geri istiyorsa arkasına "oyunu kullanmıştır" gibi bir ibare yazılıp sandık mührü basılmalı ve paraflanmalıdır. 4. kişinin sandık seçmen listesine yazıyla eklenmesine dikkat edilmelidir.
  - oy sayımı sırasında geçersiz oyları geçerli saydırmaya çalışanlar çıkar. (genel olarak yazıyorum) mühür partilere ayrılmış alanlardan ikisine birden basılmışsa, mühürle birlikte imza atılmış ya da parmak da basılmışsa, oy pusulasına herhangi bir ibare vb. yazılmışsa, zarftan oy pusulası dışında bir şey çıkarsa, mühür birden fazla seçeneğe basılmışsa o oy "geçersizdir"!!! aynı seçenek çerçevesi içinde birden fazla mühür basılmışsa o oy geçerlidir. (tabii bir tane olarak. kaç mühür varsa o kadar "evet" sayılmaz).
  - zarfların mühürlenmesi, mühürlerin sayısının her zarf için tam olması ve tabii ki zarf, oy pusulası adetlerinin sayımı ta olmalıdır.
  - en sonda oylar sayıldığında da sayımlar birbirini tutmalıdır. sabah alınan zarf ve oy pusulası sayımları, seçim sonunda kullanılmayanlar + geçersizler + geçerliler sayısına denk olmalıdır ve geçerli + geçersiz oy sayısı, seçmen listesinde imzaları alınan seçmen sayısına eşit çıkmalıdır.
  
  herkes kendi sandığında dikkat edip doğruluğu arttırırsa, sonuç da doğru çıkar. daha yukarılar için aklı başında olan ve olanakları yeten partiler ilgileniyor, merak etmeyin. sandık görevlisi olarak siz bu konuları halledin, aykırı gördüklerinize itiraz edip düzeltilmeyenlerin tutanağa bağlanmasını sağlayın ve partilerin yetkili kişilerini bilgilendirin yeter.
  
  not: sandık başkanları çuvalları ve tutanakları ilçe seçim kurullarına götürürken hileler yapılabilir. bunlar başka başlığın konusu. ama siz müşahit olarak ıslak imzalı tutanakları alıp doğru biçimde kapılarda ilanını sağladı, tutanakları da yetkili kişilere ilettiyseniz, bu tip hileler de çözülebiliyor.