geleneksel çin tıbbı

• küresel ölçekte dünyanın anasından emdiği sütü burnundan getiren rezaletin adı geleneksel çin tıbbı dır. dahası, dünyanın dengesini altüst eden bir gerçekliktir geleneksel çin tıbbının olmadık hayvanları ve canlıları kullanması. bilinenlerden bazıları:
  
  kaplan ( panthera tigris ) : eklem fahatsızlıklarını kaplan kemiği ile tedavi etmeye çalışarak, hem kendi ülkelerinde, hem de hindistan , nepal , tayland , endonezya gibi ülkelerdeki kaplan nüfusunu tükettiler.
  
  gergedan : ne yazık ki boynuzu, çok büyük rakamlara alıcı bulduğu için, çin'in manyaklığı bu hayvanı da bitme noktasına getirdi. sik kaldırsın diye bildiğin keratin iceren bir boynuzu tıbbi referans olarak kullanmak... boynuzdaki madde, elindeki tırnak ile aynı şey!
  
  siyah ayı : karaciğer rahatsızlıkları ve baş ağrısı için ayı safrası kullanmak nasıl birşeydir?
  
  misk geyiği ( moschus ) : cilt enfeksiyonları, karın ağrısı tedavisi gibi rahatsızlıklara care olsun diye misk geyigi katlediliyor. halbuki gidip eczaneden bir ilaç alabilirsin, ilacı kullanır, üstüne gidip sıçarsın ve herşey yoluna girer. neden halâ misk geyiği?
  
  deniz atı ( hippocampus kelloggi ) :
  böbrek rahatsızlıkları, dolaşım problemleri ve iktidarsızlık için bir tedavi yöntemi imiş ! ortalama her yıl 20 milyon deniz atı bu yüzden denizden toplanıyor! 1950 de denizlerde 35 çeşit deniz atı varken simdi bu oran 10 lara düşmüş.
  
  jumbo boy geyik siki : çin'de , hem yemek, hem de ilaç olarak kendisine rastlanıyor. sporcu yaralanmalarına kullanıldığı gibi pekin , şangay gibi büyük şehirlerdeki özel lokantalarda, bir porsiyonu büyük rakamlara satılıyor.
  
  uçan sincap boku : kanamaları durdurmayı amaç edinmiş boktur. regl ve göğüs ağrılarına da bu bok bakıyor!
  
  pangolin pulları : pangolin hayvanının vücudunu kaplayan pullar birer sihirli ilaç çinliler için. laktasyon güçlüklerinden artrite kadar değişen rahatsızlıklara yardımcı olmak için kullanılıyor. bu arada, pangolin vahşeti sayesinde covid-19 virüsünü yaymayı da ihmal etmiyor çinli dostlarımız. (bkz: aq)
  
  yılan yağı : eklem ağrıları için buyrun.
  
  kurbağa başlı kertenkele : kurbağa başlı kertenkeleler astım , erkek iktidarsızlığı ve soğuk algınlığı tedavisinde kullanılır. birebirdir.
  
  köpekbalığı yüzgeci : köpekbalığı yüzgeci çorbası geleneksel olarak doğu asya'da sağlık için yararlı olarak kabul edilir ve elit bir yemek olarak statü göstergesidir. çin'de refahın artması, yıkıcı köpekbalığı popülasyonları ile büyük talebe yol açmıştır. (bkz: aq)
  
  kırkayak : toz halindeki kırkayakların (wu gong), tetanoz, sara nöbetleri , konvülsiyonlar, cilt lezyonları ve ağrıyı tedavi ettiğine inanılmaktadır. ne yazık ki azımsanmayacak kadar çinli, halâ doktora ve eczaneye gitmeyi akıl etmemekte, ilaç yerine toz haline getirilmiş kırkayak aramaktadırlar.
  
  akrep : kurutulmuş akrepler toz haline getirilerek, suyun icinde karistirilip kullanilirlarmış. detoksifikasyona yardımcı oluyormuş. (bkz: detoks)
  
  serçe kumru güvercin : her yerde yakalanabilen her türlü sokak kuşu, çöp şiş olarak ve "oh mis" diyerek tüketilir. kuş gagaları da toz haline getirilip suda karıştırılarak icilir ve soguk alginliği sana bulasmaz.
  
  saymakta ve yazmakta zorlanacagim kadar miktarda hayvan mevcut bu "geleneksel çin tıbbı" denen hilkat garibesine kurban giden. pazarın ortaya çıkardığı finansal büyüklük yılda 60 milyar dolar!
  
  kaynaklar :
  
  natgeo
  
  britannica
  
  wikipedia, list of traditional chinese medicines
  
  pangolinler . tık
  
  iğrenç çin yemekleri. tık
• bu gün bu başlığa biraz hong kong üzerinden giderek, birkaç tespit içeren bilgi ve tanım girmek istiyorum.
  belki de bu delil sayılacak bilgiler ışığında çin halk cumhuriyeti'ne karşı niçin hong kong'u desteklemek gerektiği ile ilgili çıkarımlarda bulunmak da mümkün olacak.
  
  bilindiği üzere , pangolin adı verilen hayvanın üzeri pullarla kaplı. tık
  kanıtlanmış en ufak tıbbi değeri olmamasına rağmen geleneksel çin tıbbında, laktasyon zorluklarından artrite kadar çeşitli rahatsızlıklara yardımcı olması için kullanılırlar.
  detay için ilgili natgeo makalesi
  sadece 2019 yılında, hong kong üzerinden çin'e sokulmak istenen , toplam 14 bin pangolinden elde edilen 8.3 ton pangolin pulu ve bunun yanında, piyasa değeri 1 milyon dolardan fazla olan gergedan boynuzu ele geçirildi. (ele gecirilenler arasında, bunların yanında daha birçok tehdit altındaki türe ait başka materyaller oldugunu unutmamak lazım)
  
  eski bir ingiliz sömürgesi olan hong kong , asya ve çin anakarasına, köpekbalığı yüzgeçleri, kaplan parçaları ve gergedan boynuzu gibi bir dizi ürün tedarik eden dünyanın birincil yaban hayatı kaçakçılığı transit noktalarından biri idi. ama son yıllarda hong kong dünyaya karşı daha sorumlu davranıyor ve mainland(anakara) china'ya bir çok konuda artık boyun eğmiyor. hong kong'a gidenler daha havaalanında gezinirken görmüştür , camekanların içinde "nesli tükenmekte olan canlıların uzuvlarının" maketlerinin sergilendiğini! yanında da uyarı yazısı vardır ; "bu ürünleri satmayın, satın almayın, yerküreyi birlikte koruyalım"
  
  hong kong doğal hayatı koruma grubu "adm capital foundation", bir raporunda, "yaban hayatı ticaretinin en endişe verici özelliklerinden biri, tehdit altındaki türlerin, geleneksel çin ilaçlarında giderek daha fazla kullanılmasıdır, geleneksel çin tıbbı endüstrisinin, hong kong'da, nesli tükenmekte olan vahşi yaşam ürünlerin ticaretinin dörtte üçünden fazlasını oluşturduğu tespit edildi" diyor. azgın geleneksel çin tıbbı ve bu pazarın çinli komisyoncuları, dur durak bilmeden, doğaya ve dünyaya maşa varken elini ateşe sokma mantığını kullanarak, hong kong üzerinden zarar vermeye çalışıyor.
  
  hong kong otoritesi, bu durumlarla başa çıkmak istese de, nihayetinde çin anakarasına bir şekilde bağlı bir özerk bölge ve uluslararası toplum tarafından desteklenmez ise, elinden gelen çok fazla şey olmuyor. hong kong limanı üzerinden çin'e transit geçen konteynerlerin içinde, dünyanın dört bir yanından trade edilmiş ve başka isimlerle beyan edilmiş "nesli tükenmekte olan türlerin uzuvları" bulunuyor. yoğun bir liman olan hong kong limanında, yeterli sayıda ihbar olmaz ise, gelişmiş teknolojiye rağmen istendiği ölçüde bu yasadışı trade ile mücadele gerçekleşemiyor. ürünler çin anakarasına vardığında, çin gümrüklerindeki rüşvet çarkı cabucak işliyor, gümrük işlemleri hızla yapılan konteynerların içindeki yaban hayatı, geleneksel çin tıbbı aktarlarının dükkanlarına delivery on time şeklinde teslim ediliyor.
  yaşadığımız virüs krizi sonrası, tüm dünya kamuoyunun yapması gereken ilk işlerden birkaçı, çin'e bu konuda baskı kurması ve bu ürünlerin güney amerika , asya ve afrika kıtalarından hong kong ve çin'e transit yollarının kesilmesidir.
  
  yanlız bir sorun var! who yani dsö (dünya sağlık örgütü) 2019 yılında yaptığı bir açıklamada geleneksel çin tıbbını tanıyacağını açıklamıştı
  
  wuhan market fenomeni ile hayatımızı alt üst eden covid-19, sadece "çinlilerin iğrenç yemek alışlanlığı" yüzünden ortaya çıkmış bir virüs değildir. sars-cov-2 pandemisinin asıl çıkış noktası, geleneksel çin tıbbının daha düne kadar gördüğü büyük küresel saygıdır!
• sadece bu hizmeti veren veya hem batı tıbbını hem de bu hizmeti veren hastanelere sahip olan çin'in, halen yaşatmaya çalıştığı, insanın sağlığını dahili ve harici çevresiyle birlikte ele alan, binlerce yıldır uygulanan, doğu asya tıbbının tamamını içine alan tıbbi uygulamaların bütünüdür.
  
  bazı hastanelerde teşhis sonrası size seçenek olarak batı tıbbı ilaçlarını mı yoksa geleneksel çin tıbbı ilaçlarını mı tercih edeceğinizi sorarlar; ona göre ilaç yazarlar. kendi eczanesi, eczaneden ziyade, çok çok büyük bir rezidansın posta kutularının olduğu bölüme benzer şekilde yüzlerce küçük çekmeceden ibarettir. bilimum bitki ve böcek, reçeteye göre seçilip, poşetlerle elinize tutuşturulur. sırf bu ilaçları hazırlamak için satılan, kettle benzeri bir şey satın alırsınız ve bunları içine atıp, hazır olunca suyunu içersiniz.
• çoğu zaman safsata olduğunu düşündüğüm ancak nüfuslarına bakınca ve arada sırada dünyanın anasını siken salgınlara sebep olmaları dışında ortalama ömürleri de uzun olunca kullandıkları bitkilerin gerçekten işe yaradığına inandığım garip bir geleneksel tıp şeysi.
  
  bitki özlerini kullanmak yalnızca çin tıbbına mahsus bir şey değil ama her bokun altından da bunların çıkması insanı işkillendirmiyor değil.
  
  mesela pubmed'deki birçok (ne birçoğu? tamamı) bitki ekstraktı araştırmasında hep çinli isimler var. bu da şüpheye düşürüyor. pubmed'deki makaleler ne kadar güvenilir mesela? cevabı bulamıyorum.
• gerçek tıptır. batı tıbbının mazisi ile karşılaştırınız.
• sanırım günümüze kadar gelebilen ve hala ciddi oranda kullanılan bitkibilim temelli tıp.
  
  tabii, tarihte bugün olduğu gibi değildi. yani zaman içerisinde epey bir değişikliğe uğradı. özellikle günümüzde kullanılan geleneksel çin tıbbı hala köklerinden gelen bilgilere sahip olsa da, biraz da kopuş var açıkçası. ama bugün hala çin'de üniversitelerde bitki bazlı tedavi yöntemleri üzerine çalışılıyor.
  
  esasında çin tıbbı isa'dan önce 200'lere kadar dayanıyor. yani aslında çok eskiye dayanmıyor. pek tabii bu tarihten öncesinde de bu yönde ilimleri var idi, ama isa'dan önce 200'lü yıllarda bu bilim daha sistematik bir hale geldi. geleneksel çin tıbbının çıkış kaynağı aslında yellow emperor’s classic of ınternal medicineadlı eser. bu eserde doğa ve yine onun daha kapsayıcı anlayışları ele alınıyordu. yani bir nevi doğanın gözlemi ve o gözlemden ortaya çıkan sonuçlar diyebiliriz. yellow emperor'da hem de hala daha geçerli olan bir anlayış var idi, o da yin and yang. yin and yang konsepti çin tıbbı içerisinde çok önemli bir rol oynuyordu. çünkü bu konsept üzerinden doğanın insan sağlığı üzerindeki etkilerini anlamaya çalışıyorlardı. çünkü çin düşünsel gelişiminde yin and yang evrendeki her şeyin anahtarı olarak kabul edilmişti. vücut üzerinde de bu dualiteyi farklı şekillerde ayırmışlardı. mesela vücudun ön kısmı yin, tam arka kısmı ise yang idi.
  
  geleneksel çin tıbbında, yani bunu uygulayanlar genelde vücut üzerindeki yin ve yang örüntülerine bakarlardı. yani eğer yin ve yang arasında bir uyumsuzluk var ise sorunu oralarda ararlardı. mesela dil ve nefes... eğer bunlardan birinde bir sorun var ise bunun üzerine giderler. veya ne bileyim soğuk algınlığını falan virüs ile çok özdeşleştirmezler. onun yerine vücut iklim koşullarına adapte olamadı olarak yorumlarlar.
  
  tabii, yüzyıllar boyunca birçok bitkibilim çalışması gerçekleştirildi dediğim gibi. örneğin 1977 yılında çıkan `encyclopedia of traditional chinese medicinal substances` kitabı çin tıbbı için kapsayıcı bir eserdir, çünkü içerisinde tam 5747 adet bitki bulunur.
  
  veya daha eski eserlerde. örneğin the divine husbandman’s classic1. yüzyılda yazılmıştı, ama bugün hala daha başvurulan eserlerden biri. içerisinde 252 adet bitkisel ilaç bulunur ve bunları da tat ve ısı olarak da kategorize eder. ısıdan kastımız aslında daha terapötik yöntemler. mesela ginseng gibi daha şekerli bitkiler daha harmonik olarak düşünülür. veya acı bitkiler soğuk ile mücadelede kullanılır.
  
  dolayısı ile çin tıbbı aslında daha çok formüllere dayanır. yani birçok bitkinin birbiri ile karışımı sonucu ortaya çıkan tonikler ne bileyim farklı kullanım yöntemleri vardır ki bugün de zaten hala daha bunlar çin halkı tarafından sıkça kullanılır.
  
  bu arada, çin tıbbı aynı diğer bitkisel yöntemler gibi farklı kültürlerden de etkilenmiş ve etkilemiştir. çin'in en çok etkilediği topluluklar ise japonlar ve koreliler. japonların geleneksel bitkibilim yöntemi kampoh, dönemin budist keşişleri tarafından hem çin'den hem de kore'den getirilmiştir.
• lanet olsun onların her şeyi... binlerce insan öldü o gerizekalıların yüzünden daha çin tıbbı diyorlar.
• taoist felsefeye dayanan, vücudun tüm organlarının karşılıklı olarak birbirini etkilediği ve de desteklediği görüşünü temel alan tıptır. bu görüşe göre bireyin, sağlıklı bir hayat sürebilmesi ancak ve ancak tüm organlarının dengede olması ile mümkün olabilir.
  
  bu denge, kısmen tüm yaşamı etkilediği düşünülen, aynı anda hem karşıt hem de birbirini tamamlayan enerji olan yin yang'ı, uyumlu hale getirerek elde edilebilir.
  
  bir diğer teori de, hayati enerjinin vücutta belirli yollar aracılığıyla akmasıdır. yani; duygusal, zihinsel ve fiziksel tüm sağlık sorunları, çi akışı ve ying akışı engellendiğinde, zayıfladığında veya aşırı olduğunda ortaya çıkar.
  
  yin ve yang'ı dengelemek, çi ve ying akışını güçlendirmek adına birey; meditasyon, yoga, sağlıklı beslenme, çakra temizleme üzerine yoğunlaşmalıdır.
• zor bu iş. bir buçuk milyar insanın inandığı bir şeyi değiştirmek neredeyse imkansız.
  göbeklitepenin orta doğudaki hakim dinler hakkında neler anlattığını çözelim, kendi bölgemizdekilerin safsatalarını temizleyelim, belki çini değiştirmede bir şansımız olur.
• cin de yasarken birgun bogazim sisti.
  
  normalde batidaki antibiyotik vs ile 5-7 gun arasinda suren bir tedavide 2. gunden itibaren iyilesir; ilaclari bitirene kadar kullanirdim.
  
  cinde 14 gunluk minik tuplerde icecegim bir icecek verdiler. 5. gunde durumum daha kotuye gitti.
  
  onun yerine idda ediyorum multivitamin hap icsem her gun daha faydali olurdu.
  
  ozetle safsatadir, placebo etkisi disinda bir faydasi olacagini zannetmiyorum.