geniş zaman

• yaygin zaman.. geni$ zamanda olanlar genelde olurlar..
• ayni zamanda esnek ve hatalari gozardi edebilen zamanlara da verilen isim.. orn: "ahmet abi geni$ zamanlarinda borc vermekten cekinmez, derdimiz oldugunda ko$up yardima gelirdi"
• türkce'de yogunlukla kullandigimiz zaman kipi olan genis zaman basit bir -r ekiyle sinirlanamayacak kadar zengi anlamlar katabiliyor cümleye. " pazar günleri sinemaya giderim" ya da "saclarimi her gün yikarim" -simdi aklima geldi bu örnekler, gülmeyiniz efendim- örneklerinde oldugu gibi birinci tekil sahisla kullanildiginda sürekli tekrarlanan eylemlerimizi, aliskanliklarimizi, genelde ve geniste gerceklestirdigimiz davranislari vurguluyor, ancak bu zaman kipi ikinci ve ücüncü tekil ya da cogul sahislarla kullanildiginda anlam birdenbire degisiveriyor. genis zamanin benim takildigim yönü de burasi zaten. örnegin "sen soguk havalari seversin" ya da "o kahveyi caya tercih eder" dedigimizde bahsedilen kisileri iyi tanidigimiz, onlarin aliskanliklarini, yasayislarini, genel egilimlerini bildigimiz gibi bir anlam cikiyor. yani bir kisi hakkinda ne zaman genis zamanli cümleler kullanmaya baslarsak, o zaman onu tanidigimizi iddia etmeye basliyoruz, "ben senin aliskanliklarini, düsüncelerini bilirim" fikrini dillendirmeye basliyoruz. genis zamani kullanmak da kendisi gibi genis zamanlari gerektiriyor sanirim...
• almanca ve ingilizce'de aorist olarak da bilinen genis zaman sanildigindan daha kompeks bir kaliptir.
  
  aorist ortaci/partizipi su sekilde olusturulur:
  
  sesli harflerden sonra fiil köküne -r eklenir:
  bekler, anlar, okur, yürür, ister, yer, der ...
  
  sessiz harflerden sonra
  cok heceli kelimeler icin fiil köküne -ir, -ir, -ür, -ur (bkz: büyük ünlü uyumu) eklenir:
  getirir, oturur, unutur, götürür, gösterir ...
  tek heceli kelimer icin fiil köküne -er, -ar (bkz: kücük ünlü uyumu) eklenir:
  güler, icer, bakar, sorar, girer, calar, gider, eder ...
  
  kaideyi bozan istisna:
  asagidaki tek heceli -r, -l ve -n ile biten fiil kökleri büyük ünlü uyumuna uygun ekleri alirlar:
  alir, bilir, bulur, durur, gelir, görür, kalir, olur, ölür, sanir, varir, verir, vurur
  san- ve yat- fiileri her iki formda da görülebilir (sanir/sanar, yatir/yatar)
  
  bu ortac adindan da belli oldugu gibi genis ve uzun zaman sürdügünü vurgulayan özne ve sifatlar olusturur:
  güler yüzlü, akar su, gelir [maas], gider [harcama] gibi.
  
  olumsuzlugu -mez/-maz ekiyle olusturulur.
  
  ne ise yarar, ne zaman kullanilir peki bu genis zaman?
  simdiki zaman anlik olaylari anlatmak icin kullanilirken genis zaman
  düzenli olarak gerceklesen veya aliskanlik haline gelmis:
  her sabah yedide kalkarim.
  babam günde bir paket sigara icer.
  genel gecer (cogu kez atasözlerinde):
  bir ile bir iki eder.
  sakla samani gelir zamani.
  iki cambaz bir ipte oynamaz.
  niyet edilen veya mümkün olaylari:
  yarin gelirim.
  kapsar.
  konusulan dilde en önemli kullanimlarindan biri nazik bir sekilde soru sormak icin kullanilir:
  bakar misiniz?
  bana yardim eder misin?
  
  bu kadarla kalmaz, genis zamanin bir kac da daha kullanim sekli/alani vardir:
  
  -ir/-mez seklinde hemen, oldugu anda anlamlarini tasir:
  varir varmaz beni ara.
  gelir gelmez telefona yapisti.
  
  -mez olmak seklinde bir olayin gerceklesmesinin bitmesi, durmasi anlamlarini tasir:
  ananemin gözleri görmez oldu.
  onunla görüsmez olduk.
  
  -rcasina seklinde -mis, -yormus, -ecekmis gibi anlamlarini tasir.
  bardaktan bosalircasina yagmur yagdi.
  annem bana kizarcasina bir bakis atti.
  
  (bkz: türkce ögrenmesi zor bir dildir)
  (bkz: yeni baslayanlar icin türkce)
• (bkz: üzülme üzümler şarap olur ölünce)
• olumsuz tekil ve çoğul birinci kişi çekimleri, geniş zamanın olumsuzluk eki -maz / -mez'le değil türkçe'nin genel olumsuzluk eki olan -ma / - me ekiyle yapılır.
• butun dilleri ogreneye kalksan bundan baslarsin. hayir insan sormuyor degil butun dillerin mi genis zamani en kolay olani?
• izmir çıkışlı müzik grubu. "geniş zaman, içinden geldiği gibi müzik yapmaya çalışır." mottosuna sahiptir.
• görünene göre yiğit özgür karikatürlerini oynayacak aynı zamanda , e adam daha napsın , bekliyoruz merakla projeyi.
• http://www.geniszaman.tv/