kartaca muharebesi

• kartaca ile roma cumhuriyeti arasında savaşılan pön savaşlarının üçüncüsünün tek ve son silahlı çatışmasıdır. mö 149 yılında bir kuşatma harekâtı şeklinde başlamış ve 146 yılında kartaca şehri ve devletinin yıkılması ve bir daha ayağa kalkamayacak şekilde tamamen ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanmıştır.
  
  öncesi
  ikinci pön savaşının ardından geçen yıllar içinde kartaca ekonomisi gelişmiş ve donanması eski gücüne yaklaşmıştı. kartaca’nın eski kolonisi hispania başta olmak üzere roma hakimiyetindeki bazı bölgelerde yaşanan huzursuzluk ve roma egemenliğine karşı başkaldırma girişimleri kartaca’yı hedef tahtasına yeniden yerleştirmiştir.
  
  ikinci pön savaşının bitiminden yaklaşık 50 yıl sonra kartaca, roma senatosu tarafından dikte edilen antlaşma koşulları gereğince silahlı kuvvetlere ve orduya sahip değildir. ordusuz kartaca, roma’nın egemenliğini tanımış bir müttefik devlet olan numidya’nın sürekli saldırılarıyla karşı karşıya kalmakta ve sorunun çözümü için roma’ya yapılan başvurular karşılıksız kalmaktaydı.
  
  zamanla roma’ya olan savaş tazminatlarının ödemesini tamamlayan kartaca artık kendisini antlaşmanın şartlarıyla bağlı görmeyerek silahlı kuvvet oluşturmaya başlar. ancak numidya saldırılarına karşı oluşturulan ordu ilk muharebesinde başarısız olacak ve kartaca bu kez de numidya’ya tazminat ödemek durumunda kalacaktır.
  
  sürekli şüpheyle bakılan kartaca’nın bu yeni militarizmi roma senatosunda değerlendirilecek ve özellikle cato her konuşmasını kartaca yokedilmelidir diye bitirecektir.
  
  mö 149 yılında kartaca’yı savaş alanına çekmek için roma senatosu kabul edilemeyecek talepler ileri sürmeye başlar. asillerin yüzlerce çocuğu rehine olarak talep edilir, sonrasında ise şehrin yıkılıp iç kesimlerde yeniden kurulması istenir. talepler reddedilince savaş ilan edilir. başlayan üçüncü pön savaşında kartaca önceki savaşlarda olduğunun aksine paralı askerlerle değil kendi vatandaşlarıyla ülkeyi savunmak durumunda kalır. seferberlik ilan eden kartacalılar ilk roma saldırılarını püskürtmeyi başarır.
  
  kuşatma
  kartacalılar yaklaşık iki yıl boyunca kuşatma altında roma saldırılarına karşı koyar. şehrin içindeki yaklaşık 500 bin kişi insanüstü bir gayretle şehri büyük bir cephaneliğe çevirir.roma senatosu scipio aemilianus’u konsül atayarak ordunun başına getirir. şehre son darbeyi indirmeden once romalılar limana giriş çıkışı kesmek için bir dalgakıran inşa ederler.
  
  yenilgi
  mö 146 yılında romalılar şehrin surlarını aşmayı başarırlarsa da şehri almaları kolay olmaz. her bir kartacalı silahlandırıldığı için romalılar ev ev mahalle mahalle savaşarak ilerlemek durumunda kalırlar. sonunda şehir ele geçirilince sağ kalan 50 bin kartacalı satılmak üzere esir edilir. şehir bir daha kurulmaması için yerle bir edilir. fethedilen topraklar ager publicus (kamu toprağı) olarak devletleştirildiği ilan edilerek romalı, italyan ve yerel çiftçilere verilir.
  
  etkileri
  savaştan sonra scipio aemilianus’a onursal soyadı olarak “africanus” ismi verilir. kartaca’nın yakılıp yıkılmasından sonra romalıların şehrin yeniden aynı yerde kurulmasını engellemek için toprağa tuz attıkları iddia edilse de döneme ait yazılı eserlerde buna dair bir bilgi bulunmamaktadır.
  
  kaynak