kül

• mükemmel sözleri olan bir feridun düzağaç şarkısıdır.
  edit: ekleme
• feridun düzağaçın aynı adlı harika şarkısı.
• jerzy andrezejewski'nin ''kül ve elmas'' adlı romanına adını veren iki unsurdan biri. farklı.
  
  --- spoiler ---
  
  avrupa'da 2. dünya savaşı'nın son günüyle başlayan kül ve elmas, sonraki birkaç gün boyunca küçük bir polonya kentinde üç adamın izini sürer: komünist parti bölge sekreteri szczuka, gönülsüz direniş tetikçisi michael ve bir nazi işbirlikçisi olan kossecki. kossecki, en nefret edilen emir erlerinden biri olduğu toplama kampı geçmişini unutup çalışkan bir yargıç ve aile babası olduğu eski yaşamına geri dönmek ister. büyük oğlu, artık polonyalı komünistlerle mücadele halinde olan direnişe katılmıştır, küçük oğluysa anarşist bir örgüte katılmıs ve bir cinayetin suç ortağı olmuştur. szczuka, kamplarda ölmüş olduğu neredeyse kesin olan karısının yasını sessizce tutarken açgözlü bir belediye meclisine adalet ve haysiyet telkin etme göreviyle karşı karşıyadır. michael'in direniş hücresi ona szczuka'yı öldürme emri vermiştir. ancak şehirdeki otelde garson olan kristina'ya aşık olduktan sonra öldürmeye devam edebilecek midir? jerzy andrzejewski, kurtuluş sonrasında kaosa sürüklenen, ahlaki olarak afallamış ve ekonomik açıdan mahvolmuş polonya'nın canlı, sinematik bir portresini çiziyor.
  --- spoiler ---
• .....
• doğduğum, çocukluğumun geçtiği, yaşımın ilk yaralarını, ilk sevinçlerini edindiğim evin yıkıldığını gördüğüm gün, hatırıma düşüp içimde çağlayan feridun düzağaç şarkısı, ağıdı.
  
  ''şurada olmayan ev var ya, işte bizim evimizdi
  önünden her geçişimde hep aynı çocuğun sesi''
• beş bölümden oluşan edip cansever şiiri.
  
  küle başlangıç
  puhu kuşu muydu, neydi, kanatlarını toplayıp durdu
  boşluktan yontulmuş tüneğinde
  sıradan bir cumartesinde, yazılı kâğıtların
  kalemle delinmiş yerlerinde
  uzaklardan, çok uzaklardan doğmuş kıyılar gibi
  yorgun, tozlu yol kokulu kıyılar gibi
  şaşırmış kalmış da sanki deniz fenerlerine
  öyle.
  
  havalandı birden yayarak kanatlarını
  gözlerini gözlerinde bileye bileye
  bir düğme iliklenirken, bir yapma çiçek
  yakaya iliştirilirken acele
  ve soluk bir gülüş ki eskiye eskiye
  anılara dönerken çaresiz
  havalandı kuş ve yitip gitti
  külrengi bir tarih bırakaraktan geride.
  
  küle geriliş
  hepsi kül. ah o zaman kül başka
  yüzümü tutuyordum sığ kıyısına anılarımın
  ayak bilekleri külden adam
  bir avuç kül doluydu ağzımda.
  
  hepsi kül. kirli, bulanık sular
  patlamış sonbaharın da memesi
  emzirir balmumundan bir göğü. damlarda
  gezdirir ürkerekten pas renkli dilini
  ve döner birer birer ülkesine acılar
  saplanırlar birden soluğuma
  bilirim, o kadar iyi bilirim ki ayrıca
  ve dökülmüş saçları avuçlarında
  bir bir anımsadığım şimdi
  yanmış hepsi, kül olmuş.
  
  yanmış hepsi, kül olmuş
  bir trendi sanki hiç inilmemişti
  çıplak gövdeleriyle kâğıt oynayan adamlar
  ve çürük dişleriyle
  ve geçmişi olmayan geleceği de
  herkesin kendine göre bir boynu vardı yalnız
  hüznün ve çaresizliğin eklem yerlerinde
  gözleri vardı kurtlu erikler gibi
  ne zaman ki bakılacaktı bir yere
  bakılırdı hep birden bir avuç gözle.
  
  ve yanık istasyonlar gördüm arada
  titrek dumanlarıyla bozkırı
  kuru, kupkuru otlar yakıyordu biri. çekerekten içine
  kır kızılı bir hanı
  han
  yıkılmış zaten o da, şurda burda üç beş duvar
  toplamış kanatlarını puhukuşu da
  boşluktan yontulmuş tüneğinde değil
  iri bir pençenin tırnaktan boşalan oyuğunda
  soğuyor bilmek için yaşadığı zamanı
  oysa görmüyor önünü bile, görmüyor
  bir başka puhukuşu koysan da karşısına
  bozulmasın istiyor kül, anlaşılan
  hiç bozulmasın
  
  ah her yanda küller her yanda.
  
  külün doğası
  vermediler kapının önüne düşürdüğüm
  sararmış yarasa iskeletini
  bir denizci vermişti bana çıkarıp da boynundan
  kapkara bir kasketi olan
  her limanda birkaç kere unutulan
  hemen hemen parmaklarıyla konuşan bir denizci
  ürkütür demişti azılı fırtınaları
  ve yırtıcı kuşlarını açık denizlerin
  oysa ne kuşlarla boğuşmuşluğum var bugüne kadar
  ne de fırtınalar gördüm azılı
  yaşadım günsüzlüğümü ve saatsizliğimi durmadan
  bazen bir sözüm oldu, sonra o sözün külü
  en çoğul
  en yaygın
  en ne zaman külü.
  
  ve dedim, anlaşıldı, küllerin doğasıdır yarasa
  bütün küllerin
  elbette yalan denizcinin konuştuklarıysa.
  
  sızar kül
  sızar saçaklardan, su borularından
  camlardan, kapılardan, yangın merdivenlerinden
  bir dönemeçten, ayaküstü konuşmalarından
  sorgulardan, alışverişlerden, pazar gürültülerinden
  bayraklardan ve gemilerden
  kıyılardan, varoşlardan
  bundan böyle konuşulmayacak bir yaşantıdan
  sanki bir benzin istasyonundan
  geride kalan bir benzin istasyonundan
  bir tankerin güvertesinden, hüzünlü bir benzin kokusundan
  bir menekşenin iki tek boyutundan
  garlardan
  bir gülün bir boyutundan
  bir duvarın duyarsızlığından
  yokluğun bir daha yok oluşundan
  ve kulak çınlamasından
  bir kentin resimli bir balon gibi patladı patlayacak olmasından
  üstünde bir yüzün yarısı olan bir puldan
  ve tutkal kokusundan
  tutkaldan
  isayı sırtından gökyüzüne yapıştıran
  fişlerden, bankalardan, kesilen makbuzlardan
  bir hayvanat bahçesinden
  bir yalvaçın ağlamaklı fotoğrafından
  bulaşık sularından, çöp kutularından
  parklardan parklardan parklardan
  bir homoseksüelin kırmızı kazağından
  oksijenli saçlarından
  vitrinlerden, mağaza patronlarından, sokak satıcılarından
  çanlardan
  bir doğurmamışlıktan, bir doğurma korkusundan
  yaşama korkusundan
  çelenklerden ve cenaze levazımatından
  bir ölüye kadar
  her şeyden.
  
  külden adamlar
  bir saat ne kadar yaşar bir eskici dükkânında
  bir ırmak bir taş köprüye sarmaşıksa.
  
  koşar bakışları külden adamlar
  ordan oraya
  soğuk etlere, sosislere, yumurtalara
  konservelere ve jambonlara
  itişirler, üşüşürler, saatlerine bakarlar
  koşuşurlar masalara, bardaklara, ayakta durmalara
  bir sosisli sandviç peynirli bir sandviçle
  bir işaret parmağı bir başka işaret parmağıyla
  bir ceket bir kazakla
  iki düğme birbiriyle.. sonra
  yavaş yavaş çiftleşir kalabalık
  yağlı kâğıtlar, cigara izmaritleri, ruj lekeleri kalır ortalıkta
  ve doğar ıslak ceseti külün
  bir daha doğar
  kurudukça savrulmaya başlar havada.
  
  her şey kül için! her şey kül için! her şey!
  bağırır bakışları külden adamlar
  toplanır tüneğinde puhukuşu da
  ve bakar bunca zamandır geldiği yola
  yorgun, tozlu yol kokulu yola
  açar kanatlarını, saldırır ötelere yeniden
  bu külle sıvanmış kentten
  dalar boşluğa.
  
  ah her yanda küller her yanda.
• beşik lazımlığı olan silbiçe akşamdan sıcak kül serpilirse, çocuğun poposunun yanmaması, haşlanmaması için asgari dikkat, özen karşılığında onun tüm gece rahat, sıcak uyuması sağlanır, gazlanmanın da büyük oranda önüne geçilir. (bkz: halk hekimliği)
  
  erzincan köylüleri yumurtayı külle kaynatırmış, sebebi hikmetini araştırıyorum. ayrıca eskiden buzdolabı yokken, yumurtaları taze saklamak için odun külüne gömme fethiye dahil çok yerde yapılıyormuş.
  
  köylü deneyimi kadar söz edecek olursak sarma/samranın kaynakları bakımından rütbelenmesi şöyle:
  1. tavuk gübresi 2. koyun sarması 3. keçi samrası 4. sığır/inek boku. 5. eşek (ve benzerleri) gübresi.
  keçi sarması tarlada 7 yıl verim artışı sağlamaya devam edermiş. koyun sarmasının etkisi belki de 10 yıldan fazla. eşek sarmasının bir özelliği var: bahçe işlerinde umulmadık kadar yararlı. pırasa, salatalık, kabak, patlıcan pek çoğuna doping gibi iyi gelirmiş. sarma gibi kullanılabilir bir unsur da pıynar külüdür. anam külü hiç yabana gidermez, hep hasırlığımıza dökermiş.
  
  ["ceniza y nada! ceniza y nada!" diye bağırmaya başladı keşiş yumruğunu sıkarak. "kül baştanbaşa kül! savaş!"] nikos kazancakis - allah'ın garibi
  
  (ilk giri tarihi: 25.11.2014)
  
  (bkz: küllüm/@ibisile), külle kühüş
  (bkz: külletme), külleme, küllü su
  (bkz: ellemek küllemek)
  (bkz: küller küllere)
  (bkz: bir yangının külünü)
  (bkz: külünü savurmak)
  (bkz: odun külünü bile israf etmeyen kayıp nesil)
  (bkz: komşu komşunun külüne muhtaçtır/@ibisile)
  (bkz: deli tütün)
  (bkz: maraş otu/@ibisile)
  (bkz: kav/@ibisile)
  (bkz: sülük terapi/@ibisile)
• feridun düzağaç sen n'apmışsın abi ? dertsiz adamı dertten derde salar bu şarkı.
• bu nasıl gelişimdir yahu ??????
• eşya'nın yanışından ve her tür yangının durulmasından sonra geride kalan artık. bir üflemelik ruhu olur külün: insan ya da rüzgar nefesi.
  
  -rüzgar üfürdü-
  
  moloz dökmüşlerdi çiçekli gövdene. bir bir topladım, temizledim, toprağı molozdan ayırdım. ibadet eder gibi. öyle tane tane çekilen ve teskinlik bahşeden tespih gibi. tespih hiç kullanmadım biliyorsun. sanırım öyle hissediyorlar kullanıcılar.
  
  dizlerim tozlandı, bacağıma taşlar battı. olsun. zaten hiç acımamıştı, sadece rahatsız etti. başını, omuzlarını, gövdeni ve bacaklarını... dediğim gibi, ibadet eder gibi temizledim kabrini. yanındaki kabrin molozunu -ne büyük bir hadsizlik- üzerine dökmüşlerdi. ah be ah. bıraktığın gibiyiz. dirilere saygı yok, ölülere şöyle dursun. kabristan çiçekçisinin dediğine göre, burda hırsızlık olmaz şey değilmiş. hırsızlık demişken; saygı ve sevgi bazı imtiyaz sahibi ölülerin ve dirilerin istihkakı. çoğunluğunkini bu azınlık hırsızlık yoluyla kendine meşru kılmış. dediğim üzere aynıyız. ben ismini bilmediğim ve öğrenmemekte ısrar ettiğim çiçekler ekiyorum kabrine, -ekserisi sarmaşık türü- annem ağlıyor, babam yasin-i şerif okuyor. hiçbir şey okumuyorum biliyor musun. hiç okumadım. sadece anılar beliriyor zihnimde ve sararan anılara pastel boyası sürüyorum. boya da yola çıkınca ilk kavşakta soluyor, elimde, -zihnimde- sarımtırak hüzünceli anılar kalıyor. babam elindeki cüz'ü (mushaf'tan bir bölüm) avuçlarında sükun ile tutuyor, annemin, yani annemizin bakışları cama yaslı.
  
  tebdili mekan edişinin üzerinden iki kiraz, bir üzüm, bir de bir zemheri mevsimi geçti. her şey bıraktığın gibi diyemem, araya kedersi bayramlar girdi. okul açıldı ve kapandı. zaman bir tarla gibi sürmekte bizleri. ne iyiyiz ne kötü. bildiğin gibi. ben de normalim. aynı ben. çocuklar büyüyor her şeye rağmen. geçen gün büyük dayımın oğlu sabah -babamın adaşı- ile karşılaştım, hala ölülerle gidip konuşuyor musun? diye sordum. arada, dedi. kafirlerden sıkıldıkça -kafir biz diriler imiş- gidiyorum diye ekledi. ne tuhaf bir kafa değil mi? ölülerin dirilerin kavgaya tutuşup anlaşamadığı hakikati gördüğünü iddia ediyor. ölüler sözüm ona hakikate varmış, diriler ise hakikati kavga gürültü ile örten kafirler. neyse ki ölüler cevap vermiyormuş ona: iyi dinleyiciler olduklarını söyledi. mezarını sordu, burdan biraz uzak dedim. malum istanbul trafiği. istanbul için iyi diyor, mezarlıklar güllük gülistanlık diyor. çok çok şeyler dedi de hem memleket kokuyordu, hem de bu şehrin taşkalesi yoktu üzerinde. koku iyiydi de lafazanlığı bir o kadar kötü. fatiha okudu. ben de ellerimi açtım, bir süre sonra onunla beraber yüzüme sürdüm.
  
  bu aralar anka kuşu gibiler desem yeridir. her perşembe günü küllerinden ateşler doğuyor. annem ve babam kuşun iki kanadı. gövdesine gelince kuşun: orada çocuk mırıltıları var kardeşim. sana çocuklardan konuşamam. ama iyiler, güzeller. sensiz onlar için "fi ahsen-i takvim - en güzel zaman dilimindeler" diyemem. dersem eğer, kaburgamda biriken ne kadar hıçkırık varsa ulu orta dökerim. iyiler amma güzeller.
  
  muhalif takviminin yaprağıyım, -fena bir zaman dilimi ben için- objektif biri için zebra elbisesi giymiş damalı eşek gibiyim. subjektif nazar cemaati için, kafir, zındık ve münafığım. bana göre ben; yorgunum, bitkinim ve çokça hissizim. son aylarda "eşik" aklıma düşüyor, daha doğrusu ruhuma düşer gibi hissediyorum. eşikte beklemenin, eşikte durmanın, eşikte kalakalmanın debelenmesini hissediyorum. çocukluğuma iniyorum eli dolu ve eli boş olarak gerisin geri çıkıyorum.
  
  kül doluyum hemşire. ağzıma kadar kül.
  
  -rüzgar üfle üstümü-
  
  uykun güzel, kabrin nur, mekanın naim cenneti, ruhun şad olsun.