öğrenilmiş iyimserlik

• tıpkı öğrenilmiş çaresizlik gibi yine martin seligman tarafından ortaya atılmış bir kavram ve de bir kitap. kitabın tanıtım yazısında öğrenilmiş iyimserlik için diyor ki, "öğrenilmiş iyimserlik bize, otomatik olarak kendimizi suçlamayı nasıl bırakacağımızı, her aksilikte olası en kötü sonucu görme alışkanlığından nasıl kurtulacağımızı, nasıl iyimser olacağımızı gösteriyor."
  
  açıkçası kitabı okumadım, kişisel gelişim kitabı havası var sanki biraz ve kişisel gelişim kitaplarının insanları aptal yerine koymaktan başka bir işe yaramadığına inanıyorum. yaşam koçluğu müessesesine de fena takığım yine bu sebeple ve sanki bu amca hafiften yaşam koçluğuna da meyletmiş bu kitabında.
  
  fakat yine de teorinin kendisi hakkında biraz araştırma yaptım ve netice itibariyle bu teoriye temkinli yaklaşmak gerektiğinde karar kıldım. zira bir kimsenin yaşadığı olumsuz tecrübelerde kendi hatalarını görmek yerine çevreyi ve koşulları suçlamasını çok da faydalı bulamıyorum. ha, belki insanın kafasının rahat olmasını, kendisiyle didişmekten vazgeçmesini falan sağlıyordur; ama yine de bunun, kendi hatalarını fark edemeyip bütün olumsuzlukların dışarıdan geldiğine ikna olmak ve aynı hataları tekrarlamak gibi abuk bir sonucu olabilir.
  
  çok iyi niyetli düşünürsek, başımıza gelen menfi olayların değişken koşullardan kaynaklandığına, şartlar aynı olmasa, söz konusu olumsuzlukların, başarısızlıkların yaşanmayacağına inanmak güzel olabilir. fakat bir de insan faktörü var es geçemeyeceğimiz. ya olumsuzluklar zamandan, mekandan falan değil de doğrudan başka birinden kaynaklanıyorsa? bu durumda hasım yaratmaya açık bir teori gibi.
  
  öte yandan, bir aksilik çıktığında olası en kötü sonucu görüp yıkılmakla, olası en kötü sonuca göre gardını almak arasındaki pek de ince olmayan farkın da altını çizmek isterim. dolayısıyla gerçekçiliğin, mesnetsiz bir iyimserlikten çok daha faydalı olduğuna inanıyorum. fakat gerçekçi olmak için de dünyayı hepten iğrenç görmeyelim. evet, hikayenin sonunda herkes ölüyor ama yaşamak yine de güzel.
  
  o yüzden en iyisi ihtiyatlı iyimserlik.
• bir tırmanış sırasında yere yakınlık mesafesi beş altı metrelik olan bir şelale yatağından atlamamız gerekti. o gün baştan sona felaket olduğu için zaten öfke doluydum. rehber bizi bilmediği bir rotaya sokmuş, ağzımıza sıçmıştı. an itibariyle zaten insanlar epeyce yara bere almıştı. zevk almamız gereken trekking benim gibi nispeten daha az ustalar için endişeye dönmüştü. az önce bir kaya oyuğunun içinden atlamış, bir açıklığa düşmüştüm. ha birkaç saat önce de uçurumdan yuvarlanma tehlikesi yaşamıştım. filmlerdeki gibi o el son anda tutmasaydı uçurumun dibini bulacaktım. arkadaşım 'başından beri gözüm üzerinde, merak etme.' dedi. b*ku yememek için daha dikkatli olmaya çalışıyordum. ama abi küçük de olsa sızarak akan bir şelale yatağından aşağıda yosunların kayganlaştırdığı rahatça görülen taşların üzerine atlamak zorundayken hayattan ne bekleyebilirsin ki? kafam çarpmasın bari diye dua ederken gruptakilerden biri durdu aşağıda. 'omzuma atla' dedi. ustalaşmış olanlar atlayıp gidiyorlardı. ben tüm yolu tek başıma gitmeyi göze alıp geriye mi dönsem diye düşünüyordum. adama baktım. omuzunu işaret etti. atla yaptı. böyle şeyler türkiye'de olmaz. uçurum hadi neyse de, bu... grup ilerliyordu, geride kalmak da riskti. atladım omza, ordan sekip hemen yere. hafif yaylandığımı gördü arkadaş, elini uzattı. çekip zıplattı, sonra yola devam.
  terapistimin söylediğine göre çocukluk travmaları insana sürekli travma aratırmış. travmanın allahıydı o gün. ama yine de iyi geldi. dönüşte acile iki kişi bıraktığımız halde (ikisi de basit de olsa yara almışlardı. kırık çıkık, hayati organlara bir şey olmadı). ölesiye korktuğum halde.
  bir tırmanış sırasında birbirini hiç tanımayan kişilere ne kadar güvenebileceğinizi öğreniyorsunuz.
  o tırmanışlara kadar dağcılar bana hep çocuksu kaprisleri olan, zengin bebeleri olarak görünmüştür. tırmandıkça, doğa yürüyüşleri yaptıkça gerçek şımarıklığın tanımadığım hayatları yargılamak olduğunu, bunun da fakir şımarıklığı olduğunu anladım. fakirlik de değil, en âdisinden kalıplarla yetişmişliğin verdiği cahillik.
  iyimserlik öğrenilebilir evet.
  dağları, ormanları hatırladım lan.
  çok güzeldi be olm. bakınayım bi istanbulda da var mı öyle yürüyüş ekipleri.
  iyimserliğin canını seveyim sana bi şey olmasın.
• martin seligman'in ogrenilmis caresizligi arastirirken buldugu kavram. ogrenilmis caresizligin tersidir. bir seylerin mutlaka kotu gidecegini dusunmek yerine elinden gelenin en iyisini yaptiktan sonra olaylari iyi tarafindan bakmayi ogrenebiliriz. bu psikolojik acidan daha saglikli yapar ve daha mutlu olma yolunda adim atabiliriz. hatta bazilarina gore daha uzun yasabiliriz. ek olarak, olumlu bakis acisina sahip olanlarin kaygili ve depresif insanlara gore hastaliklarla daha iyi bas ettigi ve daha genc gorundugu gozlenmistir.
  ayrica
  ne olursa olsun her olaydan iyi bir sonuc cikarmayi iceren benzer bir teknik icin
  (bkz: pollyannacılık)
• seligman ın ne kitabını okudum ne de daha önce ismini duydum,ama okuyacağım.girdilerden anladığım kadarıyla olayları oluşturan sebeplerin karamsar bakış açısıyla bakılmasının yerine daha iyimser düşünülmesini salık veriyor.aptalca olduğunu düşünüyorum. evet bazen doğru olabilir ama çoğu zamanda gözlerini kapamak bu saçmalıklara seni etrafına gülen bir palyoçadan farklı yapmaz.bunun yerine tüm bunların farkında olup öfke hissetmemek,doğal karşılamak alkolsüzkende.
• aşağıdaki 7 strateji bardağınızı iyimserlikle doldurmanız içindir.
  
  1. niyetinizi belirleyin
  
  yatağınızdan çıkmadan önce (eğer unuttuysanız, evden çıkmadan önce) bir dakika durun ve gün için bir niyet belirleyin. bu o günkü tavrınız veya o güne getirmek istediğiniz ruh ile bağdaşan bir kelime olsun. niyet etmek bir rota görevi görür ve sizin zaman ve enerjinizi odaklamanızı kolaylaştırır. örneğin, o gün çalışmanız gerekiyor ve siz kendinizi işleri erteleyip, oyalanırken buluyorsanız, o gün aktif olmayı ve işleri takip etmek için en az 5 arama yapmayı niyet olarak belirleyebilirsiniz. o gün karşılaşacağınız zorluklara göre niyetiniz değişkenlik gösterebilir.
  soru: günün geri kalanı için niyetiniz nedir? daha girişken, düzenli, odaklı, kendine güvenli, kararlı, becerikli, ısrarcı ya da sabırlı mı olmak istersiniz?
  
  2. cesur davranın.
  
  çoğu zaman şartlarımızı iyileştirmemiz için ihtiyacımız olan şey cesarettir. şu an nerede olduğunuz ve hayatta nerede olmak istediğiniz arasındaki mesafeyi kapatacak şey, bir şekilde kendi güvenli alanınızdan çıkmanız ve sizi korkutan bir şeyi yapmaktır. bu telefonu elinize alıp birisini yemeğe davet etmek, aerobik dersine katılmak ya da sizi son zamanlarda endişelendiren bir şey hakkında patronunuzla konuşmak olabilir. kendinize olan güveninizi artırmak yapamayacağınızı düşündüğünüzü bir şey yapıp, sandığınızdan çok daha fazlası olduğunuzu görmeniz için bundan daha iyi bir yol yoktur.
  soru: eğer aptal gibi görünmekten ve başarısız olmaktan korkmasanız bugün ne yapardınız?
  
  3. bir sorunu fırsat olarak yeniden tanımlayın
  
  sorunlarınızı onlardan şikayet ederek çözemezsiniz. ancak onları yeniden tanımlayıp onlara yeni bir açıdan yaklaşarak çözüme ulaşabilirsiniz. (einstein şöyle der: “sorunlar yaratıldıkları seviyedeki düşünmeyle çözülemezler.”
  
  kötümserlerin sorun gördükleri yerde iyimserler fırsatlar görür. eğer problemlere bakışınızı değiştirirseniz, problemleriniz içinizde olduğundan bile haberdar olmadığınız zenginlikleri keşfetmeniz, öğrenmeniz ve geliştirmeniz için orada duran olanaklara dönüşür.
  soru:sizi en zorlayan sorununuz size ne gibi olanaklar sunuyor?
  
  4. enerji emicilerden kaçının
  
  iyimserlik bulaşıcıdır, kötümserlik de öyle. eğer pozitif hissetmekte zorlanıyorsanız, vaktinizi her şey hakkında olumsuz yorumsuz yaparak yaşam enerjinizi emen enerji vampirleriyle geçirmeyin. birlikte vakit geçireceğiniz insanları akıllıca seçin ve size iyimserlik vermeyen insanlarla geçirdiğiniz zamanı sınırlayın.
  soru: kimle daha az zaman geçirmem gerekiyor ve kiminle daha çok görüşmek isterim?
  
  5. bir iyimser gibi davranın
  
  eğer fiziksel olarak kendinizi nasıl taşıdığınızı değiştirirseniz, bu nasıl hissettiğinizi de etkiler. bilim adamları kendinizi dışarıda nasıl taşıyıp nasıl konumladığınızın içinizde neler hissettiğinizi büyük ölçüde etkilediğini ortaya koydu. omuzlarınızı kasıp, alt dudağınızı büküp devamlı yere bakarsınız iyimserlik (ve olanaklar) sizden uzaklaşacaktır. ama dik durur, gülümser ve her zaman olmak istediğiniz iyimser, dışadönük, güvenli insan gibi davranırsanız, pozitif insanları ve olanakları kendinize çekersiniz. insanlar size daha farklı davranmaya başlayacaklardır ve siz de kendinizi kısa sürede daha iyi hissedeceksinizdir. kendinizi pek bunu yapabilecek gibi hissetmiyor musunuz? yine de bir deneyin! eski bir deyiş vardır: bir şeyi yapabiliyor olana kadar yapıyormuş gibi yapın.
  eylem: dik durun, gülümseyin ve aynadaki yansımanıza bakın. kendinizi nasıl taşıyorsunuz?
  
  6. rahatlayın
  
  neden komedyenler daha uzun süre yaşar? çünkü en komik olmayan durumlar içinde bile komik bir şey bulma konusunda ustalaşmışlardır. her şeyin iyi tarafını bulmak kolay değildir ama her zaman işleri kolaylaştırır. mizah, her türlü gerginlik ve olumsuzluk için etkili bir panzehirdir. bir komedi filmi izlemek ya da komik bir arkadaşla vakit geçirmek gerçekten de iyileştiricidir.
  soru: eğer sorunlarınıza daha kaygısız bir tutumla yaklaşmak isteseydiniz, neyle dalga geçerdiniz?
  
  7. egzersiz
  
  eğer hiç egzersiz yapmayan insanlardan biriyseniz, biliyorum bunu tekrar tekrar duymaktan nefret ediyorsunuz ama egzersiz sizin için gerçekten, ama gerçekten iyidir. egzersiz size sadece fiziksel olarak iyi gelmekle kalmaz, aynı zamanda psikolojik olarak iyi hissetmeniz için de çok etkili bir ilaçtır. kalbiniz hızla çarpmaya başladıkça vücudunuz, stresi azaltan ve size hayata daha güçlü ve iyimser gözlerle bakmanızı sağlayan endorfin hormonunu salgılar.
  
  etkinlik: dışarı çıkın ve 20 dakika belli bir ritimde yürüyün ya da koşun ve sonrasında ne kadar iyi hissettiğinize bakın.
  lütfen bugün bunlardan en az birini deneyin ve size nasıl yardım ettiğini benimle paylaşın. bir iyimser olarak tüm bu 7 stratejinin size fazlasıyla yardımcı olacağına inanıyorum!
  
  (bkz: margie warrell)
• seligman perma + asagidaki gibi anlatilabilir;
  
  p – pozitif duygu
  
  sevdiğiniz insanlarla zaman geçirin (kok et al., 2013).
  zevk aldığınız hobiler ve yaratıcı aktiviteler yapın (conner et al., 2018).
  moral verici veya ilham verici müzik dinleyin (juslin & sakka, 2019).
  hayatınızda minnettar olduğunuz şeyleri ve iyi giden şeyleri düşünün (emmons & mccullough, 2003).
  
  e – bağlanma
  
  gerçekten sevdiğiniz, onları yaparken zamanın nasıl geçtiğini unuttuğunuz aktivitelere katılın (bonaiuto et al., 2016).
  anı yaşamayı, günlük aktiviteler veya sıradan görevler sırasında bile uygulayın (belitz & lundstrom, 1998).
  doğada zaman geçirin, etrafınızda neler olduğunu izleyin, dinleyin ve gözlemleyin (petersen et al., 2021).
  karakter güçlerinizi belirleyin ve öğrenin, iyi olduğunuz şeyleri yapın (lai et al., 2018).
  
  r – pozitif ilişkiler
  
  ilginizi çeken bir sınıfa veya gruba katılın.
  tanımadığınız insanlara sorular sorarak onlar hakkında daha fazla bilgi edinin.
  tanıdığınız insanlarla arkadaşlık kurun.
  uzun süredir konuşmadığınız veya bağlantı kurmadığınız insanlarla iletişime geçin.
  
  m – anlam
  
  size önemli olan bir amaç veya organizasyona dahil olun (tang et al., 2022).
  bağlantı kurabileceğiniz şeyler bulmak için yeni, yaratıcı aktiviteler deneyin.
  tutkularınızı başkalarına yardımcı olmak için nasıl kullanabileceğinizi düşünün.
  sevdiğiniz insanlarla kaliteli zaman geçirin.
  
  a – başarılar
  
  smart - özgül, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zaman sınırlı - hedefler belirleyin (falecki et al., 2018).
  geçmiş başarılarınızı düşünün.
  başarılarınızı kutlamak için yaratıcı yollar arayın.
  
  perma'daki artı (+) 4 öğe : optimizm, fiziksel aktivite, beslenme ve uyku.
• çok zor iş. kim uğraşıcak?