• merdi kıpti şecaat arzederken sirkatin söyler. çingenenin merdi, kendini överken hırsızlığını söyler başka bir deyişle mert çingene hırsızlığıyla övünür, demektir. övünülmiyecek şeylerle övünülmez anlamında kullanılır(dı/mış). günümüzde kullanınca, "aaa inağnmıyoruum, bu kadar kornfilike bişii nasıl bööle aklınızda şeydebiliyorsunuz" tepkilerine mazhar olunur.
  • padişahı parmaklayan soytarıya sebebi sorulunca valide sultan zannetim demesi.
  • tam olarak bu deyi$i ozetleyen bir olay gecti ba$imdan, cok bi bok varmi$ gibi onu nakledeyim isterseniz sizlere yüksek müsadelerinizle;
    gecen gece sevdicegi kolumuza takip gittik yine müdavimi oldugumuz mekana ba$imiza gelecekleri bilmeden.. oturduk efendi efendi, ho$geldin be$gittini müteakip adnan efendi sordu ne alirsiniz diyerekten,
    maa$lar bayramdan once verildiya, cepte sipali bol, balya saglam:

    - adnan $arap ac bize be, degi$iklik olsun
    - derhal, cok güzel fransiz $araplarimiz var..
    - banane abi varsa, allah arttirsin, sen bize antik mantik ac bi$eyler i$te..
    - olmaz abi, sen secimi bana birak..
    - e iyi bakalim..

    "e iyi bakalim" yarrak iyi bakalim affedersin, ebenin donunu görmene az kaldi, sen hala fransadasin avrupadasin, maa$i 1 gecede harca diye vermedikelerki sana, 45 gün ya$iycan o parayla haberin yok, mal degnegi..
    neyse, üstünde fransizca bir takim kelamlar olan bir $i$e $arap geldi masaya, enteresan bir tören havasinda acildi $i$e, cok lazimmi$ gibi:

    - lan olm anlamam ben doldur i$te,
    - olmaz abi, $ekli bu..
    - ya $arap marap sikim sikim i$ler actiniz ba$ima, hasta ettiniz beni.

    degerli hayat arkada$imiz yanimizda oldugundan dolayi, pek ses de cikartamiyoruz diye, dayadikca dayiyo ipneler, meydani bo$ buldular.. bu alemleri bilen bilir, garson tayfasinin en güzel ciro yaptigi an; etkilemek istedigi kizi alip gelmi$ denyo tayfasinin bo$lugunu yakaladigi andir, bilezik gibi gecirir hirbolar..

    - abi kalamar yaptiriyim..
    - ehem, olur tabi,
    - cok güzel karidesim var, tereyaginda, getiriyim hemen..
    - tabe..
    - kalkan baligi var abi cok taze, attiriyim izgaraya..
    - öhö, tabi, yeriz dimi, eh ehe.. (listeyi uzattikca hesap olur size gilgami$ destani, yaslan be debre'li, daglar inlesin)

    neyse, konumuza dönelim, üstünde fransa baglarindan toplanan üzümlerden mürekkep oldugu iddia eilen $arabimizi icip bitirdik ve hesabimizi istedik. ki o üzümlerden bozcadada krali var, gidenleriniz bilecektir, kabarne savinyon derler cismine, yaninizda $i$e götürürseniz daha makul bir bedel kar$iligi sahip olmaniz olasidir..

    $öyle tarif ediyim, hesap ceman adisyonun arka tarafina yazilir, kalem kalem ne fiyattir bilmeniz icin arka tarafina bakmaniz icap eder.. arkada yazilani görünce, hayatimda bir kere bile cevirip bakmadigim adisyonu cevirmek zorunda kaldim a dostlar.. "neydir lan bu, noloroloyor lan" diye geciriyorum icimden, renk vermemeye cali$arak.. bi taraftan da "laağğnn cigerimi söktünüz laağğnnnnn" diye bagirmak istiyorum ama, $eklimiz uymaz, kizcayizi üzeriz en fazla.. ödüyoruz hesabimizi efendi efendi, arabamiza bindigimizde, fi$ fatura vesair vermeden alinan otopak parasina isyan bayragi aciyoruz,
    - bak vermiyosunuz makbuz felan, kacinci oluyo bu;
    - abiğ, valla $indi bitti makbuz, arkada$ almaya gittiğ..
    - ya tamamda ayip ama bak, kacinci oldu..
    - ya abiğ, kapama yolu, bak mü$teri bekliyo..

    fransiz $arabinin etkisiyle, degnekcilere veriyorum ayari ki, 1 tanesi bile beni ortadan ikiye ayirmaya mazhar iken, ortamda 4 tanesi ciplak gözle sayilabiliyo, o derece bi cesaret veriyo demek ki insana bu alkol..

    ertesi gün ugruyorum tabi elemanlara, ho$be$ etme maksatli, arada da benim $arabin lafini geciricem ki gercekler su yüzüne ciksin.

    - olm soktunuzya lan gecen ak$am $arabi 35 kaattan? ayip diil mi?
    - abi naptin ya, valla 50 kaattan a$$a yazmiyoruz, sensin diye 35 yazdik..
    - oha lan oha, merdi kipti secaat arzederken sirkatin soylermi$..

    i$te bu sözün tam olarak anlamini buldugu yer burasidir.. degildir diyen varsa beri gelsin..
  • 18. yüzyıl osmanlı sadrazamlarından koca mehmet ragıp paşa’nın gazelinde yer alan (bkz: mısra-i berceste)

    meyan-ı güft ü gûda bed-meniş îhâm eder kubhun
    şecaat arzederken merd-i kıptî sirkatin söyler

    anlamı
    mayası bozuk olanlar, söz esnasında kabahatini söyler
    erkek çingene de yiğitliğini anlatırken hırsızlığını söyler

    sahibi belli olduğu için ata sözü değil vecize olmaktadır.

    ragıp paşa'nın mısır beylerbeyliği sırasındaki tecrübelerini yansıtan bu şiirin tümü şöyledir:

    harabatı görenler her biri bir haletin söyler
    safâsin nakleder rindân zâhid sıkletin söyler

    ser-âğâz eyledikçe bahse bülbül revnak-ı gülden
    bezimde kulkul-i mînâ melek keyfiyyetin söyler

    tecellî neş’esin ehl-i şikem idrâk kabil mi
    behişt andıkça zâhid eki ü şürbün lezzetin söyler

    ne zabt-ı hâkim-i şer’î ne hükm-i zâbit-i aklî
    cünûn iklimini seyreyleyenler rahatın söyler

    miyân-ı güft ü gûda bed-meniş îhâm eder kubhun
    şecaat arz ederken merd-i kıbtî sirkatin’ söyler

    muvafıktır yine elbet mizaca şîve-i hikmet
    tabibin olsa da kizbi marîzin sıhhatin söyler

    perîşânî-yi hatır nükte-i ser-beste veş kaldı
    ne kimse hikmetin anlar ne râgıb illetin söyler

    debe editi: demek ki halen ekşi sözlükte bilgiye kıymet verenler var. sevindirici bir durum.
  • bu söz ragıp paşa'nın meşhur bir beytinden alınmadır. beytin tamamı da şöyledir:

    miyân-ı güft u gûda bed-meniş îhâm eder kubhun
    şecâ'at arzederken merd-i kipti sirkatin söyler

    yani: dedikodu ve muhabbet esnasında kötü huylu kişi kendi kusurunu, kusur olduğunu bilmeden, iyi birşeymiş gibi anlatır. mesela çingene delikanlısı kendini överken yaptığı hırsızlığı kahramanlığına delil gösterir.

    yaptığının ne büyük hata olduğunu bilmeyi bırak, bunu bir meziyet olarak sunmasıdır ilginç olan. beytin "şecâ'at arzederken merd-i kipti sirkatin söyler" kısmı toplumda bu karakterde olanları çok iyi özetlediği için beğenilmiş, ezberlenmş ve atasözü haline gelmiştir neredeyse.
  • "kıptinin merdi secaat arz ederken sirkatin söyler" şeklindeki versiyonunu bile öğrenmem 3 ayımı almışken aslının başlıkta yazan şekli olduğunu öğrenip kahrolduğum atasözü.
  • (bkz: teyzesi defterdar olan faytonla damda dolaşır)
  • "çingene adamın referansı hırsızlıklarıdır" anlamına gelen söz.

    kıpti aslında eski mısır dinindekilere denir ama eskiden beri çingenelere de kıpti denir. hatta yakın zamana kadar nüfus cüzdanlarının din hanesine "kıpti" yazıldığı bile olurmuş. halbuki onlar mısır değil hint kökenlidir.

    burada merd türkçedeki anlamıyla yani yiğit anlamıyla değil farsçadaki asıl anlamıyla yani "erkek" anlamıyla kullanılmıştır zira çingene kadınlarının hırsızlık referansı olmaz. daha çok ayrıntı verirsem o zamanki ayrımcılığı buraya da taşımış olacağım, araştırın öğrenin.

    bir de recep tayyip erdoğan'ın bu sözü ne manaya yorumladığını ve alıntıladığını anlarsam kendimi ordinaryus ilan edeceğim ama ben de çözemedim. "gündem neyken o ne aşağılık şeylerden bahsediyor" anlamında kullanıyor olabilir. emin değilim.
  • (bkz: özrü kabahatinden büyük)
  • mısırlı hıristiyanlara, hatta detay vermek gerekirse mısır ortodoks kilisesine bağlı olan topluluğa kıpti denir, egypt ismi de buradan gelmekte.

    çingenelerin kökeninin muhtemelen mısır olduğu zannedildiği için böyle bir galat-ı meşhur bulunmakta.

    efenim saygılar.
hesabın var mı? giriş yap