türkiye işçi partisi

• boş zamanlar tv'de yayınlanan şu videonun detaylı anlattığı siyasal partidir:
  
  1960'lar - türkiye işçi partisi
  
  --- spoiler ---
  1950'lerde sosyalist ve komünist kelimeleri ahlaki olarak kötülendiği için isminde ve tanıtımında bu kelimeleri kullanmaktan geri durmuştur.
  
  seçim propagandasında halka ilk defa işçiler, köylüler, esnaf şeklinde seslenmiş partidir.
  --- spoiler ---
  
  edit: typo
• 1965 türkiye genel seçimlerinde milletvekili çıkardığı iller:
  
  adana: 1 (ali karcı)
  ankara: 1 (rıza kuas)
  denizli: 1 (muzaffer karan)
  diyarbakır: 1 (tarık ziya ekinci)
  hatay: 1 (yahya kanbolat)
  istanbul: 3 (sadun aren, mehmet ali aybar, çetin altan)
  izmir: 1 (cemal hakkı selek)
  kars: 1 (adil kurtel)
  konya: 1 (yunus koçak)
  malatya: 1 (şaban erik)
  şanlıurfa: 1 (behice boran)
  tekirdağ: 1 (kemal nebioğlu)
  yozgat: 1 (yusuf ziya bahadınlı)
• (bkz: #43794944)
• yakında zamanda çeşitli grupların birleşmesi ile birlikte kurulması planlanan oluşum.
• 1964 tarihli parti programında türk milliyetçiliğini benimsediğini ifade etmiş siyasî parti. (mehmet ali aybar'dan sonraki behice boran yönetiminde işler değişti tabiî. )
  
  "vı. milliyetçilik
  
  türk milliyetçiliği, yüzyıllardır bir yarı sömürge olarak
  yaşamış halkımızın yabancı boyunduruğuna, sömürgeciliğine
  ve sömürücülüğe karşı tepkisinin ideolojik
  plânda ifadesidir.
  
  kişiliğini kurtuluş savaşı'nda bulmuş olan türk m i l liyetçiliği,
  halkçılıktan ayrı düşünülemez. türk devleti'ne
  yurttaşlık bağı ile bağlı olan herkes türk'tür. türk m i l liyetçiliği,
  ulusun bütün fertlerini kaderde, kıvançta ve
  tasada ortak, bölünmez bir bütün sayar; milletimizi,
  dünya milletleri ailesinin eşit haklara sahip, kişiliği olan
  bir üyesi olarak, bilimde, teknikte, kültürde, ekonomide
  ve toplum hayatının her alanında daima yüceltmeyi amaç
  bilir. türk milliyetçiliği, başka milletleri aşağı gören,
  ırkçı, saldırgan ve sömürücü bir ideoloji asla değildir.
  batıda sömürgeci ve saldırgan çevreler, milliyetçiliği, dış
  sömürücülüğün elinde saldırgan ve başka milletleri küçük
  gören bir ideoloji haline getirmişlerdir. türk milliyetçiliği,
  milletlerin özgürlük ve kardeşçe dayanışma
  içinde yaşamaları esasını benimsediği için insancıldır.
  
  türk milliyetçiliği, ırkçılık ve ona bağlanan bütün gerici,
  tutucu görüş ve sonuçları kesinlikle reddeder. türkiye
  cumhuriyetine yurttaşlık bağı ile bağlı herkesi türk sayar
  ve yurttaşlar arasında din, d i l , ırk, mezhep ayırımı
  ve eşitsizlik gözetmez."
  
  ayrıca, genel başkan mehmet ali aybar, 1967'deki eyüp ilçe kongresi'nde şu sözleri söylemiştir: "sosyalizmin milliyetçi olmadığı iddiası xıx. yüzyılda yaşayan kapitalist ve emperyalistlerin milletlerin uyanmasını önleyebilmek umuduyla ortaya attıkları ve foyası artık tamamıyla ortaya çıkmış bir iddiadır." (bkz m. a. aybar, bağımsızlık, demokrasi, sosyalizm)
• türkiye'nin pek çok yönden en özgün, en avangard ve en güleryüzlü sosyalist partisi.
  
  1. partiyi sosyalist aydınlar değil sendikacı işçiler kurdu.
  
  2. mehmet ali aybar'ın genel başkanlığa getirilmesi partinin edineceği karakter açısından dönüm noktası oldu. türkiye tarihinin ilk (ve hâlâ tek) kitlesel sosyalist partisi leninist çizgiyi değil özgürlükçü sosyalizmi benimsedi. sovyetçiliğe karşı bağımsız duruşu tercih etti, türkiyeye özgü sosyalizm şiarını edindi. aybar, partinin yönelimini güleryüzlü sosyalizm olarak nitelendiriyordu.
  
  3. bürokratik sosyalizme karşı parti yönetim organlarının en az yarısının kol emekçilerinden oluşması şartı getirildi. (aybar'ın daha sonra kurduğu sosyalist devrim partisi'nde bu oran 2/3'ye yükseltildi ve ayrıca yöneticilerin üst üste iki kere seçilememesi, ilçe düzeyinde toplanarak parti politikaları hakkında merkeze değişiklikler önerilebilmesi gibi yatay örgütlenme pratikleri geliştirildi.)
  
  4. sscb'nin çekoslovakya'yı işgal etmesi karşısında dünya sosyalist kamuoyunun pek çoğunun aksine sscb'ye karşı tavır aldı. prag baharını savundu. (parti yöneticilerinden behice boran, aybar'la arası açıldıktan sonra tavır değiştirdi ve sovyet yanlısı bir tutum aldı.)
  
  5. üyeleri arasında simone de beauvoir ve jean-paul sartre gibi uluslararası entelijansiyanın seçkin isimlerinin bulunduğu russell mahkemesi'ne mehmet ali aybar da üye sıfatıyla davet edildi. tip genel başkanı aybar, vietnam'da inceleme yapan heyetin başkanlığını yaptı.
  
  5. tip, halka hitap şekliyle de, söylediklerinin içeriğiyle de ilkleri sahneledi. 1965 seçimleri sonucunda 15 milletvekiliyle tbmm tarihinin en etkili muhalefetini sergiledi. meclis kürsüsünde hicbir partinin değinmediği konuları cesurca ele aldı. ap-chp işbirliğiyle seçim yasası değiştirilerek 1969 seçimlerinin akabinde meclis dışı bırakıldı (parlamentoya yalnızca iki vekil sokabildi).
  
  beşli takrir neticesinde aybar genel başkanlığı bıraktıktan sonra genel başkanlığa behice boran geldi. partiyi özgürlükçü, bağımsız kimliğinden uzaklaştırarak sovyetçi, bürokratik bir eksene oturttu. kısa bir süre sonra da 12 mart yönetiminde parti kapatıldı. bu özgün, avangard ve güleryüzlü deneyim son buldu.
• 1965 seçimlerinde 15 milletvekili ile mecliste temsil hakkı kazanmış parti.
  
  http://i.hizliresim.com/pzp4n0.jpg
• birinci türkiye işçi partisi için üç önemli ittifak gücü vardı: sendikacılar + aydınlar + kürtler
  
  ikinci türkiye işçi partisi ise biraz 1.5 güç ile atıldı kavgaya: öğrenci + ikiye bölünmüş kürt dinamiği (diğer yarısı 12 eylül'e kadar apocu hareket, barzani, kotancılar ve ddkd ile çoktan yol almaya başlamıştı.)
  
  ikisi arasında ki kırılma 1969'dan 1975'e kadar geçen sürede yaşanan ayrışmalar ve temel politik hedefteki bulanıklıktan ötürüdür.
• 1965 seçimi başarısında milli bakiye sistemin rolü çok abartılmamalıdır.
  tip, 3'ü istanbul’dan, diğerleri ise ankara, izmir, adana, diyarbakır, konya, hatay, kars ve yozgat’tan olmak üzere 11 milletvekilini doğrudan seçtirmiştir.
  sadece 4 milletvekili milli bakiye hesabından seçilmiştir.
• 1965 seçimlerinde 385 vekil adayının 227 si işçi, köylü, esnaf ve zanaatkardır.
  148 aday memur, öğretmen gibi dar gelirli yurttaşlardandır.
  sadece 10 tüccar ve müteahhit aday vardır.