çeçence ^*

• 750.000 dolayinda konusucusu olan kafkas dili.
• cok fazla sh sesi iceren dil. maras ,sivas gibi illerimizin koylerinde konusani coktur.
• cecence, kuzeydogu kafkasya dilleri ailesinin nakh grubuna dahil bir dildir. izoledir ve diger dil aileleriden olan dillerle olan iliskileri hala aciga kavusturulamamistir. cecence ingusca ile cok yakin akrabadir.(ispanyolca ve portekizce kadar birbirlerine yakindirlar). ölü bir gürcistan dili olan batsbi veya tsova-tush diliyle de ingusca kadar olmasa da akrabaligi vardir. ayrica dagistan dillerine (avar,lak,dargi ve lezgi gibi) de uzaktan akrabadir. nakh grubu cecence, ingusca ve batsbi dillerini icerir.
  
  tipolojik olarak, head-final, ergative, moderately synthetic ve dependent-marking bir dildir. sessiz harf sistemi telaffuzu zor seslerden olusurken, sesli harfler fince'deki gibi cok cesitlidir.
  
  kelimelerin %84'ü ingusca'dan,geriye kalan kismin ise %30'u avarca'dan, %20'si lezgice'den gelmektedir. geriye kalan kisim arapca, farsca, turkce, rusca gibi dillerden gelmektedir. bilimsel ve teknik terimlerin cogu arapca, farsca'dan, bir kismi da rusca'dandir.
  
  cecenler kendilerine noxchii, dillerine de noxchiin mott demektedirler. "çeçen" ismi ilk olarak ruslar tarafindan verilmistir. bu isim ruslarin ilk defa cecenler ile karsilatiklari yerin adi olan "cheechan" 'dan alinmistir.
• cecence'de sekiz adet ad hali ^* vardir, bunlar:
  
  nominative
  genitive
  dative
  ergative
  allative
  instrumental
  lative
  comparison' dur.
  
  ayrica cecence'de fransizca'da oldugu gibi, gender denilen, isimlerin "cinsiyetleri" vardir. bunlar 5 adettir:
  
  h (insan), kendi arasinda ikiye ayrilir, masculine (erkek) için v, feminine için j (türkçe deki y sesi)
  j (feminine hayvan ve cansiz isimleri. gerci su ana kadar sadece "phagal" [tavsan] 'a rastlanmistir bu genderde)
  b (bazi hayvan ve cansiz isimleri)
  d (bazi hayvan ve cansiz isimleri)
  bd (bazi hayvan ve cansiz isimleri)
  
  bu gender' lere sahip olan isimler, bazi fiiller, bazi sifatlar ve edatlar (postposition) lar ile uyum gösterirler (özne-yüklem uyumu gibi). gender'ler önekler ^* ile belirtilirler. bu önekler, v-, j-, b-, ve d- 'dir.
  
  bazi örneklerle aciklayacak olursak:
  
  musa v-oedu (musa gidiyor)
  ayse j-oedu (ayse gidiyor)
  beer d-oedu (cocuk gidiyor)
  jiatt b-oedu (inek gidiyor)
  
  görüldügü gibi, fiil ismin cinsiyetine göre degisen önekler aliyor.
• (bkz: urartuca)
• rahmetli dedem sayesinde aklımda kalan 2 kelimesi olan dil.
  
  hıy: su
  mieah: ekmek
  
  yanılıyorsam düzeltiniz zira yazılışlarını bilmiyorum.
• anne dilim.
  60 sessiz ve 44 sesli harf ile insanı dumur edecek bir dil. bu kadar çok harf olmasına rağmen bu dili tamamen yansıtacak bir alfabe yok. günümüzde kiril alfabesi kullansa da kiril yetersiz kalıyor haliyle. kuzey kafkasya dillerinin kaderi bu. savaşmaktan, yazınsal olarak gelişememişler.
  diaspora çeçencesi günümüzde çeçenya'da konuşulan çeçenceden oldukça farklı ayrıca. daha doğrusu, diaspora çeçencesi oldukça eski bir çeçence. 1864 senesinden beri diasporadaki çeçenler dili aynı şekilde kullanmışlar. halbuki dil dediğimiz mefhum canlı olduğu için çeçenya'da konuşulan dil, kelimeler, hatta bazı durumlarda sentaks ve fonetik şekil değiştirmiş. bazı kelimeler tamamen unutulmuş, bazen de yeni kelimeler gelmiş dile. buna kişi isimleri de dahil tabii.
  aynı durum çerkesçe için de geçerli elbet.
  
  edit: üstteki girilerden birinde ekmek kelimesi ile ilgili bir şeyler denmiş. ben düzelteyim. ekmek kelimesi çeçencede "bepig"dir.
• çeçencede anne nana, baba tata sözcüğüyle ifade ediliyormuş. nana ve tata'da ortak oldukları pek çok dil var, ikisi birden ortak olan dil var mı bilmiyorum.
  
  (bkz: çerkezce/@ibisile)
  (bkz: chechen)
• öğrenmesi gerek imkanlar gerek gramer bakımından zor olan lisan.
• çeçence'de anne nana , baba da sözcükleriyle ifade edilir.