hamparsum

• murat bardakçı'nın bir web topluluğuna gönderdiği açıklama:
  "işaretsiz hamparsum'a günümüzde yanliş olarak "gizli hamparsum" adı da veriliyor. eski yıl­lar­da, hamparsum'u batı notası yerine kullanan çok sayıda yaşlı müzisyenle tanıştım, onların meşk sırasında işaretli sistemi gösterdiklerini, fakat bu şeklin yazılışı vakit aldığı için kendi notalarını işaretsiz sistem ile yazdıklarını da belirtmek isterim. ben de nota kağıdı olma­dığı za­man işaretsiz sistemi kullanıyorum."
• turk muziginde notanin yaygin ve etkili $ekilde kullanili$i ilk kez hamparsum notasi ile oldu. hamparsum nota sistemini, 19. yuzyil ba$inda, 3. sultan selim'in istegi ve destegi ile ermeni asilli buyuk muzisyen hamparsum limonciyan geli$tirdi. hamparsum notasi, genellikle cizgisiz, duz kagida ve ilk olu$umundan bu yana soldan saga dogru yazilir. gunumuze kadar gelen hamparsum nota sistemi, yakla$ik olarak 3 oktavi kapsar. her oktav, turk musikisinin 7 ana perdesi (rast, dugah, segah, cargah, neva, huseyni, evic^*) ve makamlara gore degi$ik arizalari temsil eden 7 arizali perde icin toplam 14 i$aretten olu$ur.
  hamparsum notasi, iki yuzyil boyunca binlerce eserin kaybolmasini onleyerek musiki dunyasina paha bicilmez bir hizmet verdi.
  
  *kaynak: http://www.hamparsum.net/
• baba hamparsum ermeni alfabesindeki harflerle bizans neuma' larindan yararlanarak olusturmustur bu sistemi.
  harfler notalari, ustlerine eklenen isaretler de zamanlari belirtir. sus, tekrar ve olcu isaretleri de kullanilir.
  "normal" ve "isaretsiz" olarak iki tur hampartsum notasi vardir ki ikincisinin desifresi daha zordur.
  harflerin yanina cekilen minik cizgilerle de oktav degisiklikleri gosterilir.
• karnik garmiryan da bu notayı kullanarak yaparmış bestelerini.
  (bkz: #67669459)
• mehmet eroğlu'nun "yürek sürgünü" romanında okuyup bilgi sahibi olduğumuz kavram
• kısa sürede öğrendiğim ve 25 eser çevirisi yaptığım nota sistemini geliştiren.
  
  edit: "hamparsum notası" başlığına yazdım ama buraya yönlendirilmiş.