dış borç

• john maynard keynes bir keresinde şöyle demiş:
  
  "eğer bankaya 100 dolar borcunuz var ve fakat bunu ödeyecek gücünüz yoksa ciddi bir sorunla yüz yüzesiniz demektir. öte yanda, eğer bankaya 1.000.000 dolar borcunuz var ve fakat bunu ödeyecek gücünüz yoksa banka ciddi bir sorunla yüz yüzedir".
  
  konuyla ilgili bir de fıkra anlatmak ister deli gönül:
  
  solomon’la agop karşı komşularmış. agop iki günde üç günde bir kapıya çıkar bağırırmış “hey solomooon! bana şu kadar borcun var ha unutmayasın!” solomon’u da geceleri uyku tutmazmış. bir gün karısı sinirlenmiş “ulan solomon” demiş, “ne dönüp duruyorsun yatağında?” solomon da durumu anlatmış. karısı da demiş ki “e sen de çık ona şöyle şöyle de”.. bunun üzerine solomon açmış kapıyı “ulan agooop!” diye seslenmiş:
  
  - sana şu kadar borcum vardı ya..
  - ee?
  - ödemiyorum ulan o borcu, şimdi sen düşün!^*
  
  bu son derece ciddi saptamalarımızdan sonra buradan çıkardığımız dersle politikacılarımıza sesleniyorum: ne sorun yapıyorsunuz manyak mısınız hemen şimdi telefon açın dünya bankası’na deyin ki ödemiyoruz kardeşim biz borcumuzu. bırakın onlar düşünsün allah allaaah!
  
  not: çok ciddiyim yahu…
• türkiye'nin dış borcunun yapısal bir sorun olarak gelişmesini sağlayan yalnız imf değildir. örneğin, 1998'deki yakın izleme ve akabinde 1999 yılında imzaladığımız stand-by anlaşmalarından evvel tüsiad üyelerinin kamuoyuyla paylaştıkları görüş ve önerileri inceleyecek olursanız, tüsiad'ın uluslararası para fonu’nun (imf) ileri sürdüğü politikaların bir an evvel ve eksiksiz bir şekilde uygulamaya konulması yolunda mevcut hükümetleri ve kamuoyunu 1997-1999 arası dönemde nasıl şekillendirmeye çalıştığını göreceksiniz.
  
  korkut boratav'ın, türkiye'nin dışarıya bağımlı olduğu yolundaki söylemin gizemlileştiriciliğinin ipliğini pazara çıkarmasını ayakta alkışlıyorum. cem somel'in benzer uyarıları vardır. fakat şunu da göz ardı etmemek gerekir ki, bunların sonucunda ülkenin bağımsız olduğu sonucu çıkarılmamalıdır. nihayet türkiye kapitalist dünya ekonomisinde belli mal ve sektörlerde uzmanlaşma yoluyla küresel iş bölümünde kendisine ancak yarı-çevrede yer bulabilmiş bir ülkedir.
  
  memlekette ne kadar ciddi mesele varsa ancak bir hafta tartışılıyor, akabinde bunlar yürürlüğe giriyor,, gündemden düşmeyen tek konu ise ya türban üzerinden olsun, ya terör örgütü üzerinden olsun, birlik ve bütünlüğümüzü tehdit eden mihraklar. daha iki hafta olmadı ki üniversitelerin ücretli olmasını tartışıyorduk. ne oldu ona? baskın oran ezber bozdu, murat belge aklı selime davet etti, tartışma bitti. yakında bu da yasallaşır.
  
  "eğer bir ülke, nesi var nesi yok borç ödemeleri, kâr transferleri, sermaye kaçışı, eşit olmayan değişim sonucu ticaret hadlerinin sürekli aleyhte gelişmesi gibi mekanizmalarla dışa aktarıp sahip olduğu zenginliği elinden kaçırırsa, elbette temel alt-yapı için, eğitim için, sağlık için, sağlıklı beslenme için velhasıl toplumun bugünkü ve gelecekteki refahı için yeterli kaynağa sahip olması mümkün olmaz. bir de çevre tahribatı yaratarak..." *
  
  * başkaya, f. (2004) "çığırından çıkmış bir dünya", ankara: özgür üniversite kitaplığı: 225.
• akla hemen lozan gorusmeleri sonrasinda, lord curzon ve inonu arasinda gecen ve inonu'nun borclanma konusundaki tutumunun kaynagi olan diyalogu getirir, dis borc sozu...
  
  lozan gorusmeleri sirasinda inonu, lord curzon ve amerikan temsilcisi otururken lord curzon soyle der: "'muahededen memnun ayrılmıyoruz. hiçbir şeyimizi kabul etmiyorsunuz, hepsini reddediyorsunuz. hepsini cebimize atıyoruz. harap bir memleket alıyorsunuz, bu memleketi imar etmeyecekmisiniz, bunu neyle, nasıl yapacaksınız.' amerikan sefirini işaret ederek 'para bir bunda var, bir de bende var. geleceksiniz diz çökeceksiniz, para isteyeceksiniz, reddettiklerinizin hepsini cebimden çıkarıp size göstereceğim"*.
  
  (*) ismet inönü' nün televizyona anlattıkları nazmi kal., bilgi yayınevi.
• hükümetlere göre durumu aşağıdaki gibidir. (milyar dolar)
  
  45. turgut özal (aralık 83 - aralık 87) 38.014
  46. turgut özal (aralık 87 - kasım 89) 38.390
  47. yıldırım akbulut (kasım 89 - haziran 91) 40.640
  48. mesut yılmaz (haziran 91 - kasım 91) 42.724
  49. süleyman demirel (kasım 91 - haziran 93) 53.567
  50. tansu çiller (haziran 93 - ekim 95) 58.417
  51. tansu çiller (ekim 95 - ekim 95) 58.417
  52. tansu çiller (ekim 95 - mart 96) 60.686
  53. mesut yılmaz (mart 96 - haziran 96) 60.696
  54. necmettin erbakan (haziran 96 - haziran 97) 60.371
  55. mesut yılmaz (haziran 97 - ocak 99) 70.025
  56. bülent ecevit (ocak 99 - mayıs 99) 71.821
  57. bülent ecevit (mayıs 99 - kasım 02) 149.905
  58. abdullah gül (kasım 02 - mart 03) 152.312
  59. r. tayyip erdoğan (mart 03 - temmuz 07) 164.672
  60. r. tayyip erdoğan (eylül 07 - ...) 266.6
  
  kaynak: wikipedia
• bir ulkenin diger ulkelere olan borctur.
  
  cia'e gore en cok dis borcu olan ulkeler soyle imis:
  
  1 - brezilya / $232,004,000,000
  2 - rusya / $183,601,000,000
  3 - meksika / $159,959,000,000
  4 - cin / $154,599,000,000
  5 - endonezya / $150,875,000,000
  6 -arjantin/ $144,050,000,000
  7 - guney kore / $139,097,000,000
  8 - turkiye / $102,074,000,000
  9 - hindistan / $98,232,000,000
  10- tayland / $86,172,000,000
  http://www.aneki.com/debt.html
• amerika birlesik devletlerinin son 30 yilda ucuncu dunya ulkelerine vermis oldugu 540 milyar dolarlik borcun 550 milyar dolari askin faizi 2005 itibari ile odenmis. ana borc hala 520 milyar dolar seviyesinde. bu iste bir gariplik var. bu borclari alanlarin matematik bilgilerine sicayim.
• 2018 1.çeyrek verileri hazine tarafından açıklanmış.(31 mart 2018 itibariyle)
  
  türkiye'nin brüt dış borç stoku: 466,7 milyar dolar
  (bir önceki çeyreğe göre 12 milyar artmış-2017 aynı çeyrekte 417,695 milyar dolar imiş)
  türkiye'nin net dış borç stoku: 303,2 milyar dolar(bir önceki çeyreğe göre 12 milyar artmış-2017 aynı çeyrekte 267,991 milyar dolar imiş)
  ---------------------------------------
  kamunun brüt dış borcu:140,862 milyar dolar
  özel sektörün dış borcu:325,142 milyar dolar
  mb brüt dış borcu:0,653
  ----------------------------------------
  özel sektörün kısa vadeli dış borcu:98,117 milyar dolar
  özel sektörün uzun vadeli dış borcu:227,025 milyar dolar
  ----------------------------------------
  brüt dış borcun gsyh oranı %52,9(2003'ten beri en yüksek seviyede)
  net dış borcun gsyh oranı %34,3(1989'dan beri en yüksek seviyede)
  
  geçmiş veriler için
  https://www.hazine.gov.tr/…inansmani-istatistikleri
• hükümet borcunun bir parçası olmakla beraber, yurtdışındaki kredi veren kurumlara olan borcu ifade eden bir göstergedir. bu borç ticari bankalardan, diğer hükümetlerden ve uluslararası para fonu, dünya bankası gibi uluslararası finans kurumlarından alınan borçlardan oluşur.
• (bkz: lüksemburg'un dış borcu)
• şu anda türkiye ekonomisinin boyunu çok çok aşmış durumda olan ekonomik veri. kamu - özel farketmez. bu, ülkenin borcu demektir. özel kesimin yaşayacağı bir buhran nasıl olsa hane halkını ve devlet gelirlerini etkileyecektir.
  
  ismet inönü’nün, iktidar olduğu dönemde ne pahasına olursa olsun dış borca yanaşmamasının sebebi osmanlı dış borçlarının nasıl bir yıkıma yol açtığını bizzat yaşayan bir nesilden olmasıdır. tam elli yıl boyunca ödedi cumhuriyet bu borcu.
  
  şimdiki durum da oldukça vahim. önceki dönemde hanehalkı borcu bu kadar yüksek değildi ve devletin varlıkları bulunuyordu yani manevra alanı vardı türkiye’nin. şimdi bu alan çok kısıtlı. erken veya zamanında, akp veya başka bir parti kim gelirse gelsin seçimden sonra türkiye bu acı ilacı içecek. uzun yıllara yayılmış bir durgunluk dönemi olası. ne kadar geç kalınırsa dış müdahaleye karşı o kadar savunmasız olacağız. dış müdahale sokaklarda amerikan askerlerinin gezmesi demek değil. elimizdeki varlıklara, akarsularımıza, hatta topraklarımızın bir kısmına örtülü bir şekilde el koyulmasından bahsediyorum. bunun provaları daha önce yapıldı, hafızanızı zorlarsanız hatırlarsınız.
  
  türkiye’nin kendini derleyip toparlayacak gücü, bunu hayata geçirebilecek insan kaynağı var, ekonomik kaynağı da var. iş bu insanları göreve getirebilmekte. türk milleti arada sırada gösterdiği feraseti en kısa zamanda gösterebilirse bu keskin viraj arabayı uçuruma savurmadan dönülür. böyle devam ederse, ülkesini seven bir vatandaş olarak ötesini düşünmek istemiyorum.