tarih

• denildiği gibi türkiye'de öğretilemiyor. heves etmeyen de hiç öğrenmiyor.
  
  bence bu ülkedeki düşünsel şizofreninin en büyük nedenlerinden bir tanesi, ülkede avrupa tarihinin öğretilmemesi. meselâ osmanlı'nın yükselme devrindeki en büyük rakibi avusturya'dır. ama o avusturya, şimdiki avusturya değil; habsburg hanedanının başını çektiği ve irili ufaklı onca prensliği içinde barındıran kutsal roma germen imparatorluğudur mesela. avusturya o birliğin başat gücünden ibarettir.
  
  roma imparatorluğu yıkıldıktan sonra mahvolan coğrafyada imparatorluk varisi olarak ortaya çıkıp pek çok hıristiyanlaşmış cermen kavmine baş eğdiren şarlman, kendisini roma imparatorluğu'nun varisi ilan edip aziz petrus bazilikasında papa elinden "roma imparatoru" olarak tac giydi. bu imparatorluğun adı bu sebeple "roma - germen imparatorluğu" olarak anılıyor. türkiye'de sosyal bilimler üzerine lisans alan öğrencilere şunu sorsanız, şahsî ilgileri yoksa bilemezler. çünkü öğretilmiyor.
  
  antik tarih, öğretilmez. avrupa tarihi, öğretilmez. şark tarihine; rus, pers, çin, japon, kore tarihlerine değinilmez bile. amerikan tarihi de öğretilmez. bir kıtanın güneyi ile kuzeyi arasında neden bu kadar fark var? bunu insanlara öğretip onlara tarihî bir perspektif kazandırmak istemez mi bir ülke? "kuzeyi hollandalılar ve ingilizler, güneyi ise portekizliler ve ispanyollar işgal etmiş" der geçerler en fazla. e o zaman bana ispanya tarihinden haber ver. ispanyollar niye öyle olmuş da ingilizler böyle olmuş?
  
  ingiltere'nin, amerika'nın, çin'in, japonya'nın, kore'nin, fransa'nın, almanya'nın bana göre zaten hususî ve ictimaî tarihleri dahi öğretilmeli, siyasî ve kültürel sistemleri üzerine liselerde dahi dersler olmalı. fakat hiçbiri yoktur.
  
  avrupa'nın tarihine dair bildiğimiz ender şeyler; kanunî'nin aşağıladığı fransa kralı fransuva (fransa'da kaç kere rejim değişmiş, o dahi bilinmez; "ikinci imparatorluk", "beşinci cumhuriyet" deyimlerini bu ülkede bilen yoktur), kral ferdinand ve rönesans/reform. ha bi de coğrafî keşifler, az daha unutuyordum.
  
  avrupa tarihi hakkında bu kadar kıt bir bilgi birikimiyle hiçbir şeyi doğru düzgün değerlendirememek, "biz reform yapamadık ondan böyle" filan demek son derece normal aslında. batı tarihi kurumsal olarak bilinse, aslında modern tarihin, batı'nın batı'ya, yani kendisine karşı başlattığı bir şey olduğu anlaşılırdı belki.
  
  haydi bunlar geçmiş devir. türkiye'de modern tarih de bilinmiyor ve öğretilmiyor. 1918'de bitiyor dünya tarihi bizim için. "inkılâb tarihi" başlıyor. ve bir türlü bitmiyor o inkılâb tarihi.
  
  işin kötüsü, inkılâb tarihinden sonrası da öğretilemiyor. türkiye'deki iç siyasetin tarihi. bu da doğru düzgün bilinmez. dışarıyı zaten geçtim; kore savaşı, vietnam savaşı, küba, domuzlar körfezi, che, fidel, allende, pinochet türkiye için meçhul hadiseler ve kişilerdir.
  
  bunların hepsi bilinmeli filan demiyorum fakat çok sathî bir bilgi dahi insanın tüm tarihi kavrayışını ve hayata bakışını değiştirir. iv. murad'ın atının eyerinin rengi öğretileceğine, şunlara ufaktan şöyle bir değinilse, herkes çok daha verim alırdı bu derslerden.