iman

• bir başka vecheden iman:
  
  iman; neyi bilirsen bil, ne kadar bilirsen bil onun dahi hep ötesinin olduğunun kabulüdür. ilk bakışta çok benzer gibi görünseler de dogma ile iman çok farklıdır; hatta neredeyse zıt manalardır. dogmada belli bir noktada sabitlenmek ve donup kalmak vardır. iman ise seni hep daha ötesine davet eder. "iman gaybadır" sözünün anlamı da budur; yani bilginin erişemediği yer sana karanlıktır. oraya ulaşsan bile hep daha ötesi olacaktır. bildiklerin bilmediklerine nispetle hiç hükmündedir.
  
  "evet, biliyorsun ama o bilginin de üstünde bir bilgi var"
  "evet, marifet sahibisin ama o marifetin de üstünde bir marifet var"
  "mutlak tevhid mümkün değildir"(tevhidin de mertebeleri sonsuzdur)
  
  iman sonsuza doğru akışın önünü açar; dogma ise tıkar. çoğu insanın iman diye bildiği şey kesinlikle iman değildir; kitleleri yönlendirmek için üretilmiş dogmaların benimsenmesidir.
  
  dogmatiklik mutlakçılığı zorunlu kılar. o da zorbalığı, diktatörlüğü, insafsızlığı, acımasızlığı, kan dökmeyi gerektirir.
  
  dervişlerin çok iyi anladığı bu gerçeği kurumsal dinin temsilcileri hiçbir zaman anlamamışlardır. onlar sana kuran'ı mutlakçı bir tarzda sunarlar. reddedersen veya yan çizersen silahlarına davranırlar. allah'ın sözüne karşı çıkanın kellesi gitmeli diye düşünürler. derviş ise "senin bana sunduğun kuran değil, kuran'dan anladığındır " der. o yüzden dervişler hoşgörülüdürler; zira iman sahibi oldukları için kuran'ı dahi anlamanın sonsuz mertebeleri olduğunu çok bilirler. bu yüzden kendi anlayışlarını zorbalıkla öne sürmezler.
  
  dünyada ne kadar rezillik varsa dikkat edin hep dogmatikler elinden çıkmadır. öyle sinsi bir illettir ki bu; bir müddet sonra dogma karşıtlığı bile bir dogmaya dönüşebilir. zira avamın yönetilmesi için dogmalara ihtiyaç vardır. avamın şuur seviyesi bunu gerektirir. avamda sırra hürmet olmaz ve kesin ve mutlak kabullere ihtiyaç duyar. talep olunca, arz bir şekilde ortaya çıkacaktır.