tahkik

• gazali'yle başlayan ve fahreddin razi'yle tamama eren eleştirel felsefe yöntemidir. islam felsefesinde akıl başlığında değindiğimiz gibi bilginin ve bilen öznenin tarihselleşmesinin getirisidir aslında bu yöntem.
  
  yunan tarzı felsefeden ilk ciddi kopuşun neticesiyle felsefe tümel bir disiplin olmaktan çıkmış, sadece bir perspektife indirgenmiştir. bu da aristoculuk, meşşailik gibi kapalı sistemlerin hakikatlık iddialarını yoketmiştir. artık kapalı sistemler değil geçici ve eleştiriye dayanıklılık açısında değere binen sistemler ortaya çıkmıştır. tahkikte sistemleri incelemenin/eleştirmenin yöntemidir. özellikle eşari kelam metinlerini incelerseniz nasıl uygulandığı konusunda bir fikir verir.
  
  batı felsefesindeki tahkikin benzeriyse(aynısı değil tabii ki, benzeri) kant'ın kritik'idir.