körfez savaşı

• (bkz: al khafji muharebesi)
• (bkz: #6993075)
• saddam hüseyin liderliğindeki irak'ın silahlı kuvvetleri 1 ağustos 1990'da kuveyt krallığını, kuveyt ülkesinin osmanlı devleti döneminde basra eyaletine bağlı olduğu, basra'nın da irak'a ait olduğu gerekçesiyle işgal etti. pekçok ülke irak'a geri çekilmesi konusunda uyarıda bulunmuş, ancak irak bunları dikkate almamıştır. birleşmiş milletler 15 ocak 1991'de, irak'ın geri çekilmesi konusunda ültimatomu içeren bir karar almıştır. ayrıca abd, 7 ağustos 1990'da suudi arabistan'a askeri birlikler göndermiştir. 12 ocak 1991'de ise abd kongresi, başkan george bush'un, irak'a abd kuvvetleri sevk etme planını onaylamıştır. ardından, 430.000'i amerikalı olmak üzere 28 koalisyon ülkesi kuvvetlerinden oluşan 700.000 kişilik askeri birlik irak'a karşı koymuştur. irak'ın müttefikleri sadece filistin kurtuluşu örgütü (fkö) ve ürdün olmuştur. saldırının hazırlanması sırasında iraklılar, ülkedeki yabancı işçileri rehin almıştır. bu rehinler arasında 1.200 ingiliz, 900 amerikalı, 200 japon, ayrıca daha az sayıda olmak üzere polonyalılar ve almanlar bulunmaktaydı. irak kuvvetlerine karşı saldırı 17 ocak 1991'de başlamış ve iraklılar kuveyt'ten geri çekilmişlerdir. saldırı sırasında müttefikler tarafından 200 kişi ölmüş ya da yaralanmış buna karşılık 100,000 den fazla irak'lı yaşamını yitirmiştir. bunlar arasında siviller azımsanmayacak sayıdaydı. 180.000 iraklı asker ise koalisyon güçlerine teslim olmuştur. savaş sırasında irak hava gücünün büyük kısmı, tahribattan korunmak için iran'a geçmiştir. abd başkanı bush'un iraklı liderleri ve özellikle de, kendi yönetiminden kaçan kürtlere baskı uygulayan ve kimyasal ve nükleer silah materyallerini gelecekte kullanmak üzere saklayan saddam hüseyin'i yeterince takip edip uğraşmama kararı oldukça eleştirilmiştir. abd gelecekteki muhtemel bir kullanım için bölgede 25.000 askerden oluşan bir kuvveti ve 200 hava gücünü bölgede bırakmıştır. amerikan savunma bakanlığı tarafından hazırlanan bir istatistiğe göre savaşın maliyeti 61.1 milyar dolar olmuştur. savaşın açıklanan sebebi kuveyt'in, irak'ın saldırısından kurtarılmasıdır. ancak bu savaşı soğuk savaş ertesi dönemde amerikan'ın pax-amerikana'yı oluşturmaya yönelik bir girişim olarak değerlendirenler de vardır. abd bu savaşta, soğuk savaşta rastlanmayan bir askeri stratejiyi (orta yoğunlukta çatışma-mid-intensity conflict) uygulamıştır. abd irak'a yönelik bu stratejinin hazırlıklarına körfez savaşı'ndan birkaç yıl önce başlamıştır. irak yönetimi, ateşkes antlaşmasından sonra, savaş sırasında ayaklanan kürt ve şiilere karşı askeri bir harekat düzenlenmiştir. baskı karşısında türkiye'ye sığınan kürt, şii ve azeriler için irak'ın kuzeyinde ve türkiye'de sığınma kampları oluşturulmuştur. irak'ta zaho kenti çevresi koalisyon güçlerince denetim altına alınarak sığınmacılar için güvenlik bölgesi oluşturulmuştur. kurulan yerleşim yerlerinin aşamalı olarak birleşmiş milletler denetimine bırakılması kararlaştırılmıştır.
• bu savasi amerikalilar operaton desert shield ve operation desert storm, ingilizler operation granby ve bu ulkelerin muttefiki araplar harb tahrir al kuwait olarak adlandirirlar.
• (bkz: gulf war)
• birleşmiş milletler güvenlik konseyi'nin, kuveyt'in işgalinin ilk günü olan 2 ağustos 1990da 660 no.lu önergeyi çıkarıp ırak'ın derhal kuveyt'ten çekilmeisini istediği ancak ırak'ın buna kulak asmaması nedeniyle birleşmiş milletler beyannamesinin 41inci maddesine dayanarak 6 ağustosta 661 no.lu önerge ile ırak'a ekonomik yaptırımlar uyguladığı savaştır. fakat amerika ve ingiltere'nin başını çektiği "states coalition" birleşmiş milletler beyannamesinin 51 inci maddesine dayanarak "collective self-defence" uygulanması gerektiğine inanmaktaydı. ancak yine de güvenlik konseyinden alınacak bir yetkiyle ırak'a karşı güç kullanmanın vietnam savaşının etkisindeki amerika için daha güvenli olacağından states coalition 29 kasım 1990 a kadar bekledi ve de bu tarihte 678 no.lu önergeye kavuştu. bu önerge ile birleşmiş milletler üyelerinin ırak'ın kuveyt'ten çekilmemesi ve de önceki güvenlik konseyi önergelerini kabul etmemesi durumunda "her türlü gerekli yola" başvurabileceği belirtildi. her ne kadar 678. önergede güç kullanımından bahsedilmese de kararın alındığı güvenlik konseyi oturumunun kayıtlarına bakıldığı zaman "her türlü yol" ile kast edilenin güç kullanımı olduğunun herkesin bildiği anlaşılmaktadır. her ne kadar bu yolla ırak'a karşı güç kullanımının illegal olduğunu iddia edenler var ise de christopher greenwood bütün bu iddiaları "new world order or old? the invasion of kuwait and the rule of law" adlı makalesinde çok yumuşak bir dille çürütmüştür.
• dönemin gazetelerine göz attım da, sabah ve hürriyet başta olmak üzere gazetelerimizin pek bir amerikan hayranı olduğu savaştır. "saddam gününü gördü", "zavallı ırak", "schwarzkopf saddam'la alay etti" gibi fotomaç tarzı manşetlerden ötesini göremedim. ilginçmiş.
• bu savaşta amerika'ya incirlik üssü'nü kullandıran turgut özal, "bir koyup üç alacağız" demiştir. sonucunda ise her zamanki gibi babayı aldığımız savaş olmuştur.
• o dönemde güneydoğu sınırında babası astsubay olan biri olarak şöyle örnekler verebilirim; lojmanda yaşayan aile sayısında önemli bir azalma oluşur, kalanlara ek ücret verilir, 2-3 ay boyunca babanızı göremezsiniz, pencereleriniz siyah perdeler veya jelatinlerle kaplanır, askeri araçlar toprağa uyumlu renklere boyanır, lojman içinde sığınağı olan binalara geceleri siren sesleriyle tatbikat amacıyla gidersiniz, orada size bilgi ve kısa eğitimler verilir, maskeler ve herhangi bomba sızıntısı ihtimaline karşı kendi kendinize yapacağınız iğneler dağıtılır. bunlar o dönemde asker ailelerinin yaşadıklarından sadece bir kaçıdır.
• (bkz: highway of death)