hesabın var mı? giriş yap

  • ingilizcede dutch iceren deyimler icinde tarihcesi en yeni olanlardandir. bu terimi ilk kez 1977 yilinda the economist dergisi kullanmis.[1] hollanda'da dogal gaz rezervleri 1960'larda bulunmus, imalat sanayi de 1970'lerde dususe gecmis.

    genel mantigi ulke icindeki dogal kaynak sektorune disaridan kaynaklanan talep artisi sonucu reel kur oraninin degerlenmesine ve bundan dolayi disa acik diger sektorlerin dis ticarette dezavantajli duruma dusmesine dayanan bu "hastaligin" gelismekte olan ulkeleri daha kotu etkiledigi iddia edilir. ayni iddiayi alan greenspan, "the age of turbulence" baslikli kitabinda da tekrarlamis ("the universals of economic growth" baslikli bolumde).[2] daha onceden ekonomisi gelismis ulkelerde disa acik sektorel cesitlilik zaten bir derece mevcuttur. bunlar dis soklara karsi daha dayaniklidirlar ve dengeler sonradan daha az sancili bir sekilde tekrar kurulabilir. ama ekonomisi gelismekte olan veya az gelismis ulkelerde, baslangicta olmayan veya zayif olan sektorel cesitliligi hollanda hastaligindan sonra tesis etmek iyice zorlasir. ayrica gelismekte olan ulkeler icin dogal zenginliklerin negatif bir tesvik etkisi (incentive effect) oldugu da one surulebilir. nasil olsa disaridan petrol paralari geliyor, baska alanlarda ne diye kasalim, degil mi hugo pasam? aló presidente! merhaba venezuela!

    bu hastaliga yakalanan diger ulkelere ornek olarak norvec, nijerya, doksanlar sonrasi rusya, opec uyesi bazi ortadogu ve latin amerika ulkeleri gosterilir. greenspan'e gore 80'li yillarin basinda kuzey denizi'nde petrol bulan ingiltere de bundan bir sure olumsuz etkilenmistir.

    hastaligi hafifletmeye dair tedbirler reel kur orani uzerindeki doviz girisi baskisini hafifletmeye ve boylelikle reel kur artisini yavaslatmaya dayanir. doviz girisiyle artacak likiditenin sterilize edilmesi ve ulke ici talebi azdirmamasi arzu edilir. ornegin, norvec petrol gelirlerinin buyuk bolumunu hemen ekonomisinin icine enjekte ederek harcatmamis, artan doviz rezervlerini bir cesit sovereign wealth fund olan hukumet emeklilik fonu havuzuna aktarmis ve bu fonlari orada biriktirmistir. rusya'nin da ayni amacla kurulmus devlete ait bir fonu vardir. bazi ortadogu ve dogu asya devletlerinin sovereign wealth fund'larinin kuruluslarinin ardinda yatan nedenlerden birisi de aslinda budur. bu fonlar ayni zamanda, ileride emtia (dogal kaynak) piyasalarinda yasanabilecek fiyat oynakliliklarinin ve negatif dis soklarin ulke ekonomisi uzerindeki potansiyel olumsuz etkisini de stabilize etmeyi hedeflerler. sakla fonu, gelir zamani. degil mi hugo pasam?

    hollanda'da imalat sanayinin 70'li yillarda dususe gecmesini reel florin kurunun degerlenmesinden cok baska yapisal faktorlere baglayanlar da yok degil aslinda. degil mi wiki kardes? post hoc, ergo propter hoc?

    [1] "the dutch disease" (november 26, 1977). the economist, pp. 82-83.
    [2] "the age of turbulence: adventures in a new world," penguin press.

    imf'nin cikardigi "finance & development" dergisinde cikmis bir yazi: "back to basics. dutch disease: too much wealth managed unwisely" (march 2003, volume 40, number 1). "finance & development. a quarterly magazine of the imf".

    http://www.imf.org/…/pubs/ft/fandd/2003/03/ebra.htm

  • hababam sınıfında da böyleydi. okuldan kaçmasınlar diye kız öğrenci getirtmişti pinti müdür.

  • koskoca digiturk. türkiye'nin en büyük dijital platformu. cep telefonumuzdan bile faturalarımızı ödeyebildiğimiz, uçak bileti alabildiğimiz, telefon tarifelerimizi değiştirebildiğimiz, yemek söyleyebildiğimiz dönemde üyelik iptalini sadece faks yoluyla kabul ediyor. sebep?

  • yeni yayınlanmış tekrarlanabilirlik sınavından nispeten sınıfta kalmış, çocuk psikolojisi alanının ünlü deneyi.

    1960'larda stanford üniversitesi'nden psikolog walter mischel'in gerçekleştirdiği bu deneyde yalnız başına bir masada oturan ve önüne konulan bir şekerlemeyi 15 dakika yemediği koşulda kendisine ikinci bir şekerleme verileceği söylenen 3-5 yaş arası çocukların, bu şekerlemeyi yeme hazzını erteleyip erteleyemediklerine bakılmış, ve hazzı erteleyebilen (yani freud'a göre ego'nun id'i bastırması da denilebilir) çocukların, diğer bir deyişle irade gösteren, otokontrol sahibi olan, öz-denetim mekanizmalarını çalıştırabilen, ödül almak için var olan güçlü ister duygusundan feragat edebilen çocukların, uzun dönem takip çalışmalarında 15 yaşına geldiklerinde hem akademik başarılarının hem de bilişsel kapasitelerinin irade gösteremeyip şekerlemeyi yiyen çocuklara göre daha yüksek olduğunu iddia etmişti. yani 3-5 yaşında önüne konulan şekerlemeyi 15 dakika boyunca yememe iradesi gösterme ile 15 yaşında akademik ve bilişsel yetkinliğin daha üst düzey olması arasında bilimsel/istatiksel ölçekte anlamlı bir bağlantı olduğu gösterildi.
    (bkz: correlation does not imply causation)

    bu deney, eğitim alanı ve aile/ebeveynlik eksenlerinde toplumsal çıktısı önemli bir sonuca dönüştü. nitekim çocuk gelişimi, erken yıllarda eğitim, pedagojik formasyon, ebeveynlik/yetişkin eğitimi gibi alanlarında orta sınıf ve yüksek gelirli sınıftaki ailelerin erken yıllarda çocuklarının otokontrol ve öz-denetim becerilerini desteklemesinin gelecek başarıları için mühim olduğu üzerine bir mesaj çocuğu ve aileyi ilgilendiren tüm mecralara yayıldı. öyle ki günümüzde, 3 ila 7 yaş arasında okula giden çocuklara sosyal-duygusal gelişim alanında öz-denetim becerileri kazandırılması hedefinin neredeyse tüm gelişmiş ülkelerdeki eğitim programlarının en temel bileşenlerinden biri olması, kısmen bu deneyin sonucuna dayanıyor. yani bu deneyin mesajı olarak “çocukların gelecekte daha başarılı olmaları için iradelerini kuvvetlendirin, otokontrollerini geliştirin” mesajı orta ve yüksek gelir sınıfındaki ebeveynlere verilen ve uygulanan bir tavsiyeye ve eğitim programlarını yapılandıran temel bir bileşen gibi çeşitli sosyal çıktılara dönüştü. deney son 30 yılda iyice ses getirdi, üzerine yeni deneyler yapıldı, hakkında envai çeşit mecrada konuşmalar yapıldı, psikoloji programlarının derslerinde sayısız kişiye aktarıldı vs derken deney bir kült halini aldı. kişisel bir dip not olaraki; şiddetli yoksunluk içinde yaşayan bir çocuğun önüne konulan şekerlemeyi yemeyi erteleyebilmesi ise eleştirel bir nokta, o ayrı.

    aslında çok da bu kadar vesveseye gerek olmadığı ise deneyin daha yeni yayınlanan en güncel tekrarlama çalışmasından anlaşıldı. new york üniversitesi’nden tyler watts öncülüğünde deney geçtiğimiz sene 1000 civarında çocukla tekrarlandı. ve sonuçlar gösterdi ki 54 aylıkken şekerlemeyi yiyen ve irade gösterip yemeyen çocuklar 15 yaşına geldiği zaman aralarındaki akademik başarı ve zihinsel kapasite farkı çoğu zaman görülmedi ve görüldüğü zaman ise oldukça kısıtlıydı. yani otokontrol ve hazzı erteleme yeteneği insan gelişimi boyunca stabil değildi. en önemli nüanslardan birisi de anne eğitim seviyesi ve çocuğun zeka seviyesi kontrol edildiğinde bu bağlantı neredeyse yok oldu. yani bu şu demek: 4-5 yaşında bir hazzı erteleyip ertelememek 15 yaşındaki akademik ve bilişsel yetkinliği, çocuğun içinde yaşadığı ortam (anne eğitim seviyesi vs.) ve zeka seviyesi kadar etkilemiyor. bir çocuğun irade gösterip göstermemesi ve bunun ileriki yaşamına etkisi, çevrenin (sosyal-kültürel koşullar) ve insan biyolojisinin (zeka) değiştirilmesi zor koşulları tarafından daha çok koşullanıyor.

    kıssadan hisse: çocuğunuzun otokontrol geliştirmesi için elbette destek olun, irade ve öz-denetim becerisi desteklenmesi gereken önemli bir beceri. ancak çocuğunuzun ileriki başarısı için çocuğun içinde yaşadığı çevreyi zenginleştirin, düzenleyin ve ebeveyn olarak kendinizi değiştirin. zeka mı? onun pek değişmediği söyleniyor. o biraz kader kısmet.

  • blues ninedir, dededir.
    caz ise yıllar geçtikçe çeşitlenen ama içinde bir yerde yine de ataya benzeyen çocuktur, akıllı, gürültücü, zeki, geveze torundur.

    blues salaş barda fıçı biradır, mezesı fıstık, mısırdır.
    caz biraz daha elit ortamda şişe biradır, mezesi kürdanlara batırılmış yeşil zeytin ve kaşar peyniridir.

  • "kimse sınanmadığı günahın masumu değildir"

    debe: biryudumkitap.com e-posta kutunuza her sabah 5 dakikada okuyabileceğiniz, en iyi hikâye ve roman pasajlarını gönderir. abonelik için adınızı ve e-postanızı bırakmanız yeterli. her sabah saat 08:00'de e-postanızı kontrol edin. üstelik ücretsiz

  • "babama maç kaçta diye sordum. 'ben nerden bileyim aç teletext'i bak' dedi teletext dedi amk... ilhan mansız sakat, oynayamayacakmış desen inanacak..."