hesabın var mı? giriş yap

  • kazıyı bütünüyle aydınlatamasa da en azından bir ışık tutacağına inandığım bir bağlantıya ulaştım. inandığım diyorum çünkü sadece kişisel görüşüm, bir delile dayanmıyor. british museum'un online arşivinde türkiye başlığında 79 bin eser var ve bunların tam 900'ü 81 ili bulunan ülkenin orta popülerlikteki bir ili olan mersin'in 13 ilçesinden biri ilçesi olan tarsus'a ait. tarihi eserler ile ilgili temel düzeyde bir alakaya sahip herkesin, british museum'un dünyanın her bölgesinde bulunan her yeni eserin ilk alıcısı olmak için büyük bir çabasının olduğunu bilir. yorumu size bırakıyorum.

    https://www.britishmuseum.org/…/search?place=tarsus

  • kişiyi acil durumlarda harekete zorlama görevi üstlenen ve epinefrin olarak da bilinen adrenalin hormonuna olan bağımlılıktır.

    adrenalin her ne kadar insan için faydalı olsa da aslında nadir ihtiyaç duyulan bir hormon olduğundan bu bağımlılığa sahip olmak kişiyi sürekli hayati tehlikeye sokan bir durum olduğundan bu bağımlılığın var olabilmesinin sebebini ve evrimsel açıklamasını araştırmaya karar verdim.

    öncelikle adrenalinin ne işe yaradığına bakalım:

    her ne kadar yukarıda adrenalin için "nadiren ihtiyaç duyulan bir hormon" demiş olsam da aslında bu doğru değil. günümüzde beton duvarlardan evlerimizde, milyonlarca türdeşimizle birlikte yaşadığımız şehirlerimizde öyle çok fazla anlık tehlikelerle karşı karşıya kalmıyor olsak da insanlık tarihi son birkaç bin yıldan çok daha eskiye dayanan bir süreci kapsıyor.

    milyonlarca yıllık evrim sürecimizde az sayıda insandan oluşan gruplarla yırtıcı hayvanlarla dip dibe yaşayan ve gündelik olarak türlü felaketlerle yüzleşme zorunluluğuna sahip olan atalarımız için adrenalin oldukça sık maruz kalınan ve günlük hayatın parçası olan bir hormondu çünkü adrenalin olmaksızın hayatta kalabilmek mümkün değildi.

    adrenalin aslında korku hissi ile oldukça yakından ilişkisi olan, basitçe canlıların "umursamasını" sağlayan ve onları "kaç ya da savaş" seçeneklerinden birini tercih etmeye zorlayan bir hormondur.

    bireyin yaşamı için tehlike arz eden durumlarda böbrek üstü bezlerinden salgılanan adrenalin yaklaşık 2 dakikalık bir zaman aralığında kana karışarak kan akışını hızlandırıp tansiyonu yükseltiyor, ciğerlerin genişletiyor, terlemeyi sebep oluyor, kasları yüksek efor gerektiren hareketlere hazırlıyor ve acı hissini yok denebilecek kadar aza indirgiyor.

    yani aslında adrenalin dediğimiz şey bize o an hayatımız pahasına durmaksızın kaçabilmemiz için ihtiyaç duyacağımız her şeyi sağlıyor. ciğerlerin genişlemesi ve kan akışının hızlanmasına kaçarken gerekli oksijeni vücuda sağlayabilmek için, terlemeye kaçarken yükselen vücut ısısını düşürebilmek için, kasların hazırlanmasına daha hızlı kaçabilmek için ve acının hissedilmemesine kaçarken dikkatin dağılmaması için ihtiyaç duyuluyor.

    örneğin adrenalin hormonuna sahip olmayan bir insanın gezinirken bir aslan sürüsü ile karşılaştığını ve o an korku ile bağdaşan bu hissi tecrübe etmeyerek "amaan ne olacak" düşüncesiyle hiçbir şey yokmuş gibi davrandığını düşünelim. bu durumda o kişi muhtemelen aslan sürüsüne akşam yemeği olacak, bu sebepten üreyemeyecek ya da çoktan ürediyse çocuklarını besleyemeyecek, dolayısıyla evrimsel süreçte bir şekilde elenmiş olacak.

    özetle bu hisse sahip olmak günümüzde eskisi kadar etkili olmasa da, adrenalin insanlık tarihinin neredeyse tamamında günlük hayatta sık tecrübe edilen ve herkesin hayatının önemli bir parçası olan bir histi.

    peki bu hisse bağımlı olmanın sebebi nedir?

    aslında olay adrenalin hormonunun kendisi ile değil, adrenalin hormonu ile birlikte çalışan ve aslında bir hormon olarak görev yapan, noradrenalin olarak da bilinen norepinefrin isimli bir nörotransmitter ile ilgili.

    nörotransmitter dediğimiz şeyler beyin kimyamızı yöneten, ruh halimizi ve zihinsel durumumuzu yöneten dopamin, serotonin, endorfin, melatonin gibi moleküllerdir.

    bu moleküllerin her birinin belirli bir işlevi ve faydası vardır. örneğin endorfin acı çekmenin faydasız olduğu durumlarda ağrı kesici görevi görürken melatonin uyku düzeni için elzemdir.

    dopamin ise dikkat ve odakla ilgili bir moleküldür. dopamin aynı zamanda vücutta ödül mekanizması görevi görür. ödül mekanizması dediğimiz şey aslında bizim bir şeyler başardıktan sonra tecrübe ettiğimiz öfori hissidir.

    örneğin uzun süre boyunca başımıza bela olan ve yaptığımız zaman sırtımızdan yük kalkacağından emin olduğumuz bir görevi, işi, ödevi ya da projeyi düşünelim. bu yükümlülüğümüzü yerine getirip sorumluluktan kurtulduğumuz zaman içimizde hissettiğimiz o rahatlama ve keyif hissi aslında dopamindir.

    konumuzun ana kahramanlarından olan norepinefrin de aslında dopamin molekülünün bir sentezi, yani dopaminin bir türevidir.

    şöyle düşünelim:

    bir hayvandan kaçıyoruz ve anlık olarak başımıza hayatımıza mal olabilecek kadar büyük bir sorun açmış olduk. tıpkı projeyi zamanında teslim edemediğimizde işten atılıp hayatımızı kaydırabileceğimiz gibi bu hayvandan zamanında kaçıp canımızı kurtaramazsak da hayatımızı kaydırabilecek durumda oluruz. dopamin dediğimiz şey hayatımızı kaydırabilecek sorumluluklarımızı yerine getirdiğimizde bize rahatlık veren his iken norepinefrin ise dopaminin adrenalin ile birlikte çalışan bir sentezi. yani aslında her ne kadar tıbbi ve kimyasal açıdan çok doğru kabul edilecek bir biçimde olmasa ve fazla yüzeysel bir açıklama olsa da kolaylık açısından norepinefrin'i "anlık dopamin" olarak hayal edebiliriz.

    tıpkı projeden kurtulduğumuzda hissettiğimiz rahatlık hissi gibi, adrenalin salgılamamıza sebep olan tehlikeli durumdan kurtulduğumuzda da rahatlık hissederiz ve bu rahatlık hissi bizlere günlük hayatta hissetmeye alışık olmadığımız kadar şiddetli bir keyif sağlar.

    önceleri insanlar istese de istemese de kendilerini hayati tehlikelerin içinde bulduklarından bu durum bir sorun olmazdı çünkü zaten hayat tehlikelerle ve ölüm riski ile dolu bir şey olduğu için insanların kendilerini gereksiz yere riske atmaları gerekmezdi.

    ancak günümüzde böyle bir şey mümkün olmadığı için bu keyfe varan insanlar biraz da psikolojik durumlarına bağlı olarak aynı keyfi yaşayabilmek için kendilerini tekrar ve tekrar tehlikeli bir duruma sokma ihtiyacı geliştirebiliyorlar. bu duruma adrenalin bağımlılığı deniyor ve çoğunlukla her bağımlılık gibi insanların çok ciddi kayıplar yaşamasına sebep olabiliyor.

    kaynakça:

    sciencedirect

    sciencedirect 2019

    bunlar biraz tuzlu maalesef. bütçesi olmayanlar makale aranıyor duyurularından bulmayı ya da korsanına erişmeyi deneyebilir. bilgiye giden her yol mübah.

    ileri okuma için:

    dopamin

    norepinefrin

    adrenalin bağımlılığı ile ilgili bir yazı

  • dunyanin en guzel yeri dense kesinlikle iddiali olmayacak hawaii adalarindan biri. ucakla ada sinirlarina girisle baslar buyulemeye insani, sonra havaalanindan cikarsin ve inanilmaz tatli bi esinti ve mis okyanus kokusu sana hosgeldin der. baslarsin adayi kesfe, dondugun her virajda seni “yok artik, burasi dunya olamaz” dedirten goruntuler karsilar. baslarsin fotografini cekmeye ama bi yerden sonra o guzelligi yansitamadigi icin fotograf isini birakir ve tamamen gozlerinle yasamaya baslarsin her ani. kanapaali, wahikuli, lahaina, wailuku, kihei, hana derken soklardan soklara girersin. ama ozellikle road to hana kisminda gozleri dahi kirpmamak gerekir. sanki bi an gozleri kapatirsan bi selaleyi ya da yesilin daha once dunyanin herhangi bir yerinde gormedigin bir tonunu kaciracakmissin gibi gelir. kesinlikle otelde kalinmamali. kiralayin buyuk bir van, gezin tozun ve uykunuzun geldigi yerde arabada uyuyun. ozellikle okyanus kiyisi tercih edin uyumak icin. gunes dogmadan uyandiginizda ufukta beliren renklere nutkunuz tutulacak! maui, seni cok ozleyecegim...

  • her gün gidiş-geliş 5 kez uçuş var moskova'ya, moskova biletlerini 1000-1500 liraya nah satar artık kazıkçı thy.

    (bkz: girdi mi?)

    alanya'da odaya “iki bay rezervasyon yapamıyoruz” diye cevap veren oteller(şaka değil,gerçek), rusları kapıdan kabul edip türkleri kapıdan çeviren antalya'daki kulüpler (kemer aura mesela), ruslara günlük 100 euro'ya bizlere 150 euro'ya araba kiralayan şirketler...

    (bkz: girdi mi?)

  • bugün 133. doğum günü olan dünya edebiyatının en önemli kadın yazarlarından biri. ayrıca 20. yüzyıl modern romanının kurucularından ve feminizmin ilk önemli savunucularından.

    - bazı yazarlar vardır; yapıtları sizi kendine bağlar ama hayatları pek ilgi çekici değildir. mesela john steinbeck, ivan turgenyev, samuel beckett gibi.

    - bazı yazarların hayatları olağanüstü ekşın içerir ama yapıtları hayatları ölçüsünde enteresan değildir. mesela sylvia plath, casanova

    - bazı yazarlar ise hem yapıtları hem de yaşantısıyla sizi kendisine tutkuyla bağlar. mesela dostoyevski, tolstoy, edgar allan poe, franz kafka ve elbette virginia woolf. işte en sevdiğim yazar türüdür bu.

    beni, poe ve dostoyevski hariç, hiçbir yazarın hayatı böylesi cezbetmiyor. belki de hiçbir yazarın öyküsü bu derece fantastik, dramatik, komik ve trajik olaylarla iç içe değil. türkçede yayımlanmış beş adet woolf biyografisi mevcut. beşini de kitapçı kitapçı gezerek satın alıp okudum. önemli tüm romanları ve yayımlanmış denemelerini okudum. yapıtlarını kütüphanemin en nadide köşelerinden birine konumlandırdım. ama biliyorum, tüm bunlara karşın hiçbir zaman onu tam olarak kavrayamayacağım. tıpkı onun hayatıyla ilgilenen diğer tüm hayranları gibi...

    öylesi çalkantılar ve sansasyonlarla dolu bir hayatı ve insan bilincinin öyle derin noktalarına dokunan satırları var ki...insan psikolojisinde bu derece derine dostoyevski ve proust dışında hiç kimsenin ulaşabildiğini düşünmüyorum. keşke aynı çağa tanıklık edebilseydim dediğim iki kadın edebiyatçıdan biri, diğeri tüm çirkefliklerine rağmen jane austen.

    doğum günün kutlu olsun kadınım.

  • eleştirilmesini "kim ne kazanıyorsa kazansın, siz kendi kazancınızı arttırmaya çalışın" minvalinde eleştirmeyeceğim.

    çünkü bir diş doktoru okulunu okumuştur, sermayesini bulup müessesesini açmıştır ve işini yapmaktadır.

    bir doktor, okulunu okumuştur, pratisyen olarak kendi işini yapmaktadır ya da tus'u kazanmıştır, asistanlığını yapmıştır ve nerede olursa olsun kendi işini yapmaktadır.

    br öğretmen, okulunu okumuştur, kpss'yi geçmiştir, bir okula atanmış ve kendi işini yapmaktadır.

    sen de yapabilirsin! evet, zor değil, önünde engel yok, kimse seni durdurmuyor, hayatını ona göre ayarla, git oku çalış kazan ve yap!

    ancak bu ülkede milletvekili olamazsın,arkan yoksa, birilerini yalamadıysan. üst düzey memuriyet alamazsın, torpilin yoksa. ihale alamazsın, siyasi bağlantıların yoksa.

    sana imkan verilmeyen gelir kaynaklarını sorgula, eleştir, isyan et!

    senin de yapabileceğin bir iş varken, o kişi o görevi gökten zembille değil, hakkıyla almışken, saçmalama.

    doktor çok kazanıyorsa, öğretmen rahat çalışıyorsa, diş hekimi fazla alıyorsa, boyacıların işi kekse, kaldır bir tarafını bir zahmet ve yap.

    yok ama batmaz bizim ülkemizde kaçakçılıkla zengin olan otobüs şirketleri, devlet ihaleleriyle doyan inşaat şirketleri, vergi kaçıran holdingler..

    varsa yoksa yolu herkese açık olan doktorlar, öğretmenler vs.

    biri anlatsın, neden?

  • halil diye bir arkadas var, kulaklari cinlasin, doksanli yillarin sonunda universite ogrencisi. kiz arkadasi da punk bir kiz arkadas, ki hayattaki alternatif durusunun duru duragi yok, oylesi ki alternatifi kavram olarak yikip yikip tekrar yogurup hamurundan fak yu heykeli yapar. neyse, erkek istemek kismina gelirsek, kiz bir aksam artik ne derecede bir icmekse, aliyor efendi gibi iki yuz elli gram baklavasini kolunun altina, halil'in ailesiyle kaldigi katin kapisi calip "hayirli bir is icin geldim" diyor. buyur ediyorlar, iceride halil'i istiyor "oglunuza talibim" diye. yuzunu yikayip kahve icirip yatirmislar o gece. hala hatirlayinca guleriz, de halil benim oglum olsa, canim gelinim diye bagrima basardim yeminler ediyorum.

  • sorun hitler'in görüşlerinin karşılık bulabildiği bir toplumun olmasıydı, hitler değil. zira her toplumun içinde radikal gruplar vardır. sadece yeterli zemin bulamazlar.