hesabın var mı? giriş yap

  • tenseleri basitçe özetlenebilecek olan dildir.

    präsens: geniş zaman ve şimdiki zamandır.
    präteritum (imperfekt): geçmiş zamandır. (genellikle hikayelerde, yazı dilinde kullanılır)
    perfekt: geçmiş zamandır. (günlük konuşma dilinde kullanılır)
    plusquamperfekt: geçmiş bir zamandan daha geçmiş bir zamanın ifadesinde kullanılır. ingilizcedeki past perfect gibi düşünülebilir.
    futur i: gelecek zamandır.
    futur ii: gelecekte tamamlanacağı düşünülen eylemlerin ifadesinde kullanılır.

    kuralları önce aktiv, sonra passive göre "fragen" fiili üzerinden açıklamak gerekirse:

    * * *
    präsens: (aktiv)
    ich -> frage
    du -> fragst
    er/sie/es -> fragt
    wir -> fragen
    ihr -> fragt
    sie -> fragen

    präsens: (passiv)
    ich -> werde gefragt
    du -> wirst gefragt
    er/sie/es -> wird gefragt
    wir -> werden gefragt
    ihr -> werdet gefragt
    sie -> werden gefragt

    takdir edersiniz ki aktiv präsenste açıklanacak bir şey yoktur, şimdiki zamanda zaten fiilin en temel çekimleri vardır. şimdiki zamanın passivinde ise yardımcı fiil olarak werden çekimlenir ve fiilin üçüncü hali eklenir.

    * * *
    präteritum (imperfekt) (aktiv):
    ich -> fragte
    du -> fragtest
    er/sie/es -> fragte
    wir -> fragten
    ihr -> fragtet
    sie -> fragen

    präteritum (imperfekt) (passiv):
    ich -> wurde gefragt
    du -> wurdest gefragt
    er/sie/es -> wurde gefragt
    wir -> wurden gefragt
    ihr -> wurdet gefragt
    sie -> wurden gefragt

    aktiv präteritumda fiilin ikinci hâli kullanılırken, passiv präteritumda passiv präsensteki werdenın yerini wurdenin alması haricinde bir değişiklik olmaz.

    * * *
    perfekt (aktiv):
    ich -> habe gefragt
    du -> hast gefragt
    er/sie/es -> hat gefragt
    wir -> haben gefragt
    ihr -> habt gefragt
    sie -> haben gefragt

    perfekt (passiv):
    ich -> bin gefragt worden
    du -> bist gefragt worden
    er/sie/es -> ist gefragt worden
    wir -> sind gefragt worden
    ihr -> seid gefragt worden
    sie -> sind gefragt worden

    aktiv perfekt, ingilizceye benzer olarak haben fiili ve fiilin üçüncü hâli ile çekimlenir. passivinde ise çekimlenen yardımcı fiil seindır. üçüncü hâl + worden değişmeden çekimlenen sein fiiline eşlik eder.

    * * *
    plusquamperfekt (aktiv):
    ich -> hatte gefragt
    du -> hattest gefragt
    er/sie/es -> hatte gefragt
    wir -> hatten gefragt
    ihr -> hattet gefragt
    sie -> hatten gefragt

    plusquamperfekt (passiv):
    ich -> war gefragt worden
    du -> warst gefragt worden
    er/sie/es -> war gefragt worden
    wir -> waren gefragt worden
    ihr -> wart gefragt worden
    sie -> waren gefragt worden

    aktiv plusquamperfektte, aktiv perfektteki haben yardımcı fiilinin yerini habenin präteritumu hattenin alması haricinde bir değişiklik olmaz. benzer bir şekilde passivde de passiv perfektteki seinın yerini seinın präteritumu alır.

    * * *
    futur i (aktiv):
    ich -> werde fragen
    du -> wirst fragen
    er/sie/es -> wird fragen
    wir -> werden fragen
    ihr -> werdet fragen
    sie -> werden fragen

    futur i (passiv):
    ich -> werde gefragt werden
    du -> wirst gefragt werden
    er/sie/es -> wird gefragt werden
    wir -> werden gefragt werden
    ihr -> werdet gefragt werden
    sie -> werden gefragt werden

    aktiv futur i, en çok passiv präsense benzetilebilir. tek fark burada fiilin üçüncü hâlinin değil, mastar hâlinin werden yardımcı fiiline eşlik etmesidir. futur i passiv ise passiv präsensin sonuna werden eklemek kadar basittir.

    * * *
    futur ii (aktiv):
    ich -> werde gefragt haben
    du -> wirst gefragt haben
    er/sie/es -> wird gefragt haben
    wir -> werden gefragt haben
    ihr -> werdet gefragt haben
    sie -> werden gefragt haben

    futur ii (passiv):
    ich -> werde gefragt worden sein
    du -> wirst gefragt worden sein
    er/sie/es -> wird gefragt worden sein
    wir -> werden gefragt worden sein
    ihr -> werdet gefragt worden sein
    sie -> werden gefragt worden sein

    aktivde de passivde de werden çekimleniyor, geri kalan kısımlar özneye/nesneye göre değişiklik göstermiyor.

    * * *
    not: bu yazdıklarımı yardımcı fiili haben olan fragene göre çekimledim. eğer yardımcı fiili sein olan kommen gibi bir fiil seçseydim habenların yerini doğal olarak sein alacaktı.

    şimdi bir adım öteye gidelim, diyelim ki cümlede müssen gibi bir modal fiil var. ne yapacağız bu müssen fiilini?

    onu da gösterelim:

    ak. präs:
    ich muss die aufgabe machen.
    pas. präs:
    die aufgabe muss gemacht werden.
    ak prät:
    ich musste die aufgabe machen.
    pas. prät:
    die aufgabe musste gemacht werden.
    ak. perf:
    ich habe die aufgabe machen müssen.
    pas. perf:
    die aufgabe hat gemacht werden müssen.
    ak. pl. perf:
    ich hatte die aufgabe machen müssen.
    pas. pl. perf:
    die aufgabe hatte gemacht werden müssen.
    ak. fut. i:
    ich werde die aufgabe machen müssen.
    pas. fut. i:
    die aufgabe wird gemacht werden müssen.
    ak fut. ii:
    ich werde die aufgabe machen müssen haben.
    pas. fut. ii:
    die aufgabe wird haben gemacht werden müssen.

    şu son yazdığım futur ii'leri reelde zaten nadiren kullanmak zorunda kalacağınız için gözünüzün korkmasına pek gerek yok.

    * * *
    düzensiz fiil çekimleri ile ilgili olarak ise her zaman olmasa da salladığınızda tutturma olasılığınızı yükseltebilecek olan bazı hackler var. bunlar gramer kitaplarında olan evrensel kurallar falan değiller. yine de yazmamın faydalı olacağını düşünüyorum.

    "ie"li fiilerde, ikinci hâlin "o" ve üçüncü hâlin "ge" + "o" şeklinde değişimi:

    ie -> o -> ge - o
    fliegen -> flog -> geflogen (uçmak)
    fliehen -> floh -> geflohen (kaçmak)
    fliessen -> floss -> geflossen (akmak)
    frieren -> fror -> gefroren (üşümek)
    riechen -> roch -> gerochen (koklamak)
    schieben -> schob -> geschoben (itmek)
    schliessen -> schloss -> geschlossen (kapatmak)
    wiegen -> wog -> gewogen (tartmak)
    ziehen -> zog -> gezogen (çekmek)
    geniessen -> genoss -> genossen (tadını çıkarmak)
    giessen -> goss -> gegossen (dökmek)
    biegen -> bog -> gebogen (bükmek)

    burada istisnai bir duruma örnek olarak "liegen" gösterilebilir. zira:

    liegen -> lag -> gelegen

    şeklinde bir farklılık gösterir.

    * * *
    ikinci bir hack i - a - u değişimi:

    finden -> fand -> gefunden (bulmak)
    binden -> band -> gebunden (bağlamak)
    klingen -> klang -> geklungen (tınlamak)
    ringen -> rang -> gerungen (güreşmek)
    singen -> sang -> gesungen (şarkı söylemek)j
    sinken -> sank -> gesunken (batmak)
    zwingen -> zwang -> gezwungen (zorlamak)
    trinken -> trunk -> getrunken (içmek)

    istisna olarak wissen (bilmek) ve bitten (rica etmek) örnek gösterilebilir.

    wissen -> wusste -> gewusst
    bitten -> bat -> gebeten

    * * *
    ei - ie - ie ilişkisinden de söz etmek mümkün.

    bleiben -> blieb -> geblieben (kalmak)
    gleichen -> glieh -> gegliechen (benzemek)
    leihen -> lieh -> geliehen (ödünç vermek)
    meiden -> mied -> gemieden (uzak durmak)
    reiben -> rieb -> gerieben (sürtmek)

    bazılarında "ie" yerine sadece "i" de olabiliyor:
    reissen -> riss -> gerissen (bölmek)
    reiten -> ritt -> geritten (ata binmek)
    leiden -> litt -> gelitten (acı çekmek)

    istisna olarak:
    heissen -> hiess -> geheissen

    görüldüğü gibi heissenda üçüncü hâl "ie" olarak değişmedi.

    * * *
    hayat almanca öğrenmek için o kadar da kısa değildir. hatta söz konusu tenseler olduğunda almanca, fransızca gibi dillerden çok daha basittir.

  • oldukça takdir edilesi bir durumdur.
    bazı annelerin evlatlarını ikna etmek için, (yemek yemeyi sevmeyen hain evlatları) köfteyi ikiye bölüp (aslında %20- %80 bölerler) büyük parçayı çocuklarına yedirirler. bu arada kalplerinden, keşke %90'ını yedirmiş olsaydım diye de geçirirler.

  • deniz kenarında tatil yapma, deniz manzarasına bakma veya denize bakıp huzur bulma fikrinin son birkaç yüzyılda çıkmış olması.

    edit: birileri deniz-nehir farkını bilmeden kendince ayar vermeye çalışmış. bu yazıda nehirlerden değil denizden bahsediyor. nehirler tarih boyunca tarımsal sulamada kullanıldığı ve içme suyu sağladığı için için zaten kutsal bir yere sahipti. denizlerle nehirler aynı şey değil. daha en basit coğrafya bilmeden ve okuduğunuzu anlamadan başkalarına ayar vermeye çalışmayın.

    100-150 yıl öncesine kadar yazılmış neredeyse hiçbir eserde ve anlatılmış hiçbir hikayede denizden "huzur veren" bir şey olarak bahsedilmez ve deniz manzarası neredeyse hiç övülmez. genelde insanlar için deniz 2 anlam ifade etmiştir. ya ticaret ürünlerinin ve su ürünü yiyeceklerin geldiği bir kaynak ya da düşman askerlerin, işgalcilerin, korsanların, sellerin ve tsunamilerin geldiği felaketler kaynağı.

    tarih boyunca insanlar denizi iyilik veya kötülüklerin geldiği tanrısal bir kaynak olarak görmüşler ama hiçbir zaman huzur veren bir manzara veya tatil yapılacak bir şey olarak görmemişler. aynı zamanda deniz kenarındaki araziler tuzlu olduğu için fazla verim vermediğinden köylüler deniz kenarında yaşamayı tercih etmemişler. tarih boyunca krallar ve padişahlar sevmedikleri şahısları ceza olarak hep deniz kenarlarına veya adalara sürgün etmişler.

    mesela robinson crusoe ıssız adaya düştüğünde hikaye boyunca hiç deniz manzarasına hayranlıkla bakıp huzur bulmaz. 2 yıl okul tatili kitabında çocuklar hiçbir zaman deniz manzarasının güzelliğinden bahsetmez. ıssız adalarda geçen hikayelerde bile deniz ya felaket kaynağı ya da kurtuluşun geldiği yerdir ama hiçbir zaman manzarasına bakılıp da huzur duyulan bir şey değildir. eski mısır yazıtlarında nil nehrinden bir bereket kaynağı olarak bahsedilir ama akdeniz'den hiç övgüyle bahsedilmez. antik yunan yazılarında dağlar taşlar bile övülür ama denizin verdiği huzurdan hiç bahsedilmez. eski şiirlerde, ilahilerde ve kutsal metinlerde hiç denizin huzur verdiğinden bahsedilmez.

    1800'lerden sonra avrupa ve amerika'da zengin kesim deniz kenarlarında arazi satın alıp buralara yazlık villalar ve tatil köyleri kurmaya başlayınca deniz manzaraları kıymete binmeye başlamış. eğlence için plaja gitme kavramı da bundan sonra başlayan bir şey.

    kaynak soran olmus.

    https://www.smithsonianmag.com/…al-place-180959538/

    https://www.washingtonpost.com/…going-to-the-beach/

    https://dailyhistory.org/…ory_of_going_to_the_beach

    https://www.theatlantic.com/…r-of-the-beach/279175/

  • elektriği ve suyu doğal kaynakları korumak için değil de kışın tatile çıkabilmek için boşa kullanmamak gerektiğini çocuklarına öğütleyen bir annenin yaptığı pek duyarlı paylaşımdır.

  • sanırım sevgili jean rostand üzerine en fazla yoğunlaşmamız gerekenlerden bir tanesini tespit etmiş;

    "bir gün atomun enerjisini serbest bırakacağız. gezegenler arası yolculuklar gerçekleştireceğiz. ömrü uzatıp kanseri ve tüberkülozu tedavi edeceğiz. ama en düşük seviyeli kişiler tarafından yönetilmiş olmanın sırrını asla çözemeyeceğiz."

    jean rostand