iltizam

• osmanlı devleti'nde onaltıncı yüzyılda bazı eyaletlerin vergi gelirlerinin müzayede yoluyla belli bir bedel karşılığında şahıslara satılması sistemidir. bu kişilere de mültezim denir.
  
  onaltıncı yüzyılda osmanlı devleti'nin sınırları çok genişlediğinden hem devletin giderleri artmış, hem de uzak bölgelerde vergilerin toplanmasında sorunlar çıkmıştı. bu yüzden merkeze uzak yerlerde tımar sistemi yerine iltizam sistemi uygulanmaya başlanmıştır. kanuni döneminde başlayan bu uygulama ile mültezim, tımar sahibi gibi vergiye konu olan faaliyeti yapan ve bölgeyi yöneten kişiydi. dirlik sahibinin hakları mültezimlere de verilmiştir.
  
  bu sistemin uygulanması sonucunda:
  - devlet eyaletlerin vergilerini peşin olarak alarak nakit ihtiyacını almış, alınan paralarla yönetici ve askerlerin maaşları karşılanmıştır.
  -mültezime bırakılan topraklarda asker yetişmemiş, tımarlı sipahilerinin önemi azalmıştır.
  -osmanlı devleti'nin zayıflaması ve gerekli denetimlerin yapılmamasından dolayı fazla vergi alınarak halk zor duruma düşürülmüştür
• osmanlıda devlet gelirlerinden birinin toplanması işini üzerine almak...
• osmanlı özelinde, gelip dayandığı kör nokta için (bkz: sened-i ittifak)
  
  .
• ilk uygulamaya konulduğu zamandan tanzimata kadar toplanan vergilerin büyük kısmının devlet yerine mültezimlere gitmesi sonucu verimsizleşmiş bu sistem, tanzimatla beraber osmanlının mültezimlerin ipini çekmesiyle sıkılaşması sonucu toplanan vergi katlarca artmıştır (yüzde 3'ten yüzde 12'ye).
• osmanlı devleti'nde vergileri toplama hakkının para karşılığı birine verilmesidir. bu hakka sahip olan kişiye mültezim denir.
• vergi tahsilatının özel kişilere satılması ilk olarak mezopotamya'da ortaya çıkmış.
  mezopotamya'da m.ö. 2000'lerde tarımsal araziden ürünün yüzde 10’u oranında vergi alınıyordu. vergi toplayıcılar daha yüksek oranda ürün alıyor ve yüzde 10'unu devlete verip kalanı masraflarına karşılık kendileri alıkoyuyordu. benzer uygulamalar belirli
  tarih farklarıyla çin ve hindistan'da da ortaya çıkmıştı.
• ortaçağın sonlarına doğru fransa' da ve almanya' da, daha sonraları osmanlı imparatorluğu' nda da uygulanmış bir vergi tarh ve tahsil usulüdür.
• (bkz: mukataa)
• kanunların saptadığı vergileri, yükümlülerden toplama ve devlet hazinesine aktarma görevinin açık-arttırma yoluyla ve belli şartlarda bazı şahıslara devredilmesi yöntemine denir.
• idarece kurulmuş bulunan bir hizmetin önceden karşılaştırılan orantılı bir bedel karşılığı özel kişilerce yürütlmesi.(osmanlı'da vergi toplanması için uygulanırdı)