mitanni

• hurriler tarafından kurulmuş ve m.ö 15 - 13.yy civarlarında bugünkü güneydoğu anadolu bölgesi sınırlarında hüküm sürmüş krallık. bu krallığın yönetimi bu bölgeye göç eden, sayıca hurriler'e göre çok az hint-aryan kavimleri tarafından ele geçiriliyor. kürt etnogenez sürecinin başlangıcı işte bu hadiseye dayanır. yerel halk hurriler (ki hint-aryan kavmi değil, yerleşik anadolu halkıdır), söz konusu hint-aryan savaşçı elit sınıf tarafından asimile ediliyor ve bugün kürt dediğimiz etnite ve hurrice'den de izler taşıyan bir dil olan kürtçe ortaya çıkıyor. tabii, bu süreç öyle zart diye olmuyor. yüz yıllardan bahsediyoruz burada. kürtlerin kuzeye doğru, anadolu içlerine doğru göçü ise çok ama çok sonralara denk gelir. orası zaten bambaşka bir hikaye.
• bundan yaklaşık 3500 yıl önce, taze bitmiş (ve hatta çürütülmüş) indus vadisi'nden "bize buradan ekmek çıkar" dercesine mezopotamya'ya gelmiş, hatta mısır'a kadar gidip firavunlarla bile savaşmış bir garip vedic topluluk. anglo-sakson oryantalistler bu amcaları yıllarca aryanlar diye anlatıp durdu dünyaya, aryan istilası teorisi bir bilimsel gerçekmiş gibi, ama şimdi anlıyoruz ki mitanni, veya maryannu veyahut naharin denen bu insanlar, hindistan'ın bağrından kopup gelen, veda tanrılarına tapan (!), saraswati'yi kurutup, puratu ve idigna'yı gözüne kestiren atlı arabalı uzak komşulardı. komşulardı; zira ironiktir ki sami dominasyonu sağolsun, mezopotamyalılar için induslular zamanında "kanka" iken, asurlu ve babilli iş bilmez yöneticiler sayesinde bir zamanlar "eski memleketteki biraderler" olan induslular, mezopotamyalılara "nereden geldi la bunlar?" dedirtecek kadar yabancılaştılar bizimkilere. işte tarih böyle garipliklerle dolu. daha anlatırdım da, ben google değilim.
• hattilerle beraber aryalarin(aryan) atalaridirlar. ayrica guti diye de gecermis bazi asur kaynaklarinda.
  
  trivia: civiliation v'de baskent weşukani ve ugarit(ugarit devleti, mitanni'lerin en buyuk zamaninda, mitanni kontrolundeydi), sehir devleti olarak karsimiza cikiyor.
• "midyanilerin^** başına gelene bakın. savaşın tesadüflerinden biri sonucunda, midyani askerleri israiloğullarını yenmişti; israiloğulları, artık söylemenin zamanı geldi, bütün karşı propagandaya rağmen, tarih boyunca genellikle yenilmişlerdir." jose saramago - caim
• hurrilerce kurulmuş, hurrice konuşan bir devlettir. hakkında bilgilerimiz çok kısıtlıdır çünkü kendilerinden kalan özgün malzeme çok azdır. aynı şey hurriler için de geçerlidir. bu devlet ve millet hakkında bildiklerimiz çoğunlukla hitit, biraz da mısır ve akad kaynaklarından gelmektedir.
  
  mitanni devleti'nin hint-avrupa dil ailesinden gelen yönetici elit tarafından kurulduğu da çok zayıf bir tezdir.
  
  şimdi tezin üç dayanağı var.
  
  1- kral isimleri indo-aryanmış. değil. kralların isimleri hurrice, ancak tahta çıktıktan sonra aldıkları isimler (ünvan) hint-avp. olabilir. buna çeşitli açıklamalar getirilmiş ancak en az ikna edici olan bunların hurrilerden ayrı bir kökeni olması.
  
  bu olsa ola bölgede kendilerinde daha başarılı devletler kurmuş olanlara öykünmedir. zaten kralların bilinen kendi isimleri hurrice'dir. ünvan farklı bir dilden olabilir. bizim padişahlar da farklı dillerden ünvanlar kullandılar. "padişah" sözü bile farsça kökenli.
  
  2- mariyannuli kavramının mitanni ile ilişkilendirilmesi. dışarıdan gelmiş olanlar devleti yönetiyor, soylu/yönetici elit sınıfı oluşturuyorlar, deniyor.
  
  mariyannuli aslında savaşçı büyük toprak sahipliği durumu. ancak toprağı satma hakkı falan yok, tam mülkiyet yok, devlete bağlısınız. bu bakımdan ikta/tımar benzerliği var. bu sınıfın soy ilişkisiyle mi yoksa beceriyle bir yere gelinerek mi oluştuğu pek belli değildir. kralın savaş durumunda istediğini bu gruba sokabilmesi işi soyluluktan ziyade sipahiliğe daha çok yaklaştırıyor.
  
  mariyannuli kelimesinin hurrice olduğuna da kimsenin şüphesi yok(muş).
  
  3- bu adamların tanrı listesindeki dört (rakamla 4) tanrı adı vedalarda geçiyormuş. öh yani.
  
  kısacası mitanni ile hint-avp arkadaşların bir bağlantısı yok. dolayısıyla hint-avp dili konuşanların da bir alakası yok.
• 2 yıldır uzun aralıklarla da olsa gittiğim ve her gittiğimde rahatlığından, huzurundan mütevellit kovulmama ramak kalan şirin ama havalı, müzik sever yer.
  istiklâl caddesi'nde yürürken jazz stop'a gitmek için girilen sol araya giriyorsunuz (hatta istanbul'un en iyi tantunisini yapan bir yer var sokağın sonunda, sol köşede) köşedeki tantuniciden dönüp 2 dakikacık yürüyorsunuz ve karşınızda: mitanni!
  haftanın belirli günlerinde canlı müzik var. jazz ağırlıklı durumlar...
  tavuklu bir makarnası var çok leziz, mitanni kahvesi zaten içilmeli, havuçlu kek-çay-satranç kombinasyonunu tavsiye ederim ancak çikolatalı kekleri de ayrı bir güzeldi. kuru ceviz sevmeyen ben, buraya her gittiğimde bol cevizli her ürünü itinayla tüketiyorum, annem görse "ben yapsam yemezsin." der.
  bir de kendilerine özel çikolatalar yapmışlar kahvenin yanında ikram etmek için, kabından tadına kadar o da pek hoştu.
• mittani krallığı bir kürt krallığı değil kürtlerin etnogenezine neden olmuş süreci başlatan krallıktır. o dönemde ortada kürt yoktu daha. kürtler üzerinde yapılan genetik araştırmalar, hint-aryan asimilasyonu teorisini desteklemekte olup, hint-avrupa dil ailesine mensup bir dil olan kürtçe'yi konuşan kürtler'in, hint-aryan genetik özelliklerini sadece %9 oranında taşımakta oldukları ortaya çıkarılmıştır.
  
  http://www.blackwell-synergy.com/….2001.057004308.x
  
  "... no sign of the postulated indo-european (aryan) invasion (1200 b.c.) is detected by our genetic analysis. it is concluded that this invasion, if occurred, had a relatively few invaders in comparison to the already settled populations, i.e. anatolian hittite and hurrian groups (older than 2000 b.c.). ..."
  
  çeviri: "kürtler üzerinde yapılan genetik araştırmalar gösteriyor ki, hint-avrupa kavimlerinin bu bölgeye yapmış oldukları saldırının/isgalinin kürtlerin genetik yapısı üzerinde minimal etkisi olmuştur. yerleşik nüfusa (hurriler veya hititler) göre işgalicilerin (kürtler*) nüfusu az olmalıdır."
• burjuva nardis'e gitmektense, halk icin caz yapan mitanni. volkan oktem, sarp maden, ercument orkut, alper yilmaz.
• m.ö 1500 - 1250 yılları arası hüküm süren mitannilerin başkenti weşukani'dir. asur kralı 1. salmaneser tarafından yıkılmışlardır.
• mitanni krallığı, (assurlular hanigalbat, mısırlılar naharin ve metani olarak adlandırmaktadır) bir zamanlar bugünkü kuzey irak’tan suriye’nin aşağısına uzanan ve türkiye’yi de kapsayan, büyük bir ulus olarak kabul edilmektedir. bugün mitanni halkının kendisine dair çok az kayıt vardır ancak mitanni kralları ile assur ve mısır kralları arasındaki yazışmalar ve dünyanın en eski at eğitimi kitabı, mö 1500-1240 yılları arasında gelişmiş refah bir ulusun mevcudiyetini kanıtlar niteliktedir. mö 1350 yılında mitanni krallığı, mısır, hatti krallığı, babil ve assur ile birlikte “süper güçler kulübü”nde yer alacak denli güçlüydü.
  
  mitanni halkı
  mitanni hanedanlığı, mö 1475-1275 yılları arasında kuzey fırat-dicle bölgesi üzerinde hâkimiyetini sürdürmüştür. mitanni kralları hint-iranlıyken, o zamanlar hint-iran dil ailesine mensup olmayan ve yerel halkın konuştuğu dili kullandılar. bu dilin adı hurricedir ve bu yüzden bu topraklar, bazı eski kayıtlarda “hurriler veya hurri ülkesi” olarak anılmaktadır. tarihçi leick“mitanni’nin nüfusu ağırlıklı olarak hurri asıllıydı. ancak yönetici elitler, kendilerini mariannu olarak adlandıran ve indar, uruwana ve devalar gibi vedizmden geçen isimlere sahip tanrılara tapmış hint-avrupa savaşçılarıydı. bu elitler, çocuklarının isimlerinden de anlaşıldığı gibi yerel halkla evlenmişlerdir” diye yazmıştır (120). mitanni’nin başkenti fırat nehri’nin bir kolu olan habur çayı bölgesinde bulunan wassukanni’dir.
  
  washukanni ismi, kürtçe “bashkani” kelimesine benzerlik gösterir; “bash” kelimesi “iyi” anlamında kullanılır ve “kanî” kelimesi kuyu veya kaynak anlamına gelmektedir; bu nedenle “iyiliğin kaynağı” ve ayrıca “zenginlik kaynağı” olarak tercüme edilir. bazı bilim insanları, sikkan antik kentinin washukanni bölgesinde inşa edildiğini ve kalıntılarının suriye’deki gozan yakınlarında bulunan tell el fakhariya (tell fekheriye) höyüğünün altında olabileceğini iddia etmişlerdir.
  
  kaynak