öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

• "government" kelimesinin etimolojik anlamı bilinç kontrolüdür.
• amerika birleşik devletler'inde ki her şey satılıktır. yollar, köprüler, okullar, hastaneler, su, hapishaneler, havaalanları ve benzerleri.
• almanlar'ın 1. dünya savaşı'na girerken bizden enverland olarak bahsetmeleri. hatta bize gönderdikleri silah sandıklarının üstünde enverland yazıyormuş. adamlar osmanlı'yı yıkıp enverli imparatorluğu'nu kurmuşlar kafalarında iyi mi.
• kızların pipisi yokmuş.
• trafiğin yolun solundan aktığı ülkelerin başında ingiltere gelir. bunun nedeni de medeniyetin beşiği sayılabilecek ingilizlerin "trafik" olgusu ile herkesden önce karşılaşması ve buna o dönemim koşullarında bir çözüm üretmeleri. ortaçağ ingilteresinde 2 atlı veya at arabalı aynı yolda karşı karşıya geldimi birbirlerini sağlarında tutacak şekilde yoldan geçerlermiş çünkü çoğu insanın dominant eli sağ olduğu için kılıç çekmeleri gerekirse ters elde kalmak istemezlermiş. aslında sadece ingilizler için değil o dönemdeki tüm toplumlar için gayet mantıklı bir çözüm ve tüm dünyaya kolayca yayılması gerekirken ne olmuşta tüm dünya sağdan akmaya başlamış? fransızlar! hatta napolyon! napolyon o güne kadar tüm dünya gibi düşmanını sağına alarak hareket eden ordularını tan tersi şekilde hareket etmeye zorlar. yani fransız bir süvari ile ingiliz bir süvari karşılaştığında ingiliz karşısındakinin kendisi gibi hareket edeceğini düşünürken fransızlar napolyonun bu şaşırtıcı taktiği sayesinde ters köşe yaparak düşmanlarını hiç beklemedikleri yerden vurarak avantaj sağlarlar.
  
  daha sonrakarı koloni yarışı başlar ve ingilizler gittikleri her yeri soldan, fransızlar ise sağdan akıtırlar. bu işin kırılma noktası elbette amerika!
  
  amerika ingiliz, fransız karışık olduğu için başlarda belirli bir kural yokmuş. daha sonraları kovboy filmlerinde görmeye alışık olduğumuz 2 veya 4 atla çekilen arabalar amerika'da çok popüler olmaya başlıyor ve yine çoğu insanın dominant eli sağ olduğu için bu arabalarda sürücünün kullanabilmek için oturması gereken en ideal yer sol taraf oluyor. çünkü her iki atı da en rahat bu şekilde kırbaçlayabiliyor.
  
  bu şekilde trafiğin soldan akmasına alışan amerika endüstri devrimi sonrası otomobil üretimi yapmaya başladığında alışkanlıkları nedeni ile sürücüyü sola konumlandırıyor ve tüm dünyaya otomobilleri ile birlikte soldan akan trafiğide ihraç etmiş oluyor.
  
  aslına bakarsanız tüm bu süreç dominant elimizin sağ olması sonucunda oluşmuş, yani ingilizler için kılıcı, amerikalılar için kırbacı sağ elde tutmak alışkanlık olduğu için bu şekilde olmuş. söz konusu direksiyon olduğunda aslında mantıklı olan dominant elimizin direksiyonu hiç bırakmaması olduğu için şu anda ingilizlerin kullandığı yöntem en doğrusu.
  
  menbaı
  
  ekşişeyler edit; dominant elin şekil verdiği bir başka kullanım şekli.
• erkek eşek ile dişi atın çiftleşmesinden oluşan bebeye katır denirmiş. ben hep tersini düşünürdüm. ha bide bunlar kısır olurmuş.
• istatistiki olarak erkekler kadınlardan dört kat daha fazla boğuluyor. ancak victoria döneminde, boğulmuş kadın imgesi bir ikona haline geliyor ve viktorya dönemi sanatçıları, boğularak ölmeyi düşmüş meleklere (hoppa kadınlara) çok yakıştırıyorlar.
  
  suda boğularak ölme, ölüm şekilleri içerisinde en dehşetli olanlarından biri. ancak trenin önüne atlayan anna karerina’nın ölümü düşünüldüğünde, meftanın fiziksel bütünlüğü ve dolayısıyla güzelliği hala devam ediyor. bir tür uyuyan güzel.
  
  thomas hood , 1844 yılında the bridge of sighs (ahlar köprüsü) isimli bir şiir yazıyor ve thames nehrine atlayarak intihar eden bir kadının öyküsünü anlatıyor. george frederic watts, 1850 yılında bu şiirden esinlenerek founded drowned isimli tablosunu yapıyor.
  
  found drowned
  
  ruh sağlığı: viktorya dönemi sanatçıları, kadınları, olan olaylardan daha çok etkilenen, ruh sağlığı daha çabuk bozulan ve bu yüzden de intihara daha meyilli zayıf varlık olarak tasvir ediyorlar.
  
  drowned drowned
  
  hoppa kadın: bu dönemde kadınlar kabaca üç kategoriye ayrılıyor. evdeki melekler, düşmüş melekler ve fahişeler.
  
  1854 yılında coventry patmore, angel in the house isimli, ideal bir kadının nasıl olması gerektiğini tasvir eden bir şiir yazıyor. şiir sönük. ancak bir tabir olarak kalıyor. 1931 yılında virginia woolf, “evdeki melek’i öldürmek kadın yazar için uğraşısının bir parçasıydı” diyor.
  
  insanlar daha iyi bir hayat için büyük şehirlere akın ediyorlar ancak şehirlerin bir şey vaad ettiği yok. dante gabriel rosetti, found isimli şiirinde ve aynı isimli resminde, londra’ya buzağı satmak için gelen bir çiftçinin, yol kenarında gördüğü fahişenin, eskiden hoşlandığı kız olduğunu fark etmesini anlatır.
  
  found
  
  senin annen bir melekti yavrum klişesindeki fallen angel, sınıfsal bir kavramdır ve çoğunlukla alt tabakadaki kadınları içermez. fahişeleri, düşmüş meleklerden ayıran çok önemli özellikleri vardır. para kazanırlar ve bu yüzden evliliğe bağımlılıkları yoktur. tam da bu yüzden düşmüş melekler, fahişelere göre toplumu daha az tehdit eder ve bundan dolayı da bağışlanabilir. tabii bağışlanan şey, kendisi değil hatırasıdır.
  
  vafitzm: kadın karakterlerin, suya atlayarak intihar etmeleri, aynı zamanda vaftizm çağrışımlıdır.
  
  ophelia’nın yeniden keşfi: hamlet karakterlerinden olan ophelia, victoria döneminden önce de diğer sanat eserlerine esin kaynağı oluyor. ancak daha çok, kafayı yemiş kadın imgesi ile. victoria döneminde ise ölümüne odaklanıyorlar. bir de bıyık altından gülüyorlar " madem boğuldu o zaman hamlet'e verdi" ve ophelia daha popüler bir karakter halini alıyor. 1851 yılında sir john everett millais, ophelia isimli tablosunu yapıyor.
  
  ophelia
  
  ölümü estetize eden 19. yüzyıl, kadın ile boğulmayı; erotizm ile sofuluğu birbirine bağlayan ikonografik bir dil yaratıyor. şairin şiirinde, thames nehri kenarında ağır adımlarla yürüyen kadın tasviri yapması viktorya dönemi okurları için yeterlidir. gözlerinin önünde manzara tüm netliği ile canlanır. kadının geçmişinde bazı noktalar! vardır ve birazdan kadın kendini nehrin karanlık sularına bırakacaktır.
  
  ancak ölüm bile her zaman yeterli değildir. cansız bedenin içinde yüzdüğü tekinsiz su, kadın cinselliğinin ölümünden sonra bile tehdit edici olmaya devam ettiğini sembolize etmektedir. millias'ın ophelia'sında tedirginlik hissetmemizi sağlayan, ophelia için gireceğimiz suyun tekinsizliğidir.
  
  popüler kültürde ophelia etkileri:
  
  where the wild roses grow
  
  black orchid
  
  fakat bunların tümü viktorya dönemine ait birer çarpıtma. çünkü istatistikler 19. yüzyıl ingiltere’sinde de kadınların intihar oranlarının erkeklere göre daha düşük olduğunu gösteriyor.
  
  yine aynı şekilde, adrenalin ve testosteron kombosu yüzünden erkekler, yeterli risk analizi yapamıyorlar ve istatistiki olarak kadınlara göre daha çok suda boğuluyorlar.
• çok düz olacak; ama ilk kitapçıya gidip platon'dan (devlet), darwin'den (türlerin kökeni), marx'tan (fransız üçlemesi- 3 kitap) ve freud'dan (psikanaliz üzerine) kitaplarını alıp okuyun. ufkunuz iki katına çıkmazsa bir doktora gözükün.
• içki içerkenki kadeh tokuşturma eyleminin ortaya çıkış noktasının eski çağlarda insanların birbirine içkilerinde zehir olmadığını göstermek olması. kadeh tokuştururken aynı zamanda karşıdakinin içkisine kendi içkinden biraz döküyorsun, o da aynı şekilde senin içkine döküyor. sonrasında kafalar rahat
• geacron.com adlı siteden geçmiş zaman haritalarına ve zamanın dev imparatorlukların sınırlarına ulaşılabilmesi.
  
  m.ö. 1080 antik mısır en geniş sınırları
  
  m.ö 460 persler
  
  2 yılında roma imparatorluğu^*
  
  750 yılı emeviler islamiyetin en geniş sınırlarına ulaştığı dönem diye geçiyor.
  
  1250 yılında moğol imparatorluğu
  
  osmanlı en geniş sınırları 1683
  
  1820 yılında quing hanedanlığı. osmanlının en geniş sınırlarından bile bir kaç kat büyükmüş.
  
  1912 osmanlı'nın erimeye başladığı yıllar yıl yıl ileri gittiğinizde dramatik değişiklikleri görüyorsunuz. yanlış hatırlamıyorsam ateşten gömlek isimli romanda geçiyordu, çarşaftan mendile çevirdiniz koskoca imparatorluğu diye. 10 yılda ne hale gelmiş.
  
  1921 osmanlı'nın çöküşü sevr antlaşmasına göre hatırladığımız şekilde değil sınırlar , sanırım tam uygulanmadığı için koyulmamış. aynı zamanda büyük britanya imparatorluğunun dünya nüfusunun dörtte birini kapsadığı yıllar.
  
  hitler'in avrupanın canına okuduğu yıl 1943
  
  batmadan önce sscb'nin inanılmaz sınırları
  
  editus : "savaşları da görebiliyorsun harita üzerinde, wikipedia'ya link veriyor" diye bilgilendirdi p fiction. örneğin arama kutusuna "waterloo" yazdığınızda ilgili savaşın geçtiği yeri gösteriyor.