tren rayı

• trenlerin üzerinde ilerlediği, paralel demirlerin ahşap kalaslarla tutturulduğu yol
  (bkz: tren yolu)
• sıcak haddeleme yöntemi ile üretilmesinin yanısıra eşek gibi büyük haddehaneleri olan fabrikatörler tarafından üretilebilmektedir.
• anna karenina ve diger nicelerinin kendilerini biraktiklari demirlerin adi.
• makas makas olur bu raylar. bir ucunda durup sonuna baktığınızda paralel iki çizgiden bütün bir çizgiye dönüşür, göz yanıltırlar.
  (bkz: makas)
• trenlerin uzerinde ilerledigi, paralel demirlerin traverslerle birbirine tutturulan ve bu olusan yapınında balast uzerine oturmasıyla islevlik kazanan yapı. ray acıklıgı genel olarak tum dunyada sabit olmasına ragmen rusyada guvenlik nedenleriyle sovyetler birligi zamanında baska bir ulke tarafından isgal gerceklesirse kullanılamasın diye daha genis yapılmıstır.
• (bkz: sleeper)
• treni yönlendirme işini de görür tren rayı. malum trende direksiyon yoktur, tren rayı takip eder otomatik olarak.
• arasindaki mesafenin oykusunun roma atli arabalarina^* dayandigi demir yol. 1435 mm aslında uluslararası standart 4 ft 8 1/2 inch'in metrige cevrilmis hali. bu rakamin yuvarlak olmamasi isin garip tarafi. ingiliz buharli tren mucidi george stephenson 19.yy ortalarinda bu ise kafayi yordugunda elinde daha once yapilmis tramvay ornegi vardi. tramvayin arasindaki mesafe 1435 mm idi, onun da gecmisi at arabalarinin dingil genisliginin bu kadar olmasina dayaniyordu. peki at arabalarinin dingil genisligi niye bu kadar? cunku tek atin cekebilecegi bir arabanin dingil mesafesinin ideal olcusu budur. hatta soyle bir geyik de var: nasa uzay mekiklerinin firlatma raylarini tasarlarken orijinal 1435 mm mesafesine sadik kalmis. bu da demek oluyor ki, uzay projelerinin tasarim sirri atlarin popo genisliklerinde gizli.
• dunya uzerindeki degisik demiryollarinda arasindaki mesafenin hala farkli oldugu yol. su anda dunya demiryollarinin %60'inda standart olarak kabul edilen 1435 mm (4 ft 8 1/2 inch) olcusu kullaniliyor. buna da ingilizcede standard gauge deniyor. geriye kalan ulkelerse: rusya, eski sovyet cumhuriyetleri, mogolistan, finlandiya, ispanya ve portekiz. bunlarin her birinin ayri birer oykusu var:
  
  rusya, eski sovyet cumhuriyetleri ve mogolistan:
  broader gauge, yani genis aralik kullaniliyor. olcusu 1520 mm. yaygin kani guvenlik nedeniyle farkli ray kullanildigidir. ornegin ikinci dunya savasi sirasinda nazi almanyasi muhimmati rusya topraklarinda ilerletemeyince epeyce gucluk yasamis. asil nedenler ise:
  - lokomotif uretimindeki kolaylik
  - stabilite
  - genis araligin abd'de standart olarak kullanilacaginin ongorulmesi (ilk tren raylarinin kurulus asamasinda abd'den kiralanan muhendis o sirada abd'de kullanilan 5 ft (1524 mm) onermis)
  - demiryolu icin kullanilan at arabalari icin daha uygun olmasi.
  eski sovyet cumhuriyetlerinden baltik ulkeleri estonya, litvanya ve letonya su siralar ab mali destegiyle demiryollarini yenilemekle ve avrupa standardina uydurmakla mesguller.
  
  finlandiya:
  19.yy'da rusya'nin bir dukaligi olan, cografi olarak da rusya ile cok icli disli olan finlandiya o zamandan beri 5 ft (1524 mm) genisligi hala kullaniyor. rusya raylarinin 1520 mm olmasi sorun yaratmiyor, ayni tren sorun yasamadan iki yolda da gidebiliyor.
  
  ispanya ve portekiz:
  ispanya 6 kastilya feet'i (1672 mm), portekiz 5 portekiz feet'i (1664 mm) kullaniyordu. aradaki fark rusya-finlandiya ornegindeki gibi trenler icin sorun yaratmiyordu. daha sonra ikisinin ortalamasini alarak kardesce 1668 mm'yi iberian gauge olarak standart kabul ettiler. farkli mesafe kullanmalarinin sebebi olarak fransa isgalinden cekinmeleri gosterilse de asil sebep daglik bolgelerde genis mesafeli trenlerin daha guclu olmasiydi. 1990'larin basindan beri yeni ic hat hizli trenleri standart (1435 mm) yapilmaktadir. buna sebep de avrupa hizli tren network'u ile butunlesme cabasidir.
  
  uluslararasi trenler ray mesafesi farkli iki ulke sinirina geldiklerinde ya yolcular iner ve tren degistirirler, ya da giderek yayginlasan bir sekilde, mesafesi ayarlanabilen yeni teknoloji trenler kullanilarak bu problem asilir.
• (bkz: ikiye ayrılan tren rayı sorunsalı)