psikoloji

• [saniyorum ki, ben buraya simdi entry diye roman yazicam, adina da bi psikologun isyani koyucam. badilerim, en azindan siz usenmeyip isyanima kulak verin.]
  
  psikoloji, en sevdigim bilim, ayni zamanda ugrasim, son 9 senemi birlikte gecirdigim bilim. hem cok ilgimi ceken, inanilmaz insanlarla tanismami saglayan, ayni zamanda da ama beni sinir eden. aslinda hep vardin, ama hadi bilim olarak 1800lerin sonundan beri varsin, ama kendini insanlara hala bu kadar mi yanlis tanitir, ne oldugunu ifade edemezsin. (ha tabii, bunda psikoloji ile uzaktan yakindan alakasi olmayan insanlarin da payi buyuk.)
  
  bi psikolog olarak, ailemden, arkadaslarimdan, tum cevremden en cok duydugum laf: "sen psikologsun, sen anlarsin" - "hayir abi, ben anlayamam, komsunun cok parasi varmis, niye yine depresyondaymis, kiz arkadasin seni niye terk etmis, kardesinin ici niye sikiliyomus, senden daha iyi anlayamam, anca ortalama empati yetenegi olan bi insanin anladigi kadar anlarim, sorunlarini da cözemem. anca zaten internette de okuyabilecekleri yuzeysel 3-5 öneri yapabilirim. o insanlari psikolog olarak tanimadiysam, onlar beni psikologlari olarak tanimadiysa, ben komsunun kiziysam, komsunun kizi olarak da kalirim. o insanlarla kurdugum iliski uzerinden hic bi sonuca varmam / varmak istemem. ve yine hayir, insanlari surekli analiz etmiyorum (istesem de edemem zaten de), surekli etrafi gozetleyip manyak gibi "o bunu bundan yapti kesin", "bence bu da ona o yuzden tuzlugu uzatiyo su an" gibi seyler de dusunmuyorum, cünkü:
  
  psikoloji okurken, "bak kizim / oglum, bu elimde gordugun, yalnizca psikologlarin sahip olabilecegi gizli bi katalog, bir davranisin sebebini mi merak ettin, acip bakiyosun, sana biri depresif mi geldi, hemen 34. sayfayi acip, napilmasi gerekiyormus, bakiyorsun" diye ogretilmiyo. objektif veri nasil toplanir, bu verilerden nasil hipotezler kurulur, bu hipotezler nasil test edilir, o testlerden sonra bile sifir hipotezi reddedilebilir mi, hata payi ne kadar, bunlari dusun diye ögretiliyor. "ahahah, o kirmizidan korkan hasta var ya, onun babasina kucukken kirmizi araba carpmis, ondan o renkten korkusu" diye ogretilmiyor, supheci olmak ogretiliyor, "hersey multifaktoriyeldir, hicbir seyin absolut tek bir sebebi yoktur, tabula rasa olmadigimiz icin dogustan gelen faktorler vardir, tetikleyici faktorler vardir, sürekliligi saglayan faktörler vardir" ögretiliyor. insanlari yaftalamak degil, bir birey olarak anlamak ogretiliyor. "kocasi öldü, o yuzden depresyonda" demeden önce, her kocasi ölen depresyona mi giriyor, depresyonu ayni mi yasiyor, ölüme ayni tepkiyi mi veriyor, bi dur düsün bakalim, bu kadini digerlerinden farkli kilan ne, neden "o", depresyonu "böyle" yasiyor, deniyor. hipotezlerini karsindaki bireyi bütünlügü icinde görerek kur bakalim, deniyor. bu yuzden de ben komsu cocuguna bunu yapamam, cunku o benim icin komsu cocugu, onun hakkinda kafamda olusmus halihazirda semalar var, onun hakkinda objektif veri toplamam cok zor. ayni sebepten dolayi da, kiz arkadasin seni niye terk etmis, en iyi sen ve o bilirsiniz. ayni sekilde "benim psikologum cok iyi, anksiyetemin sebebini hemen buldu" diyen arkadaslari da burdan, psikologlari hakkinda bi kez daha dusunmeye davet ediyorum.
  
  dahasi, butun bunlar hakkinda en ufak bi fikri olmadan psikolojiden cok iyi "anlayan(!)" insanlarimiz var. mesela ekonometri, kimya, atiyorum matematik muhendisligi falan okuduysaniz, bi allahin kulu da cikip karsiniza "ayyyy, ben ekonometriye cok merakliyimdir", "aaaa, kimyaya bayilirim" falan demez, ama psikoloji okuduysaniz, sictiginizin resmidir. herkes psikolojiden anlar, meraklidir, bu konu hakkinda cok okur. bi de uzerine 3-5 tane psikoz, sizoid, kleptomani falan gibi terim de ogrenmislerse, resmen siz bosuna okumussunuz. o daha iyi bilir. o kelimeleri kullanmanin amacinin ne oldugunu bile bilmez. yeter ki isimleri latince/ yunanca ve yeteri kadar karizmatik olsun. "ha, bi de x ten korkanlar varmis, onlara da y fobik deniyomus, dimi?" - evet, deniyordur, olabilir, ben bi psikolog olarak -evet, evet, uzmanligim da klinik hem de- bilmek zorunda diilim abi o abidik gubidik kelimeyi. "bebek bezi fetisi" diye bile bisi varmis, kesin onun da latince bi ismi vardir, ben de belki 5 sene önce sinava girerken ezberleyip, meslek hayatimda bi kez olsun kullanmadigim icin unutmusumdur. in treatment izleyenler arasinda da goruyoruz bu örnekleri, daha 1. seanstan sonra "ehuehueh abi kiz borderline ya" diyor. ama hayatinda hic merak edip "borderline teshisi" nasil konulur, hangi kriterler baz alinir, hangi semptomlarin ne zamandir var olmasi gerek, acip okumus mu? hayir. uzerine "teshis neden konur? ne zaman teshis koymanin faydasi vardir?" düsünmüs mü? hayir. "ama kizin hem terk edilme korkusu var, hem de kendini kesiyo" diyo. onun icin yeter de artar bunlar borderline demeye. sadece bildigini belli edicek, cunku hepimizin icinde bi freud bi adler kesfedilmeyi bekliyo. herkes yapabilir aslinda, sadece salaklar gidip senelerce bunun okulunu okuyor.
  
  beni "psikolocik hasta" etmis bir diger grup ise, entel camiamizin anarsistleri: "insanlari tek tip yapmaya calisiyorsunuz, sizin normal dediginiz ne ki, toplumu uyandirmasin diye, isinize gelmeyen insanlara hasta diyorsunuz!!!!"cular var. simdi burda anlatmiycam, o normlar nasi belirleniyor, merak eden zaten acip okur. acip okumus adam da, yukardaki cümleyi kurmaz zaten. (tabii ki bu isin cok buyuk bi felsefi yani var, o konuya deginmiycem simdi. ben burda pis pis genellemelerimi yaparken, harbiden okumadan, dusunmeden, psikoloji dendigi anda bodoslama bu argümanla gelenleri kastediyorum) bana gelen insan, zaten bi sikayeti oldugu icin geliyor veya getiriliyor, benim de psikolog olarak birincil onceligim her zaman "hastanin yasam kalitesini yukseltmek". ha, bunun icin once semptomu mu azaltirim, olayin kaynagini mi bulmaya calisirim, psikanalist yöntemle mi calisirim, ilac yardimi mi alirim, bu hastanin durumuna ve tabii ki psikologuna bagli. ama zaten ben kimseye tutup da "abi bence sen sizofrensin, seni simdi hastaneye yatiricaz" demiyorum.
  
  iste sirf bu örnekler yuzunden, belki cok keyifli sohbet edebilecegim insanlara bile kapiyorum kendimi. masada, psikoloji, psikolog kelimelerini duydugum anda tuvalete gidesim, masaya dönmeyesim, kendimi alkole vurasim, batsin bu dunya diye bagirasim geliyo. yani panpalar, kisaca ya ben bu isi cok yanlis ögrendim bi yerlerden, psikolog olmasi gereken en son insanim ya da bu koduumun bilimi sayesinde bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmanin en güzel örneklerini yasiyoruz.
  
  [sonuna kadar okuyan herkese tesekkuru bir borc bilirim.]